DE ZANCHE, V.

I-Revues

UN MANUSCRIT INUTILISÉ DU (( LIER MONSTRORUM )) .
	
245
DE « SACRAMENTARIO LEONIANO »
DENUO EDEND O
Scu,ramentarium Leonienem, quod dicitur, cum prae ceteris monumen-
tis liturgicis unum eminent, idque cum ad rerum liturgicarum historia m
quo d attinet, magni sit momenti, turn maxime quod in dicendi genere
liturgico nobilissimum exemplum est habendurn, doctorum uirorum ani -
murn ad se conuertere non immerito posse putamus. Qua praecipua d e
causa nouam eins editionern cornparari non inutile esse nobis uisum est .
Codex, qui huius Sacramentarii formulas continet, in Bibliotheca Capi-
tulari Veronensi asservatur LXXXV), in qua Scipionis Maffeii indu-
stria meritoque mense Octobri a . NI DCC XIII, una cum aliis, iam Inde a
pluribus saeculis in obliuionem adductis, feliciter est detectus . Lamenta-
17
246 DOCT . VICTORILS DE ZANCIIE .
bili fato mutilus, tribus prioribus quaternionibus deperditis, unciali nota
sexto saeculo exeunte exaratus est .
Plures Inde editiones prodierunt . Primus in lucem Codicem Veronen-
sem protulit Ioseph Blanchinius, Romae a . 1735, ex manuscripto exem-
plari, quod diligenti cura Maffeius ipse dictauerat . Haec editio princep s
est ad fidem Codicis comparata et emendationibus plerumque accipiendi s
instructa, sel ualde incommoda, cum in magno uolumine sit sepulta 4 .
Alias ex bac editionem L . A. Muratorius comparauit a . 1748 2 : sed
est ualde mendosa, ideoque fere nullius fidei .
Nouam, melioremque quidem Muratoriana editione, concinnarunt Pe-
trus et Hieronymus Ballerini, qui cum non paucas emendationes acce-
pissent a Muratorio propositas, suam quoque mendis hic illic deturpa-
runt3 .
Postremus omnium Codicem Veronensem edidit Charles Lett Feltoe a .
1896 4
.
Haec editio ab ipso manuscripto est deprompta : attamen non pauci s
scatet erroribus, quorum partem hic subicimus .
OMISSIOIVES VERBORUM S . — nos (8 : 1) ; et (8 : 23, 61 :12, 79 :26) ;
per conclusio formularum (15 :17, 19 : 2, 30 : 16, 33 : 23, 36 : 11, 49 : 14,
86 : 7, 11.0 : 10) ; quarnuis (16 : 30) ; nostrum (33 : 21) ; fui (37 : 11) ;
quaesumus (44 : 14, 161 : 21) ; nobis (46 : 19) ; nunc (48 : 25) ; sempe r
(53 : 16) ; prophetica (59 : 11) ; intende (63 : 15) ; Domine (67 : 29 ,
157 : 18) ; illius (106 : 18) ; beati (147 : 16) ; ad (153 : 2) ; talibu s
(151 : 1) ; Liera (163 : 29) .
ADDITIONES VE+RBOROM. — nobis (12 : 6) ; et ideo cum anbelis ,
etc . (33 : 24) ; principali (42 : 24) ; et (62 : 3'1) ; quaesumus (92 : 15) .
VERBORUM COMMUTA7'IONES . — Hi errores baud pauci sont .
CODEX VERONENSIS EDITIO FELTO E
etenis enim (6 : 4)
uictoriam gloriam (8 : 14 )
hint buie (8 : 33)
1. Exstat enim in Anastasii Bibliothecarii (auunculi cius Francisci), tom . IV, Pro-
leg., Opusc . H, in-folio .
2. L . A. Muratorius, Liturgia Romana Vetus, tom . I, Venetiis, 1748 . liane ean-
dem editionem Ios . Assemanus inseruit in suo Codex Liturgicus Beclesiae Vniuer-
sae, libr . IV, Romae, 1754.
3. Exstat in S . Leonis M. Opera, tom . H, Venetiis, 1756 . Haec editio in Migne ,
Patrologia Latina, tom . LV, a . 1887, inserta est.
4. Sacramentarium Leonianum, Cambridge, 1896 .
5. Numerus prior indicai paginas, alter lineam editionis Feltoe .
247DE (( SACRA1VtENTARIO LEONTANO )) DENUO EDENDO .
ConEx VERoNENsts .
frequentat a
quo d
omnibu s
nomin i
feci t
tosa
ueritate
persistens
numeretu r
sacri s
omni
adfutura m
seruitii s
supplice s
qu i
deprecand i
speranda
tib i
dona
adeo
supplice s
t e
u t
i n
sacrifici a
qui a
manifestata
Enrrzo l'ELTOE .
frequentia (1.3 : 26 )
ut (19 : 26)
omnium (26 : 27 )
nomine (28 : 4)
facit (34 1.4 )
toto (36 19 )
uirtute (39 : 14)
consistens (41 14)
muneretur (42 24)
sanctis (54 9 )
anni (59 14)
adfuturum (59 18 )
