Hoewel het coronavirus nog volop heerst, liggen de bestrijdings- en beheersingsmaatregelen zwaar onder vuur. Juridisch en maatschappelijk. In deze opinie stellen wij de keuze die in het begin van de dreigende pandemie is gemaakt aan de orde. Daarnaast geven wij hoe aan hoe het anders kan en moet

Brouwer, Jan

Schilder, A.E.

Wierenga, A.J.

Dutch

ARTS repository - University of Groningen

   University of GroningenAanpak coronacrisis niet houdbaarWierenga, A.J. ; Schilder, A.E.; Brouwer, JanPublished in:Nederlands Juristenblad NJBIMPORTANT NOTE: You are advised to consult the publisher's version (publisher's PDF) if you wish to cite fromit. Please check the document version below.Document VersionPublisher's PDF, also known as Version of recordPublication date:2020Link to publication in University of Groningen/UMCG research databaseCitation for published version (APA):Wierenga, A. J., Schilder, A. E., & Brouwer, J. (2020). Aanpak coronacrisis niet houdbaar. NederlandsJuristenblad NJB, 2020(18), 1317. [NJB 2020/1135].CopyrightOther than for strictly personal use, it is not permitted to download or to forward/distribute the text or part of it without the consent of theauthor(s) and/or copyright holder(s), unless the work is under an open content license (like Creative Commons).The publication may also be distributed here under the terms of Article 25fa of the Dutch Copyright Act, indicated by the “Taverne” license.More information can be found on the University of Groningen website: https://www.rug.nl/library/open-access/self-archiving-pure/taverne-amendment.Take-down policyIf you believe that this document breaches copyright please contact us providing details, and we will remove access to the work immediatelyand investigate your claim.Downloaded from the University of Groningen/UMCG research database (Pure): http://www.rug.nl/research/portal. For technical reasons thenumber of authors shown on this cover page is limited to 10 maximum.Download date: 07-06-2022NEDERLANDS JURISTENBLAD −  8-5-2020 −  AFL. 18  1317Aanpak coronacrisis niet houdbaarAdriaan Wierenga, Jon Schilder & Jan Brouwer1Hoewel het coronavirus nog volop heerst, liggen de bestrijdings- en beheersingsmaatregelen zwaar onder vuur. Juridisch en maatschappelijk. In deze opinie stellen wij de keuze die in het begin van de dreigende  pandemie is gemaakt aan de orde. Daarnaast geven wij hoe aan hoe het anders kan en moet.Auteurs1. Mr. A.J. Wierenga is als docent/onder-zoeker (noodrechtspecialist) verbonden aan de Faculteit Rechtsgeleerdheid van de  Rijksuniversiteit Groningen, prof. mr. A.E. Schilder is hoogleraar Staats- en bestuurs-recht aan de Vrije Universiteit Amsterdam en prof. mr. J.G. Brouwer is hoogleraar  Algemene Rechtswetenschap en directeur van het Centrum voor Openbare Orde en Veiligheid aan en van de Rijksuniversiteit Groningen. Noten2. A.F. Vink, ‘Het Nederlandse staatsnood-recht – Wat te doen met de EHBO-trommel die niet op orde is?’, NJB 2020/1134,  afl. 18, p. 1308-13163. Dat met de gemeentelijke noodbevoegd-heden geen beperking mogelijk is van het recht op privacy en het huisrecht is ook door de regering als standpunt ingenomen in: Gemeentelijke noodbevoegdheden, Standpunt inzake aanbevelingen onder-zoeksrapport ‘Het gebruik van gemeentelij-ke noodbevoegdheden’, Ministerie van Binnenlandse Zaken, maart 1995. Ten tijde van de totstandkoming van de Gemeente-wet 1992 betoogde de regering overigens dat de beperkingsclausules van art. 6 lid 2 (godsdienstvrijheid), art. 7 lid 3 (vrijheid van meningsuiting) en art. 9 lid 2 (recht op vergadering en betoging) wel beperkingen toelaten door middel van de noodbevoegd-heden. Deze visie is evenwel moeilijk te rijmen met de beperkingensystematiek van de Grondwet volgens