Sprawozdanie z VI Międzynarodowego Sympozjum Naukowego Polskiego Towarzystwa Psychologii Behawioralnej, Kraków, 19–20 marca 201

Ziółkowska, Anna M.

Portal Czasopism Naukowych (E-Journals)

PSYCHOLOGIA ROZWOJOWA, 2011 * tom 16, nr 3
s. 91–95
W dniach 19–20 marca 2010 roku w Krako-
wie odbyło się kolejne Sympozjum Naukowe, 
zorganizowane przez Polskie Towarzystwo 
Psychologii Behawioralnej (PTPB). Sympo-
zja Naukowe PTPB odbywają się rokrocznie, 
począwszy od 2005 roku. Zawsze w Krako-
wie, zawsze w marcu, upamiętniając kolej-
ne rocznice urodzin Burrhusa F. Skinnera 
(1904–1990), twórcy eksperymentalnej ana-
lizy zachowania. Tegoroczne, VI już sympo-
zjum było wydarzeniem szczególnym, po-
nieważ po raz pierwszy miało charakter 
międzynarodowy. 
VI Międzynarodowe Sympozjum Nauko-
we PTPB zgromadziło studentów, doktoran-
tów, pracowników naukowych oraz prakty-
ków, pedagogów, psychologów i terapeutów, 
związanych z różnymi ośrodkami akademi-
ckimi i terapeutycznymi znajdującymi się na 
terenie całej Polski. W sympozjum tradycyj-
nie już wzięli udział przedstawiciele niemal 
wszystkich krajowych organizacji zrzeszają-
cych analityków zachowania oraz osoby repre-
zentujące inne dziedziny psychologii. Znaczą-
cą grupę stanowili psychologowie rozwojowi, 
zainteresowani w głównej mierze problematy-
ką zaburzeń ze spektrum autyzmu.
Łącznie w VI Międzynarodowym Sympo-
zjum Naukowym PTPB wzięło udział około 
130 osób. 
Prestiż wydarzenia został dodatkowo pod-
niesiony przez obecność dwóch gości zagra-
nicznych: prof. Williama M. Bauma oraz prof. 
Howarda Rachlina. Obecnie są to najwybit-
niejsi na świecie przedstawiciele behawio-
ralnego nurtu psychologii. Prof. William M. 
Baum jest profesorem na Uniwersytecie Ka-
lifornijskim w Davis. Jego zainteresowania 
naukowe koncentrują się wokół dwóch za-
gadnień: empirycznych i teoretycznych ana-
liz zachowań związanych z dokonywaniem 
wyboru oraz fi lozofi cznych rozważań doty-
czących behawioryzmu. Prof. Howard Rach-
lin, uważany za twórcę ekonomii behawioral-
nej, jest emerytowanym profesorem Wydziału 
Psychologii na Uniwersytecie Stony Brook 
w Nowym Jorku. Zajmuje się dokonywaniem 
wyboru oraz podejmowaniem decyzji przez 
ludzi i zwierzęta w celu zrozumienia psycho-
logicznych i ekonomicznych podstaw samo-
kontroli, uzależnień, zachowań społecznych 
oraz altruizmu. Do specjalnych gości VI sym-
pozjum należy również zaliczyć najznamie-
nitszego przedstawiciela polskiej psychologii 
akademickiej – prof. Jana Strelaua.
Nad jakością merytoryczną konferencji 
czuwał Komitet Naukowy w składzie: prof. 
William M. Baum (University of California, 
Davis), prof. dr hab. Jan Czesław Czabała 
(APS, IPiN), prof. dr hab. Maria Kielar-Turska 
(UJ), prof. dr hab. Edward Nęcka (UJ, SWPS), 
prof. dr hab. Paweł Ostaszewski (UW, SWPS), 
prof. dr hab. Wojciech Pisula (PAN, WSZiP
im. H. Chodkowskiej), prof. Howard Rachlin
Sprawozdanie z VI Międzynarodowego Sympozjum
Naukowego Polskiego Towarzystwa
Psychologii Behawioralnej,
Kraków, 19–20 marca 2010
ANNA M. ZIÓŁKOWSKA
Instytut Psychologii
Uniwersytet Jagielloński
Kraków
92 Anna M. Ziółkowska
(Stony Brook University), prof. dr hab. Jan 
Strelau (SWPS), dr hab. Ewa Czerniawska, 
prof. UW, dr hab. Krzysztof Krzyżewski, 
