Utafiti wa lugha ya Kiswahili katika Urusi ulianza mwishoni mwa karne ya 18. Lakini utafiti hasa wa lugha za Kiafrika katika Urusi ulihusu ukoo wa Kisemetiki. Lakini uchunguzi kamili wa lugha za Kiafrika hasa lugha hai ulianza katika Urusi baada ya Mapinduzi ya Oktoba yatokee. Na lugha ya kwanza ya Afrika ya kitropiki iliyofundishwa katika Urusi ya kisoviet ilikuwa ni lugha ya Kiswahili

Gromova, Nelly V.

Swahili

Qucosa - Publikationsserver der Universität Leipzig

AAP 42 (1995): 187-191 T AASISI YA NCHI ZA ASIA NA AFRIKA, CHUO KIKUU CHA MOSCOW UCHUNGUZI WA KISWAHILI KATIKA URUSJ' NELL Y V GROMOVA Utafiti wa lugha ya Kiswahili katika Urusi ulianza mwishoni mwa kame ya 18 Wakati ule kwa mara ya kwanza katika historia ya sayansi ya Kirusi ilianza kutolewa "Kamusi ya ulinganisho wa lugha zote za dunia" mnamo mwaka 1791 Akademia ya sayansi ya Urusi ilikusanya katika Kamusi hiyo maneno kadhaa ya lugha 33 za dunia, miongoni mwao zikiwemo lugha 6 za Kibantu Jaribio jingine la kukusanya data zilizopo za lugha za Kiafrika lilikuwa ni uchapishaji wa kitabu kijulikanacho kwa jina la Mitlidates oder allgemeine Sprachenkunde. Kitabu hicho kilikuwa na juzuu 4, zilizotolewa kuanzia mwaka 1806 hadi 1817 Na katika nyongeza ya juzuu ya 4 tu iliyotungwa na Friederich Adelung yamepatikana maneno ya Kiswahili. Maneno hayo yalikuwa yameandikwa na msafiri wa Kiingereza bw. Henry Salt aliyetembelea Afrika Mashariki mnamo miaka 1809-1810 Kati ya maneno hayo yamo majina ya udugu (kama yale: mama, baba, mwana, ndugu, mke, n k ), majina ya hesabu kuanzia moja hadi kumi na maneno mengine kama maji, moto, nyumba, mlima na mengineyo Wachunguzi karibu wote walioshughulika na lugha za Kibantu wanadai kwamba hiyo ndiyo kamusi ya kwanza ya lugha ya Kiswahili Lakini katika idara ya maandiko ya maktaba ya Petersburg inahifadhiwa kamusi ndogo iliyotungwa na kapteni Thomas Smee mnamo mwaka 1811 Kamusi hiyo ina maneno yapatayo 100 hivi (Olderogge 1971) Hivyo basi inawezekana kusema kwamba mwanzoni mwa kame ya 19 wamsi walikuwa na uwezekano wa kujijulisha na lugha ya Kiswahili. Lakini utafiti hasa wa lugha za Kiafrika katika Urusi ulihusu ukoo wa Kisemetiki tu Mwanzoni mwa kame ya 19 lugha kogwe ya Kihabeshi ilianza kufundishwa kwenye Chuo Kikuu cha Kharkov (mwaka 1829, prof Dom), Chuo Kikuu cha Kiyev (mwaka 1861, prof Uspenskiy) na baadaye katika Chuo kikuu cha Petersburg (mwaka 1896, prof Turayev) Wataalamu warusi walichunguza pia lugha kongwe ya Kimisri Sayansi ya Kirusi ilijipatia mafaniko mema katika fani hizo • Makala haya yalitolewa katika 7 Swahili Colloquium, Bayreuth, 13/14 May 1994 188 NELLY GROMOVA Lakini uchunguzi karnili wa lugha za Kiafi1ka hasa lugha hai ulianza katika Urusi baada ya Mapinduzi ya Oktoba yatokee Na lugha ya kwanza ya Afi1ka ya kitropiki iliyofundishwa katika Urusi ya kisoviet ilikuwa ni lugha ya Kiswahili Mnamo mwaka wa 1929 huko Leningrad lilikuwa likianzishwa kundi la kuchunguza mambo ya kisiasa ya Afiika na Drnitry Olderogge alianza kuwafundisha wanakozi hao lugha ya Kiswahili (baadaye akawa profesa wa Chuo Kikuu cha Leningrad na memba mwandishi wa Akadernia ya sayansi ya Urusi) Hivyo basi, historia ya kujifunza na kutafiti kwa Kiswahili katika Urusi inahesabu zaidi ya nusu karne Uteuzi wa lugha ya Kiswahili iwe lugha ya mafunzo ulitegemea maana na umuhimu wa