welke beperkingen herleidbaar moeten zijn tot een specifieke wettelijke basis. Zie in die zin ook: M.A.D.W. de Jong e.a., Orde in de openba-re orde, Deventer: Wolters Kluwer 2017, www.wodc.nl/binaries/2582_Volledige_Tekst_tcm28-231936.pdf, p. 126 e.v.;  zie verder hierover J.G. Brouwer & A.E. Schilder, ‘Nood breekt wet, ook de Grond-wet?’, in: E.R. Muller & C.J.J.M Stolker (red.), Ramp en recht. Beschouwingen over rampen, verantwoordelijkheid en aanspra-kelijkheid, Den Haag: Boom Juridische uitgevers 2001, p. 268-270.Onze Grondwet kent sinds 1887 een systeem van staatsnoodrecht. Elders in dit nummer wordt uit-gebreid ingegaan op de onmogelijkheid om met behulp van dit instrumentarium het coronavirus te bestrijden en in te dammen.2Begrijpelijkerwijs heeft het kabinet daar dan ook geen gebruik van willen maken. De Wet publieke gezond-heid (Wpg) leek een veel betere keus. Dat is immers de infectieziektenbestrijdingswet bij uitstek. Die wet is echter bij nader inzien niet toereikend om een infectieziekte als veroorzaakt door het coronavirus te bestrijden. Weliswaar heeft de wetgever bij een infectieziekte uit groep A de meest besmettelijke varianten voor ogen gehad, maar niet één waarbij de hele samenleving – en niet alleen de infec-tueuze persoon – aan ingrijpende maatregelen moet wor-den onderworpen. Dat gat hebben de voorzitters van de veiligheidsre-gio’s gemeend te kunnen opvullen met hun noodverorde-ningsbevoegdheid toen de Minister van VWS op grond van artikel 7 lid 1 Wpg aan de 25 voorzitters een binden-de Aanwijzing gaf inzake de te treffen rampenbestrij-dingsmaatregelen. In de Aanwijzing werd echter aan de voorzitters opgedragen om een aantal grondrechten te beperken: het recht op bescherming van de persoonlijke levenssfeer vanwege een bezoekverbod in zorginstellingen alsmede vanwege een verbod op samenkomsten bij men-sen thuis, de vrijheid van godsdienst en levensovertuiging door het aantal deelnemers aan samenkomsten in gebou-wen te maximeren, de vrijheid van onderwijs door fysiek onderwijs in schoolgebouwen te verbieden. Daarmee kwamen die voorzitters in een onmogelijke spagaat. De noodverordeningsbevoegdheid is niet zo ruim dat de voorzitters in hun algemeen verbindende verorde-ningen mogen afwijken van de Grondwet. Dat staat letter-lijk in artikel 176 Gemeentewet: ‘Daarbij kan van andere dan bij de Grondwet gestelde voorschriften worden afgewe-ken.’ Daar kan soms tijdelijk op kleine schaal wel eens van worden afgeweken als acuut en direct levensgevaar dreigt. Maar voor langdurig diepgaand ingrijpen op de vrijheids-rechten van 17 miljoen Nederlanders biedt die bevoegd-heid geen basis.3 Te meer daar van democratische controle op de noodverordeningen van de voorzitters onvoldoende sprake is. En het is ook niet zo dat artikel 7 Wpg de bevoegdheid van de voorzitters uitbreidt zodat met een noodverordening grondrechten kunnen worden ingeperkt. Daarom is het noodzaak zo snel mogelijk de Wet publieke gezondheid aan te passen, zodanig dat er een legitieme basis ontstaat om grondrechten in te perken, dat we voortaan van doen hebben met uniforme regelge-ving in crisistijd zonder regionale verschillen en dat er direct kan worden geacteerd zonder de tussenschakel van het veiligheidsberaad van de voorzitters van de veilig-heidsregio’s ingeval van een crisis. Het verdient ten slotte aanbeveling om deze regeling onderdeel te laten uitma-ken van het staatsnoodrecht. Dan is de volksvertegen-woordiging niet alleen betrokken bij het tot leven bren-gen ervan bij een crisis, maar kan zij ook de vinger aan de pols houden tijdens de rit en zorgen voor een evenwicht tussen gezondheidsbelangen, grondrechten en sociaal-economische belangen.  Opinie 1135

Aanpak coronacrisis niet houdbaar

Brouwer, J.G.