prof. UKSW, dr hab. Agnieszka Niedźwień-
ska (UJ), dr hab. Romuald Polczyk (UJ), dr 
Przemysław Bąbel (UJ) oraz dr Monika Su-
chowierska (SWPS).
Organizatorzy tradycyjnie zadbali również 
o formę wydarzenia. Sympozjum odbyło się 
w jednym z najbardziej reprezentacyjnych bu-
dynków Uniwersytetu Jagiellońskiego – Col-
legium Novum. W auli tego budynku, gdzie 
miały miejsce obrady, wiszą portrety wielu 
wybitnych profesorów oraz obraz przedsta-
wiający postać Mikołaja Kopernika podczas 
badań nieba, namalowany przez Jana Matejkę. 
Bankiet, który uwieńczył pierwszy dzień sym-
pozjum, został zorganizowany w równie ma-
lowniczym i historycznym miejscu – Stubie 
Collegium Maius, czyli w najstarszym budyn-
ku Uniwersytetu Jagiellońskiego, gdzie obec-
nie mieści się Muzeum UJ. 
Program był bogaty i różnorodny. Złoży-
ło się na niego 11 wykładów plenarnych oraz 
13 referatów. Tematyka wykładów plenarnych 
dotyczyła aktualnych badań i rozważań teore-
tycznych z zakresu psychologii behawioralnej, 
prób ujęcia klasycznych zagadnień psycholo-
gicznych z punktu widzenia psychologii beha-
wioralnej, jak i z pozoru odległych od psycho-
logii behawioralnej problemów, które jednak 
po bliższym poznaniu okazują się odległe je-
dynie pod względem terminologicznym. Więk-
szość omawianych zagadnień była dodatkowo 
analizowana z perspektywy rozwojowej, co 
wzmacniało spójność między przedstawiany-
mi problemami. Ogromnym atutem programu 
była nie tylko duża liczba wykładów plenar-
nych, ale również fakt, że prelegenci reprezen-
towali różne ośrodki akademickie w Polsce. 
Stwarzało to możliwość wymiany doświad-
czeń, poznania projektów badawczych rea-
lizowanych przez różne ośrodki oraz nawią-
zania współpracy między przedstawicielami 
różnych ośrodków akademickich.
Wykład inauguracyjny został wygłoszony 
przez prof. Howarda Rachlina, który przedsta-
wił próbę behawioralnego sposobu wyjaśnie-
nia procesu altruizmu i samokontroli. Indywi-
dualny poziom altruizmu, zdaniem prelegenta, 
może być bowiem mierzony za pomocą funk-
cji dyskontowania społecznego, natomiast 
miarą indywidualnego poziomu samokontro-
li może być funkcja dyskontowania związane-
go z odroczeniem. 
Prof. William M. Baum, pokazując nie-
kompletność pojęcia wzmocnienia, zapropo-
nował alternatywny sposób rozumienia zacho-
wania, wykorzystujący trzy pojęcia: alokację, 
indukcję oraz korelację. Uwarunkowania za-
chowania rozważał również prof. Wojciech 
Pisula (PAN, WSZiP im. H. Chodakowskiej), 
który zaprezentował dane i argumenty na rzecz 
poglądu, że poszukiwanie nowości (stymulacji 
i informacji) ma fundamentalne znaczenie dla 
regulacji zachowania ludzi i zwierząt. Prele-
gent przeanalizował rozwój zdolności poszu-
kiwania nowości oraz prześledził ewolucyjne 
i ontogenetyczne zmiany w zachowaniach po-
legających na poszukiwaniu stymulacji. 
Prof. Paweł Ostaszewski (UW, SWPS) 
przedstawił krótki przegląd badań dotyczą-
cych czterech rodzajów dyskontowania, czyli 
zmniejszania się wartości nagrody wraz z wy-
dłużaniem się czasu jej odroczenia, zmniejsza-
nia szansy jej otrzymania, wzrostu liczebno-
ści grupy, z którą trzeba się podzielić nagrodą, 
oraz wzrostu wysiłku, który jest wymagany do 
uzyskania nagrody.
Przedmiotem wykładu prof. Edwarda
Nęcki (UJ, SWPS) był z kolei problem inteli-