lugha hii Kiswahili ilienea sana katika nchi za Afr1ka Mashariki na kuturniwa na makabila mengi tangu zamani. Kadiri ya wazungurnzaji wa Kiswahili inazidi rnilioni 50 hivi Uchunguzi wa kinadharia wa Kiswahili ulianza kuendelezwa katika Urusi ya kisoviet mnamo rniaka ya 30 Mnamo rniaka hiyo hapo Moscow ilikuwa imeundwa Iaasisi maalum zilizoshughulika na mambo ya Afrika na kati yao ilikuwa ni Tume ya lugha iliyoko chini ya Shirika la uchunguzi wa kisayansi wa maswali ya kitaifa na ya kikoloni Mkuu wa I ume hiyo alikuwa prof G. Danilov, ambaye jina lake limesahaulika kwa muda mrefu Siku hizi tu ambapo inawezekana kuangalia na kuclmnguza hati na karatasi zilizohifadhiwa katika zile maktaba za nyaraka za kichama zisizofunguliwa kwa ajili ya watu wa kawaida, tulipata nafasi ya kujijulisha na kazi za kisayansi zilizofanywa na wataalam wa lugha za Kiafrika walioongozwa na prof Danilov Katika mwaka 1934 hapo Moscow lilif~myika kongamano la kwanza katika Urusi la wanaisimu wa lugha za Kiafrika. Y amejadiliwa maswali mengi yahusuyo hali iliyoko ya lugha za Kiafrika na majukumu ya wanaisimu wasoviet katika uchunguzi wa lugha hizo Kati ya mada zilizotolewa zilikuwa ni taarifa ya prof Danilov kuhusu mfumo wa kifonetiki wa kiswahili na taarifa ya bw P Kuznetsov juu ya njia za kueleza uhusiano "mtenda-mtendewa" katika Kiswahili (Kuznetsov 193 5) Vile vile kongamano hila lilithibisha mpango wa kikazi wa uchunguzi wa lugha za Kiafiika Miongoni mwa kazi hizo zilikuwemo Kamusi za istilahi za kiuchurni na za kijarnii za lugha zifuatazo: Kihausa (mtungaji prof Yushmanov), Kizulu na Kikhosa (mtungaji dr Snegiryov), Kisutho (prof Olderoge), Kiswahili (prof Danilov) Zaidi ya hayo wataalam wasoviet walipanga kutunga sarufi ya lugha ya Kiswahili (mtungaji prof Olderogge) na ya Kizulu (dr Snegiryov) Karna ninavyojua, hata kitabu kimoja kati ya vilivyotajwa juu hakikutolewa ama kupigwa chapa mpaka Ieo Pengine maandiko ya vitabu hivyo yamo katika maktaba zisizo wazi, sawa na Kamusi ndogo ya Kirusi-Kiswahili, iliyotayarishwa na prof Danilov mnamo mwaka 1934 Tina lake karnili ni Kamusi ndogo ya Ki1usi-Kiswahili Maneno elfu 5 yaturnikayo katika lugha ya Kirusi na vitabu vya kisiasa" (Gromova 1994) Kamusi hiyo [JCHUNGUZI WA KISWAHILI KATIKA URUSI 189 ilikuwa na nyongeza mbili, moJa ni maelezo ya samfi ya Kiswahili yaliyoandikwa na dr Kuznetsov, na ya pili ni matini mbalimbali za Kiswahili, hasa ni mazungumzo kati ya watalii, tena makala juu ya chama cha kikomunisti cha Umsi, ubebem na harakati ya kupinga ukoloni na ukoloni mambo Ieo, wasifu wa nd. Lenin n k , zilizotafsiriwa katika lugha ya Kiswahili Kusema kwel~ Kamusi hiyo ina makosa mengi ya kisarufi na ya kimsarniati Lakini kamusi hiyo ilikuwa ya kwanza katika Umsi 1 ena sate tunaoshughulika na utungaji wa kamusi, tunajua kwamba lengo la kuandaa kamusi ya aina hii yaani kamusi ya Kimsi-Kiswahili ama Kijerumani-Kiswahili ni gumu zaidi Katika kazi yake prof Danilov alitegemea kamusi za Krapf (1882), Steere (1&82), Btittner (1890), Velten (1910), Binns (1925), Seidel (1928), lakini kamusi hizo zote hazikujaa istilahi za kisiasa. Prof G. Danilov alishauriana na wazungumzaji wa Kiswahili waliojifunza wakati ule katika vyuo mbalimbali vya Moscow Jina la mmojawapo linajulikana wazi, huyo ni Jomo Kenyatta, wengine hatujawajua, lakini inaonekana