Schilder, AE

NARCIS 

VU Research Portal

VU Research PortalAanpak coronacrisis niet houdbaarWierenga, A.J.; Schilder, AE; Brouwer, J.G.published inNederlands Juristenblad2020document versionPublisher's PDF, also known as Version of recorddocument licenseArticle 25fa Dutch Copyright ActLink to publication in VU Research Portalcitation for published version (APA)Wierenga, A. J., Schilder, AE., & Brouwer, J. G. (2020). Aanpak coronacrisis niet houdbaar. NederlandsJuristenblad, 2020(18), 1317-1317. [1135]. http://deeplinking.kluwer.nl/?param=00D372A9&cpid=WKNL-LTR-Nav2General rightsCopyright and moral rights for the publications made accessible in the public portal are retained by the authors and/or other copyright ownersand it is a condition of accessing publications that users recognise and abide by the legal requirements associated with these rights.            • Users may download and print one copy of any publication from the public portal for the purpose of private study or research.            • You may not further distribute the material or use it for any profit-making activity or commercial gain            • You may freely distribute the URL identifying the publication in the public portal ?Take down policyIf you believe that this document breaches copyright please contact us providing details, and we will remove access to the work immediatelyand investigate your claim.E-mail address:vuresearchportal.ub@vu.nlDownload date: 07. Nov. 2022NEDERLANDS JURISTENBLAD −  8-5-2020 −  AFL. 18  1317Aanpak coronacrisis niet houdbaarAdriaan Wierenga, Jon Schilder & Jan Brouwer1Hoewel het coronavirus nog volop heerst, liggen de bestrijdings- en beheersingsmaatregelen zwaar onder vuur. Juridisch en maatschappelijk. In deze opinie stellen wij de keuze die in het begin van de dreigende  pandemie is gemaakt aan de orde. Daarnaast geven wij hoe aan hoe het anders kan en moet.Auteurs1. Mr. A.J. Wierenga is als docent/onder-zoeker (noodrechtspecialist) verbonden aan de Faculteit Rechtsgeleerdheid van de  Rijksuniversiteit Groningen, prof. mr. A.E. Schilder is hoogleraar Staats- en bestuurs-recht aan de Vrije Universiteit Amsterdam en prof. mr. J.G. Brouwer is hoogleraar  Algemene Rechtswetenschap en directeur van het Centrum voor Openbare Orde en Veiligheid aan en van de Rijksuniversiteit Groningen. Noten2. A.F. Vink, ‘Het Nederlandse staatsnood-recht – Wat te doen met de EHBO-trommel die niet op orde is?’, NJB 2020/1134,  afl. 18, p. 1308-13163. Dat met de gemeentelijke noodbevoegd-heden geen beperking mogelijk is van het recht op privacy en het huisrecht is ook door de regering als standpunt ingenomen in: Gemeentelijke noodbevoegdheden, Standpunt inzake aanbevelingen onder-zoeksrapport ‘Het gebruik van gemeentelij-ke noodbevoegdheden’, Ministerie van Binnenlandse Zaken, maart 1995. Ten tijde van de totstandkoming van de Gemeente-wet 1992 betoogde de regering overigens dat de beperkingsclausules van art. 6 lid 2 (godsdienstvrijheid), art. 7 lid 3 (vrijheid van meningsuiting) en art. 9 lid 2 (recht op vergadering en betoging) wel beperkingen toelaten door middel van de noodbevoegd-heden. Deze visie is evenwel moeilijk te rijmen met de beperkingensystematiek van de Grondwet volgens welke beperkingen herleidbaar moeten zijn tot een specifieke wettelijke basis. Zie in die zin ook: M.A.D.W. de Jong e.a., Orde in de openba-re orde, Deventer: Wolters Kluwer 2017, www.wodc.nl/binaries/2582_Volledige_Tekst_tcm28-231936.pdf, p. 