gencji, ujmowany z perspektywy behawioral-
nej. Zaproponowane zostały kryteria zacho-
wań inteligentnych, odnoszące się do takich 
zjawisk, jak zmaganie się z nowością i rozwią-
zywanie problemów. Kryteria te były następ-
nie omawiane z perspektywy różnic inter- i in-
traindywidualnych. 
Podejście uczeniowe zostało wykorzysta-
ne również do ujęcia problematyki sugestii. 
Dr hab. Romuald Polczyk (UJ) przedstawił ar-
gumenty na rzecz tezy, że uleganie sugestiom 
może przynajmniej częściowo wynikać z pro-
cesów warunkowania i uczenia się.
Prof. Jan Strelau (SWPS) przypomniał 
pionierskie badania Iwana Pawłowa nad kla-
93Sprawozdanie z VI Międzynarodowego Sympozjum Naukowego Polskiego Towarzystwa Psychologii...  
sycznymi odruchami warunkowymi u psów, 
podkreślając wyróżnione przez rosyjskiego 
badacza właściwości konceptulanego układu
nerwowego (KUN), takie jak siła procesu
pobudzenia, siła procesu hamowania, rów-
nowaga między nimi oraz ruchliwość proce-
sów nerwowych – jako determinanty różnic 
indywidualnych w szybkości i efektywności 
tworzenia się odruchów warunkowych. Pre-
legent zwrócił uwagę na fakt, iż paradygmat 
odruchów warunkowych Pawłowa, podobnie
jak siła procesu pobudzenia traktowana przez 
niego jako najważniejsza cecha KUN, stano-
wiły jedną z podstaw tworzenia wybranych 
teorii osobowości skoncentrowanych na ce-
chach oraz niektórych teorii temperamentu. 
Z dużym zainteresowaniem spotkały się 
również dwa wykłady związane z proble-
matyką pamięci. Dr hab. Ewa Czerniawska, 
prof. UW, rozważała uwarunkowania wpły-
wu muzyki poprzedzającej i towarzyszącej 
wykonywaniu zadań poznawczych na uzy-
skiwane w tych zadaniach rezultaty. Autor-
ka zwróciła również uwagę na znaczenie ak-
tywnego kontaktu z muzyką (w postaci nauki 
gry na instrumencie), rozpoczętego w wieku 
przedszkolnym, w rozwoju funkcjonowania 
poznawczego. Natomiast dr hab. Agnieszka 
Niedźwieńska (UJ) przedstawiła rezultaty ba-
dań, z których wynika, że pamięć epizodycz-
ną, uznawaną dotąd za cechę wyłącznie ludz-
ką, można obserwować również u wybranych 
gatunków zwierząt. Prelegentka przeanalizo-
wała rozwój pamięci epizodycznej oraz pod-
kreśliła ważne funkcje życiowe, jakie pełni 
pamiętanie informacji typu „co, gdzie i kiedy” 
dla wielu gatunków zwierząt. 
Twórcę eksperymentalnej analizy zacho-
wania – B.F. Skinnera – przypomniał z kolei 
dr hab. Krzysztof Krzyżewski, prof. UKSW, 
który tym razem skoncentrował się na koncep-
cji zdarzeń prywatnych Skinnera, czyli jedne-
go z najciekawszych, ale zarazem wyjątkowo 
kontrowersyjnych fragmentów behawioryzmu 
radykalnego. 
Z punktu widzenia psychologii rozwojo-
wej na szczególną uwagę zasługuje wykład 
prof. Marii Kielar-Turskiej (UJ), w którym 
zwrócono uwagę na dwie ważne sprawy doty-
czące rozwoju w dzieciństwie: miejsce dziec-
ka w grupie oraz jego kompetencje komunika-
cyjne. Prelegentka przytoczyła wyniki badań, 
które dowodzą, że takie działania, jak sposób 
uczestniczenia w dyskursie rówieśniczym, 
sposób wchodzenia w kontakt z rówieśnikami 
znanymi i obcymi, przyłączania się do grupy, 
korzystania z niewerbalnych środków komu-
nikacyjnych, sposób zachowania się w rozmo-
wie, przekazywanie informacji, zadawanie py-
tań, wyrażania emocji i odczytywania intencji 