kwamba walikuwa ni Wahindi waliotoka Afrika Mashariki ambao wote walitumia Kiswahili kama lugha ya pili, hivyo baadhi ya makosa ni juu yao Makala chache zilizohusu vipengele tofimti vya Kiswahili zilikuwa zimetolewa nmamo miaka ya 30 Bw P Kuznetsov (baadaye profesa wa Chuo Kikuu cha Moscow) mwaka 1935 alichapisha makala yenye mawazo muhimu juu ya uainisho wa ngeli za majina na mbinu za upatanisho wa kisarufi wa Kiswahili (Kuznetsov 1935) Alitegemea data zilizopatikana wakati wa kazi yake ya kiutafiti na wazungumzaji wa Kiswahili Maswali ya kutatanisha ya mfumo wa kisarufi wa lugha za Kibantu yaani ngeli za mahali yalizingatiwa na prof D Olderogge katika makala yake iliyotolewa mwaka 193 7 W akati wa Vita Vikuu vya Pili mafunzo na utafiti wa lugha za Kiafrika nchini kwetu ulikuwa umeahirishwa mpaka ulipoanza upya mwaka 1945 kwenye idara ya elimu ya Afrika ( uafrikanistika) ya kitivo cha lugha za Mashariki cha Chuo Kikuu cha Leningrad Siku hizi lugha ya Kiswahili inafundishwa na kuchunguzwa kwenye baadhi ya vyuo vikuu na taasisi za nchi yetu yaani Taasisi ya nchi za Asia na Afrika iliyo chini ya Chuo Kikuu cha Moscow kilichopewajina la Lomonosov (tangu mwaka 1960), kitivo cha Mashariki cha Chuo Kikuu cha Petersburg (tangu mwaka 1934), Taasisi ya uhusiano wa kimataifa (tangu mwaka 1957), Chuo Kikuu cha urafiki baina ya mataifa kilichoitwa kwa jina la Lumumba (tangu mwaka 1961) Akademia ya kisayansi ya Urusi inajishughulisha vile vile na utafiti wa Kiswahili: katika Taasisi ya elimu ya lugha kuna idara ya lugha za Kiafrika (mkumgenzi wake wa kwanza alikuwa ni prof N Okhotina, na sasa ni dr A Vinogradov) Ndani ya miaka ya 60 uchunguzi wa lugha ya Kiswahili pamoja na lugha nyingine za Kibantu uliendelezwa kwa nguvu zaidi Vilikuwa vimetungwa vitabu kuhusu samfi ya lugha ya Kiswahili au Kiswahili kikilinganishwa na lugha nyingine za Kibantu, kwa mfano l ugha ya 190 NELLY GROMOVA Kiswahili (Miachina 1960), "Aina za maneno katika 1ugha za kibantu na misingi ya kuzifafanusha" (Gromova 1966) Kuna makala nyingi zihusuzo maswali ya mfumo wa kisarufi wa Kiswahili, mnyarnbuliko wake, utaratibu wa kifonetiki n.k (watungaji ni I Aksionova, A Zhukov, N Okhotina, N Potekhina, I Fedoseeva, N Fiodorova, 1 Yakovleva na wengine) Historia ya Kiswahili na maandishi yake yalichunguliwa na V Misiugin1 Na siku hizi wataalarn warusi wanafanya utafiti wa Kiswahili wakitegemea misingi mipya kwa kujali mafanikio ya elimu ya lugha yapatikanayo nchini kwetu na katika nchi za nje. Wataalam warusi wanacharnbua pia maandishi ya fasihi na mashairi ya Kiswahili, matumizi ya lugha n k Hivyo inawezekana kusema kwamba wanaelimu warusi wanaochunguza Kiswahili na vipengele vyake tofauti pamoja na nyanja zake zote wanatoa mchango usio mdogo katika nadharia ya elimu ya lugha za Kibantu Waalimu wa lugha ya kiswahili nchini kwetu wametunga vitabu vya masomo vinavyohitajika kwa ajili ya kuwafundisha wanafunzi, vitabu vya kiada na vya ziada, vitini n k vinavyowezesha kufanya mafunzo yawe bora zaidi (Fiodorova 1974, Gromova & Miachina 1975, Gromova & Karpovich 1985} Zimeshatolewa pia kamusi za aina mbili: kamusi za Kiswahili-Kimsi na za Kirusi-Kiswahili kati yao zikiwemo karnusi ya maneno yatumikayo magazetini, Karnusi ya mafunzo na nyinginezo (Olderogge 1961, Kuznetsov 1965, Gromova & Fiodorova 1978) Kamusi