126 e.v.;  zie verder hierover J.G. Brouwer & A.E. Schilder, ‘Nood breekt wet, ook de Grond-wet?’, in: E.R. Muller & C.J.J.M Stolker (red.), Ramp en recht. Beschouwingen over rampen, verantwoordelijkheid en aanspra-kelijkheid, Den Haag: Boom Juridische uitgevers 2001, p. 268-270.Onze Grondwet kent sinds 1887 een systeem van staatsnoodrecht. Elders in dit nummer wordt uit-gebreid ingegaan op de onmogelijkheid om met behulp van dit instrumentarium het coronavirus te bestrijden en in te dammen.2Begrijpelijkerwijs heeft het kabinet daar dan ook geen gebruik van willen maken. De Wet publieke gezond-heid (Wpg) leek een veel betere keus. Dat is immers de infectieziektenbestrijdingswet bij uitstek. Die wet is echter bij nader inzien niet toereikend om een infectieziekte als veroorzaakt door het coronavirus te bestrijden. Weliswaar heeft de wetgever bij een infectieziekte uit groep A de meest besmettelijke varianten voor ogen gehad, maar niet één waarbij de hele samenleving – en niet alleen de infec-tueuze persoon – aan ingrijpende maatregelen moet wor-den onderworpen. Dat gat hebben de voorzitters van de veiligheidsre-gio’s gemeend te kunnen opvullen met hun noodverorde-ningsbevoegdheid toen de Minister van VWS op grond van artikel 7 lid 1 Wpg aan de 25 voorzitters een binden-de Aanwijzing gaf inzake de te treffen rampenbestrij-dingsmaatregelen. In de Aanwijzing werd echter aan de voorzitters opgedragen om een aantal grondrechten te beperken: het recht op bescherming van de persoonlijke levenssfeer vanwege een bezoekverbod in zorginstellingen alsmede vanwege een verbod op samenkomsten bij men-sen thuis, de vrijheid van godsdienst en levensovertuiging door het aantal deelnemers aan samenkomsten in gebou-wen te maximeren, de vrijheid van onderwijs door fysiek onderwijs in schoolgebouwen te verbieden. Daarmee kwamen die voorzitters in een onmogelijke spagaat. De noodverordeningsbevoegdheid is niet zo ruim dat de voorzitters in hun algemeen verbindende verorde-ningen mogen afwijken van de Grondwet. Dat staat letter-lijk in artikel 176 Gemeentewet: ‘Daarbij kan van andere dan bij de Grondwet gestelde voorschriften worden afgewe-ken.’ Daar kan soms tijdelijk op kleine schaal wel eens van worden afgeweken als acuut en direct levensgevaar dreigt. Maar voor langdurig diepgaand ingrijpen op de vrijheids-rechten van 17 miljoen Nederlanders biedt die bevoegd-heid geen basis.3 Te meer daar van democratische controle op de noodverordeningen van de voorzitters onvoldoende sprake is. En het is ook niet zo dat artikel 7 Wpg de bevoegdheid van de voorzitters uitbreidt zodat met een noodverordening grondrechten kunnen worden ingeperkt. Daarom is het noodzaak zo snel mogelijk de Wet publieke gezondheid aan te passen, zodanig dat er een legitieme basis ontstaat om grondrechten in te perken, dat we voortaan van doen hebben met uniforme regelge-ving in crisistijd zonder regionale verschillen en dat er direct kan worden geacteerd zonder de tussenschakel van het veiligheidsberaad van de voorzitters van de veilig-heidsregio’s ingeval van een crisis. Het verdient ten slotte aanbeveling om deze regeling onderdeel te laten uitma-ken van het staatsnoodrecht. Dan is de volksvertegen-woordiging niet alleen betrokken bij het tot leven bren-gen ervan bij een crisis, maar kan zij ook de vinger aan de pols houden tijdens de rit en zorgen voor een evenwicht tussen gezondheidsbelangen, grondrechten en sociaal-economische belangen.  Opinie 1135