innych osób, różnicują dzieci o różnym statu-
sie społecznym w grupie. Podkreślono jednak, 
że przytoczone zależności nie mają charakte-
ru przyczynowo-skutkowego. Omówiono za-
równo rozwój kompetencji komunikacyjnej 
w dzieciństwie, jak również jej związki z in-
nymi kompetencjami oraz implikacje dla dal-
szego rozwoju. 
Referaty prezentowane były w trzech se-
sjach tematycznych. W sesji pierwszej przed-
stawione zostały najnowsze doniesienia na te-
mat dyskontowania. Magdalena Hajduczek
(UW) omówiła wyniki badań nad tempem 
dyskontowania trzech rodzajów nagród (pie-
niędzy, karty płatniczej i jedzenia) u osób 
o różnym wskaźniku masy ciała (BMI). Zaob-
serwowane zależności mają istotne znaczenie 
dla wyjaśniania wybranych nieprawidłowości 
w rozwoju psychofi zycznym dzieci, takich jak 
np. kształtowanie się otyłości. Wojciech Biała-
szek (SWPS) rozważał nowy kontekst procesu 
dyskontowania, starając się odpowiedzieć na 
pytanie, co się dzieje w sytuacji, gdy nagro-
dy, których wartość jest oceniana, pojawiają 
się w sekwencjach, a nie pojedynczo. Adria-
na Oniszk (UW) przedstawiła z kolei związek 
między dyskontowaniem nagród otrzymanych 
w przeszłości a uzależnieniami. Wyniki omó-
wionych badań mają zasadnicze znaczenie 
dla pracy z młodzieżą, szczególnie w zakresie 
profi laktyki uzależnień. Do tematyki uzależ-
nień nawiązała również ostatnia prelegentka 
pierwszej sesji Bernadetta Lelonek (Ośrodek 
Leczenia Uzależnień w  Lublinie), prezentując 
możliwości stosowania terapii behawioralnej 
w leczeniu osób uzależnionych od hazardu. 
94 Anna M. Ziółkowska
Sesja druga poświęcona była prezenta-
cji aktualnego stanu rozwoju psychologii be-
hawioralnej w Polsce, a w szczególności do-
świadczeń w zakresie stosowania terapii 
behawioralnej w naszym kraju. Sesja ta była 
szczególnie ważna z perspektywy problema-
tyki psychologii rozwojowej, ponieważ w Pol-
sce terapia behawioralna jest wykorzystywana 
niemal wyłącznie w odniesieniu do zaburzeń 
rozwojowych. Przemysław Bąbel (UJ) przypo-
mniał początki analizy zachowania w Polsce, 
podsumował aktualny stan zaawansowania
jej rozwoju w naszym kraju, wskazał możliwe 
kierunki dalszego rozwoju tej dziedziny oraz 
poddał analizie czynniki, które mogą sprzyjać 
i zagrażać temu rozwojowi. Kolejne dwa re-
feraty były poświęcone prezentacji osiągnięć 
gdańskich ośrodków terapeutycznych, zaj-
mujących się zaburzeniami rozwoju. Ewelina 
Kanarkowska i Anita Michalska przedstawi-
ły działalność Instytutu Wspomagania Roz-
woju Dziecka jako repliki Princeton Child
Development Institute, z kolei Beata Igna-
czewska omówiła wybrane doświadczenia 
Specjalnego Ośrodka Rewalidacyjno-Wy-
chowawczego dla Dzieci i Młodzieży z Au-
tyzmem w Gdańsku. Przedstawicielki Pol-
skiego Stowarzyszenia Terapii Behawioralnej 
– Nela Grzegorczyk-Dłuciak oraz Ewa Ku-
liga – skoncentrowały się natomiast na trud-
nościach związanych ze stosowaniem terapii 
behawioralnej oraz ich przyczynach. Sesję za-
kończyła próba weryfi kacji statusu naukowe-
go terapii behawioralnej dokonana przez Annę 
Ziółkowską (UJ). Wszystkie referaty obej-
mowały analizy wybranych problemów, na-
potykanych przez terapeutów zaburzeń roz-
wojowych oraz szczegółowe propozycje ich 
rozwiązywania. Wymiana doświadczeń mię-