ya kwanza ya Kiswahili-Kirusi ilitolewa mwaka 1961 ikiwa na maneno elfu 18 hivi Ni inajiendeleza kwa haraka sana na msamiati wake hujazwa na maneno mengi mapya Hivyo mnamo mwaka 1987 tulichapisha kamusi mpya yenye maneno elfu 30 hivi (Miachina 1987) Katika kazi yetu ya ualimu sawa na kazi ya utafiti sisi, wataalam warusi wa lugha ya kiswahili, tunakosa mno uhusiano na taasisi za lugha ya Kiswahili zilizoko Tanzania Kuna mkataba wa utarnaduni kati ya nchi zetu mbili, lakini mpaka sasa wataalam wachache tu walipata nafasi ya kutembelea I anzania ili kufanya bora ujuzi na maarifa yao ya Kiswahili I unahitaji vile vile uhusiano wa karibu zaidi na I aasisi na wanaelimu wa nchi za Ulaya wanaoshughulika na fani tofauti za lugha ya Kiswahili. Tungeweza kushirikiana katika uchunguzi wa Kiswahili, kutunga pamoja kamusi, vitabu vya mafunzo, katika kuchapisha kazi za kisayansi za pamoja n k Kwa kumaliza nataka kutilia mkazo kwamba mabadilishano ya maoni huhimiza maendeleo ya fikra za kisayansi, ijapokuwa maoni ya wanaelimu mbali mbali yaweza kutofautiana kuhusu vipengele vya lugha Lakini tofauti hizo na mgongano wa mawazo unapiga hatua mbele Naarnini kwamba kushirikiana kwetu kitaalarn kunawezekana na kutaleta faida kubwa kwa pande zote zihusuzo 1 Kuziqja makala zote za wanaisimu hao kungehitaji kurasa nyingi UCHUNGUZI WA KISWAHILI KATIKA URUSI 191 Mapitio Fiodorova, N G. 1974. Uchebnik yazika suahili ("Kitabu cha masomo ya Kiswahili"). Moscow Gromova N V & BB Karpovich 1985 Leksikologia na frazeologia yazika suahili. ("Leksikolojia na nahau za Kiswahili"}. Moscow Gr·omova, NV 1966 Chasti rechi vyazikach bantu i printsipi ich razgranicheniya ("Aina za maneno katika lugha za Kibantu na misingi ya kuzifafanusha") Moscow Gromova, N V 1994 'Maliy mssko-suahili slovar G Danilova', ("Kamusi ndogo ya Kimsi-Kiswahili iliyotungwa na GDanilov"), Vo.stok 3 Gromova, NV& EN Miachina 1975 Uchebnik yazika suahili ("Kitabu cha ziada cha Kiswahili") Moscow Gromova, NV, Fiodorova N G. 1978 Uchebniy russko- suahili slovar ("Kamusi ya mafunzo ya Kimsi kwa Kiswahili") Moscow Kuznetsov, P S 193 5 Ob imennoy klassifikatsii i sist erne soglasovaniya v suahili ("Kuhusu uainisho wa ngeli na mfumo wa upatanisho katika Kiswahili"), in Yazik zarubejnogo Vostoka 1/18 Moscow Kuznetsov, A I 1965 Kratkiy suahili-russkiy i russko-suahili slovar. ("Kamusi fupi ya Kiswahili-Kimsi na Kimsi-Kiswahili") Moscow Miachina, E 1987 Suahili-russkiy slovar ("Kamusi ya Kiswahili-Kimsi") Moscow Miachina, EN 1960 Yazik suahili ("Lugha ya Kiswahili") Moscow Olderogge D A 1937 Opredeleniye vremeni i prostranstva v yazikach bantu (lokativniye klassi) ("Ainisho la wakati na mahali katika lugha za Kibantu yaani ngeli za mahali"), in I Pamyati V G. Bogoraza Moscow/Leningrad Olderogge, D 1961 Suahili-russkiy slovar ("Kamusi ya Kiswahili-Kimsi") Moscow Olderogge, D A 1971 'Slovar yazika suahili 1811 ', ("Kamusi ya lugha ya Kiswahili ya mwaka 1811 "), Ajricana, VII Leningrad 

Taasisi ya Nchi za Asia na Afrika, Chuo Kikuu cha Moscow. Uchunguzi wa Kiswahili katika Urusi

https://ul.qucosa.de/api/qucosa%3A11755/attachment/ATT-0/

Taasisi ya Nchi za Asia na Afrika, Chuo Kikuu cha Moscow. Uchunguzi wa Kiswahili katika Urusi

Abstract

Similar works

Full text

Available Versions

Qucosa - Publikationsserver der Universität Leipzig