University of Groningen

   University of GroningenAanpak coronacrisis niet houdbaarWierenga, A.J. ; Schilder, A.E.; Brouwer, JanPublished in:Nederlands Juristenblad NJBIMPORTANT NOTE: You are advised to consult the publisher's version (publisher's PDF) if you wish to cite fromit. Please check the document version below.Document VersionPublisher's PDF, also known as Version of recordPublication date:2020Link to publication in University of Groningen/UMCG research databaseCitation for published version (APA):Wierenga, A. J., Schilder, A. E., & Brouwer, J. (2020). Aanpak coronacrisis niet houdbaar. NederlandsJuristenblad NJB, 2020(18), 1317. [NJB 2020/1135].CopyrightOther than for strictly personal use, it is not permitted to download or to forward/distribute the text or part of it without the consent of theauthor(s) and/or copyright holder(s), unless the work is under an open content license (like Creative Commons).The publication may also be distributed here under the terms of Article 25fa of the Dutch Copyright Act, indicated by the “Taverne” license.More information can be found on the University of Groningen website: https://www.rug.nl/library/open-access/self-archiving-pure/taverne-amendment.Take-down policyIf you believe that this document breaches copyright please contact us providing details, and we will remove access to the work immediatelyand investigate your claim.Downloaded from the University of Groningen/UMCG research database (Pure): http://www.rug.nl/research/portal. For technical reasons thenumber of authors shown on this cover page is limited to 10 maximum.Download date: 19-11-2022NEDERLANDS JURISTENBLAD −  8-5-2020 −  AFL. 18  1317Aanpak coronacrisis niet houdbaarAdriaan Wierenga, Jon Schilder & Jan Brouwer1Hoewel het coronavirus nog volop heerst, liggen de bestrijdings- en beheersingsmaatregelen zwaar onder vuur. Juridisch en maatschappelijk. In deze opinie stellen wij de keuze die in het begin van de dreigende  pandemie is gemaakt aan de orde. Daarnaast geven wij hoe aan hoe het anders kan en moet.Auteurs1. Mr. A.J. Wierenga is als docent/onder-zoeker (noodrechtspecialist) verbonden aan de Faculteit Rechtsgeleerdheid van de  Rijksuniversiteit Groningen, prof. mr. A.E. Schilder is hoogleraar Staats- en bestuurs-recht aan de Vrije Universiteit Amsterdam en prof. mr. J.G. Brouwer is hoogleraar  Algemene Rechtswetenschap en directeur van het Centrum voor Openbare Orde en Veiligheid aan en van de Rijksuniversiteit Groningen. Noten2. A.F. Vink, ‘Het Nederlandse staatsnood-recht – Wat te doen met de EHBO-trommel die niet op orde is?’, NJB 2020/1134,  afl. 18, p. 1308-13163. Dat met de gemeentelijke noodbevoegd-heden geen beperking mogelijk is van het recht op privacy en het huisrecht is ook door de regering als standpunt ingenomen in: Gemeentelijke noodbevoegdheden, Standpunt inzake aanbevelingen onder-zoeksrapport ‘Het gebruik van gemeentelij-ke noodbevoegdheden’, Ministerie van Binnenlandse Zaken, maart 1995. Ten tijde van de totstandkoming van de Gemeente-wet 1992 betoogde de regering overigens dat de beperkingsclausules van art. 6 lid 2 (godsdienstvrijheid), art. 7 lid 3 (vrijheid van meningsuiting) en art. 9 lid 2 (recht op vergadering en betoging) wel beperkingen toelaten door middel van de noodbevoegd-heden. Deze visie is evenwel moeilijk te rijmen met de beperkingensystematiek van de Grondwet volgens welke beperkingen herleidbaar moeten zijn tot een specifieke wettelijke basis. Zie in die zin ook: M.A.D.W. de Jong e.a., Orde in de openba-re orde, Deventer: Wolters Kluwer 2017, www.wodc.nl/binaries/2582_Volledige_Tekst_tcm28-231936.pdf, p. 126 e.v.;  zie verder hierover J.G. Brouwer & A.E. Schilder, ‘Nood breekt wet, ook de Grond-wet?’, in: E.R. Muller & C.J.J.M Stolker (red.), Ramp en recht. Beschouwingen over rampen, verantwoordelijkheid en aanspra-kelijkheid, Den Haag: Boom Juridische uitgevers 2001, p. 268-270.Onze Grondwet kent sinds 1887 een systeem van staatsnoodrecht. Elders in dit nummer wordt uit-gebreid ingegaan op de onmogelijkheid om met behulp van dit instrumentarium het coronavirus te bestrijden en in te dammen.2Begrijpelijkerwijs heeft het kabinet daar dan ook geen gebruik van willen maken. De Wet publieke gezond-heid (Wpg) leek een veel betere keus. Dat is immers de infectieziektenbestrijdingswet bij uitstek. Die wet is echter bij nader inzien niet toereikend om een infectieziekte als veroorzaakt door het coronavirus te bestrijden. Weliswaar heeft de wetgever bij een infectieziekte uit groep A de meest besmettelijke varianten voor ogen gehad, maar niet één waarbij de hele samenleving – en niet alleen de infec-tueuze persoon – aan ingrijpende maatregelen moet wor-den onderworpen. Dat gat hebben de voorzitters van de veiligheidsre-gio’s gemeend te kunnen opvullen met hun noodverorde-ningsbevoegdheid toen de Minister van VWS op grond van artikel 7 lid 1 Wpg aan de 25 voorzitters een binden-de Aanwijzing gaf inzake de te treffen rampenbestrij-dingsmaatregelen. In de Aanwijzing werd echter aan de voorzitters opgedragen om een aantal grondrechten te beperken: het recht op bescherming van de persoonlijke levenssfeer vanwege een bezoekverbod in zorginstellingen alsmede vanwege een verbod op samenkomsten bij men-sen thuis, de vrijheid van godsdienst en levensovertuiging door het aantal deelnemers aan samenkomsten in gebou-wen te maximeren, de vrijheid van onderwijs door fysiek onderwijs in schoolgebouwen te verbieden. Daarmee kwamen die voorzitters in een onmogelijke spagaat. De noodverordeningsbevoegdheid is niet zo ruim dat de voorzitters in hun algemeen verbindende verorde-ningen mogen afwijken van de Grondwet. Dat staat letter-lijk in artikel 176 Gemeentewet: ‘Daarbij kan van andere dan bij de Grondwet gestelde voorschriften worden afgewe-ken.’ Daar kan soms tijdelijk op kleine schaal wel eens van worden afgeweken als acuut en direct levensgevaar dreigt. Maar voor langdurig diepgaand ingrijpen op de vrijheids-rechten van 17 miljoen Nederlanders biedt die bevoegd-heid geen basis.3 Te meer daar van democratische controle op de noodverordeningen van de voorzitters onvoldoende sprake is. En het is ook niet zo dat artikel 7 Wpg de bevoegdheid van de voorzitters uitbreidt zodat met een noodverordening grondrechten kunnen worden ingeperkt. Daarom is het noodzaak zo snel mogelijk de Wet publieke gezondheid aan te passen, zodanig dat er een legitieme basis ontstaat om grondrechten in te perken, dat we voortaan van doen hebben met uniforme regelge-ving in crisistijd zonder regionale verschillen en dat er direct kan worden geacteerd zonder de tussenschakel van het veiligheidsberaad van de voorzitters van de veilig-heidsregio’s ingeval van een crisis. Het verdient ten slotte aanbeveling om deze regeling onderdeel te laten uitma-ken van het staatsnoodrecht. Dan is de volksvertegen-woordiging niet alleen betrokken bij het tot leven bren-gen ervan bij een crisis, maar kan zij ook de vinger aan de pols houden tijdens de rit en zorgen voor een evenwicht tussen gezondheidsbelangen, grondrechten en sociaal-economische belangen.  Opinie 1135