dzy przedstawicielami różnych ośrodków te-
rapeutycznych w Polsce wzbudziła żywe dys-
kusje wśród uczestników VI sympozjum, 
stając się jednym z najbardziej wartościowych 
elementów konferencji. 
W trzeciej sesji zaprezentowane zostały
zastosowania psychologii behawioralnej wy-
kraczające poza terapię behawioralną zabu-
rzeń rozwoju. Małgorzata Siekańska (AWF
im. B. Czecha w Krakowie) przedstawiła rolę 
informacji zwrotnej w nabywaniu nowych 
umiejętności sportowych oraz w procesie reha-
bilitacji. Prelegentka wyjaśniła sposób, w jaki 
informacja zwrotna wpływa na rozwój moto-
ryczny człowieka. Bartłomiej Swebodziński 
(NZOZ MEDI-system Sp. z o.o. w Warsza-
wie) zaprezentował nową perspektywę wy-
korzystywania stosowanej analizy zachowa-
nia w rehabilitacji neuropsychologicznej osób 
dorosłych. Julita Koszur (SWPS) omówiła za-
stosowanie technik behawioralnych w projek-
towaniu stron internetowych. Sesję zakończył 
referat Malwiny Szpitalak (UJ), która przed-
stawiła behawioralne mechanizmy kształto-
wania się pracoholizmu oraz zaprezentowa-
ła racjonalno-emotywną terapię behawioralną 
Ellisa jako optymalną terapię tego zaburzenia. 
Prelegentka omówiła główne przyczyny po-
wstawania zaburzenia oraz przedstawiła etapy 
jego kształtowania z perspektywy rozwojo-
wej, odwołując się m.in. do teorii przywiąza-
nia J. Bowlby’ego.
Pierwszy dzień obrad został uwieńczony 
wyjątkowym wydarzeniem. Było to uroczyste 
wręczenie honorowych członkostwa Polskie-
go Towarzystwa Psychologii Behawioralnej. 
Decyzją Zarządu PTPB z dnia 25 lutego 2010 
roku honorowe członkostwa w Polskim Towa-
rzystwie Psychologii Behawioralnej przyzna-
ne zostały dwóm wybitnym przedstawicielom 
światowej psychologii behawioralnej: prof. 
Williamowi M. Baumowi oraz prof. Howar-
dowi Rachlinowi.  
Zgodnie z życzeniem, zawartym w prze-
mówieniu powitalnym przewodniczącego VI 
Międzynarodowego Sympozjum Naukowe-
go Polskiego Towarzystwa Psychologii Be-
hawioralnej – dr. Przemysława Bąbla, cel 
konferencji został osiągnięty. VI sympozjum 
stało się kolejną nieocenioną okazją do po-
znania najnowszych badań, koncepcji teore-
tycznych i zastosowań szeroko rozumianej 
psychologii behawioralnej. Warto również 
podkreślić interdyscyplinarność sympozjum, 
o której świadczy zarówno wielowątkowość 
poruszanych problemów, wykraczających 
poza perspektywę wyłącznie behawioralną, 
95Sprawozdanie z VI Międzynarodowego Sympozjum Naukowego Polskiego Towarzystwa Psychologii...  
jak i zróżnicowanie uczestników konferencji, 
zajmujących się nie tylko psychologią beha-
wioralną, ale również rozmaitymi dziedzinami 
psychologii. W VI Międzynarodowym Sym-
pozjum Naukowym PTPB udział wzięło bar-
dzo wielu przedstawicieli psychologii rozwo-
jowej, zarówno praktyków, zajmujących się 
terapią zaburzeń rozwojowych, jak i przedsta-
wicieli psychologii akademickiej. Z całą pew-
nością można stwierdzić, że sympozja nauko-
we organizowane przez Polskie Towarzystwo 
Psychologii Behawioralnej znalazły swoje sta-
łe miejsce w kalendarzu ważnych wydarzeń
naukowych w Polsce.


Sprawozdanie

http://www.ejournals.eu/sj/index.php/PR/article/download/651/648

Sprawozdanie

Abstract

Similar works

Full text

Available Versions

Portal Czasopism Naukowych (E-Journals)