   University of GroningenAanpak coronacrisis niet houdbaarWierenga, A.J. ; Schilder, A.E.; Brouwer, JanPublished in:Nederlands Juristenblad NJBIMPORTANT NOTE: You are advised to consult the publisher's version (publisher's PDF) if you wish to cite fromit. Please check the document version below.Document VersionPublisher's PDF, also known as Version of recordPublication date:2020Link to publication in University of Groningen/UMCG research databaseCitation for published version (APA):Wierenga, A. J., Schilder, A. E., & Brouwer, J. (2020). Aanpak coronacrisis niet houdbaar. NederlandsJuristenblad NJB, 2020(18), 1317. ???articleNumberLabel??? NJB 2020/1135.CopyrightOther than for strictly personal use, it is not permitted to download or to forward/distribute the text or part of it without the consent of theauthor(s) and/or copyright holder(s), unless the work is under an open content license (like Creative Commons).The publication may also be distributed here under the terms of Article 25fa of the Dutch Copyright Act, indicated by the “Taverne” license.More information can be found on the University of Groningen website: https://www.rug.nl/library/open-access/self-archiving-pure/taverne-amendment.Take-down policyIf you believe that this document breaches copyright please contact us providing details, and we will remove access to the work immediatelyand investigate your claim.Downloaded from the University of Groningen/UMCG research database (Pure): http://www.rug.nl/research/portal. For technical reasons thenumber of authors shown on this cover page is limited to 10 maximum.Download date: 10-09-2023NEDERLANDS JURISTENBLAD −  8-5-2020 −  AFL. 18  1317Aanpak coronacrisis niet houdbaarAdriaan Wierenga, Jon Schilder & Jan Brouwer1Hoewel het coronavirus nog volop heerst, liggen de bestrijdings- en beheersingsmaatregelen zwaar onder vuur. Juridisch en maatschappelijk. In deze opinie stellen wij de keuze die in het begin van de dreigende  pandemie is gemaakt aan de orde. Daarnaast geven wij hoe aan hoe het anders kan en moet.Auteurs1. Mr. A.J. Wierenga is als docent/onder-zoeker (noodrechtspecialist) verbonden aan de Faculteit Rechtsgeleerdheid van de  Rijksuniversiteit Groningen, prof. mr. A.E. Schilder is hoogleraar Staats- en bestuurs-recht aan de Vrije Universiteit Amsterdam en prof. mr. J.G. Brouwer is hoogleraar  Algemene Rechtswetenschap en directeur van het Centrum voor Openbare Orde en Veiligheid aan en van de Rijksuniversiteit Groningen. Noten2. A.F. Vink, ‘Het Nederlandse staatsnood-recht – Wat te doen met de EHBO-trommel die niet op orde is?’, NJB 2020/1134,  afl. 18, p. 1308-13163. Dat met de gemeentelijke noodbevoegd-heden geen beperking mogelijk is van het recht op privacy en het huisrecht is ook door de regering als standpunt ingenomen in: Gemeentelijke noodbevoegdheden, Standpunt inzake aanbevelingen onder-zoeksrapport ‘Het gebruik van gemeentelij-ke noodbevoegdheden’, Ministerie van Binnenlandse Zaken, maart 1995. Ten tijde van de totstandkoming van de Gemeente-wet 1992 betoogde de regering overigens dat de beperkingsclausules van art. 6 lid 2 (godsdienstvrijheid), art. 7 lid 3 (vrijheid van meningsuiting) en art. 9 lid 2 (recht op vergadering en betoging) wel beperkingen toelaten door middel van de noodbevoegd-heden. Deze visie is evenwel moeilijk te rijmen met de beperkingensystematiek van de Grondwet volgens welke beperkingen herleidbaar moeten zijn tot een specifieke wettelijke basis. Zie in die zin ook: M.A.D.W. de Jong e.a., Orde in de openba-re orde, Deventer: Wolters Kluwer 2017, www.wodc.nl/binaries/2582_Volledige_Tekst_tcm28-231936.pdf, p. 126 e.v.;  zie verder hierover J.G. Brouwer & A.E. Schilder, ‘Nood breekt wet, ook de Grond-wet?’, in: E.R. Muller & C.J.J.M Stolker (red.), Ramp en recht. Beschouwingen over rampen, verantwoordelijkheid en aanspra-kelijkheid, Den Haag: Boom Juridische uitgevers 2001, p. 268-270.Onze Grondwet kent sinds 1887 een systeem van staatsnoodrecht. Elders in dit nummer wordt uit-gebreid ingegaan op de onmogelijkheid om met behulp van dit instrumentarium het coronavirus te bestrijden en in te dammen.2Begrijpelijkerwijs heeft het kabinet daar dan ook geen gebruik van willen maken. De Wet publieke gezond-heid (Wpg) leek een veel betere keus. Dat is immers de infectieziektenbestrijdingswet bij uitstek. Die wet is echter bij nader inzien niet toereikend om een infectieziekte als veroorzaakt door het coronavirus te bestrijden. Weliswaar heeft de wetgever bij een infectieziekte uit groep A de meest besmettelijke varianten voor ogen gehad, maar niet één waarbij de hele samenleving – en niet alleen de infec-tueuze persoon – aan ingrijpende maatregelen moet wor-den onderworpen. Dat gat hebben de voorzitters van de veiligheidsre-gio’s gemeend te kunnen opvullen met hun noodverorde-ningsbevoegdheid toen de Minister van VWS op grond van artikel 7 lid 1 Wpg aan de 25 voorzitters een binden-de Aanwijzing gaf inzake de te treffen rampenbestrij-dingsmaatregelen. In de Aanwijzing werd echter aan de voorzitters opgedragen om een aantal grondrechten te beperken: het recht op bescherming van de persoonlijke levenssfeer vanwege een bezoekverbod in zorginstellingen alsmede vanwege een verbod op samenkomsten bij men-sen thuis, de vrijheid van godsdienst en levensovertuiging door het aantal deelnemers aan samenkomsten in gebou-wen te maximeren, de vrijheid van onderwijs door fysiek onderwijs in schoolgebouwen te verbieden. Daarmee kwamen die voorzitters in een onmogelijke spagaat. De noodverordeningsbevoegdheid is niet zo ruim dat de voorzitters in hun algemeen verbindende verorde-ningen mogen afwijken van de Grondwet. Dat staat letter-lijk in artikel 176 Gemeentewet: ‘Daarbij kan van andere dan bij de Grondwet gestelde voorschriften worden afgewe-ken.’ Daar kan soms tijdelijk op kleine schaal wel eens van worden afgeweken als acuut en direct levensgevaar dreigt. Maar voor langdurig diepgaand ingrijpen op de vrijheids-rechten van 17 miljoen Nederlanders biedt die bevoegd-heid geen basis.3 Te meer daar van democratische controle op de noodverordeningen van de voorzitters onvoldoende sprake is. En het is ook niet zo dat artikel 7 Wpg de bevoegdheid van de voorzitters uitbreidt zodat met een noodverordening grondrechten kunnen worden ingeperkt. Daarom is het noodzaak zo snel mogelijk de Wet publieke gezondheid aan te passen, zodanig dat er een legitieme basis ontstaat om grondrechten in te perken, dat we voortaan van doen hebben met uniforme regelge-ving in crisistijd zonder regionale verschillen en dat er direct kan worden geacteerd zonder de tussenschakel van het veiligheidsberaad van de voorzitters van de veilig-heidsregio’s ingeval van een crisis. Het verdient ten slotte aanbeveling om deze regeling onderdeel te laten uitma-ken van het staatsnoodrecht. Dan is de volksvertegen-woordiging niet alleen betrokken bij het tot leven bren-gen ervan bij een crisis, maar kan zij ook de vinger aan de pols houden tijdens de rit en zorgen voor een evenwicht tussen gezondheidsbelangen, grondrechten en sociaal-economische belangen.  Opinie 1135

https://research.vu.nl/files/158310444/Aanpak_coronacrisis_niet_houdbaar.pdf

Aanpak coronacrisis niet houdbaar

Abstract

Similar works

Full text

Available Versions

ARTS repository - University of Groningen

NARCIS

NARCIS

VU Research Portal

University of Groningen

ARTS repository - University of Groningen