seruitii (65 23 )
suppliciter (67 : 29 )
quia (71 : 1 )
supplicandi (71 : 2 )
sperata (82 30 )
etiam (82 : 30 )
bona (85 4)
ideo (93 19 )
supplicantes (93 : 24 )
tu (101 : 31 )
et (121 : 17, 125 : 31 )
nec (125 : 28)
sacramenta (146 : 6 )
quoti (167 : 19 )
manifesta (171 : 9)
Ad editionem ipsam quod attinet, non una eademque ubique ration e
ac uia auctorem usum esse putamus . Aliquando enim uidetur editionem
adstruere uoluisse, quae diplomatica dicitur, aliquando nero contextu m
sermonis in lotis corruptis emendatum dedit, saepius banc uel illam lee-
tionem in adnotationibus subiectis indicauit : sed quid ipse editor sentia t
in singulis lotis, raro ostendit . Adde quod cum interpunctionen fere nul -
lana adiecerit, baud facilis intellectu lectio praebetur .
Nonnulla alia uitia rerum liturgicarum cultores deprehendunt, unde a d
consulendum minus fit apta haec editio, uti sunt defectus peculiariu m
indicum turn etiam glossarii ad res liturgicas spectantium I , ac formula-
1 . Cf. F . Cabral, les Origines liturgiques, Paris, 1906, p . 193 .
248 DUCT. VICTORIUS DE ZANCHli .
rum numeri ordinis cuiusdam, quo facilius quaecumque formula inuenir i
possit' .
Cum ita se res habeat, non superuacaneum nobis uisum est in huiu s
Sacramentarii nouam editionem adlaborare . Hoc unum in animo fuit u t
ad fidem quam maximam Codicem Veronensem exhiberemus, ita tarne n
restitutum ad contextum sermonis, quod attinet, ut nemini eius lectio
diffiicultatem facessat . Praeterea ut sibi quisque rationem reddat et d e
Codicis contextu orationis et de emendationibus, quas proposuimus, du
plici adnotationum genere instruximus, tertio adiecto ad locos similes in
aliis monumentis liturgicis occurrentes, uel ad explicationes quanda m
adferendas . Quae omnia ut quam maxime adsequeremur, ipsum Codicem
in phototypicis tabulis ad paginam expressurn prae manibus habendu m
curauimus, ipsumque in dubiis Veronae inspeximus .
Non dissirnulamus tarnen, quam arduurn sit locos corruptos uel quo-
modocumque mendosos corrigere . Codex Veronensìs non modo mutìlus
ad nos usque peruenit, sed etiam unicus atque hic illic mendosus, untie
non parua difficultas in his locis restituendis oritur . Adde quoti formulae
liturgicae ex uno in alterum translatae monumentum liturgicurn plus mi-
nusue immutari soient, ut ad hanc uel illarn necessitatem temporis, loc i
uel ritus accommodentur : immo in ipso Sacramentario nonnullae formu-
lae iteratae inueniuntur et saepe non ad uerbum
. Quid igitur faciendum ?
Caute quidem, sed non ubique in his locis ab emendationibus omnin o
abstinuimus : nam non semel quandam in his statuendis lectionibus ueri-
tatem nos consequi posse rati sumus . Quam ob rem nullum locum emen-
dauimus nisi euidenter corruptum, atque ideo nonnullas reiecimus lee-
tiones a ceteris propositas . Lectiones uero quoeumque modo mendosas
uel ex ipsius Codicis lectionibus alibi exstantibus uel ex eisdern aut Per e
eisdem formulis in alia monumenta liturgica receptis sanare conati su-
mus quae denique lectiones nullarn prorsus uel minus ueri simile m
emendationem pati uisae sent, eas non emendatas, crucibus inelusas, re-
liquimus .
Postremo in nostrani editionem comparandam non parui fuit moment i
hic illic et numerus oratorios, quo omnes nostrae formulae adstricta e
inueniuntur . Hunt numerum Oratorium omnes qui in Sacramentario nos-
tro edendo adlaborarunt, immerito neglexerunt
. At leges solutae oratio-
nis numerosae, eaeque non tantum in unoquoque uerborum ambito, sed
etiam in membris cum ita seruatae sint, ut huiusmodi componendae ora-
tionis generis uelut quoddam exemplar Sacramentarium habeatur, iliu m
ignorare iam non licet . Qua re et numero oratorio usi sumus, ita tarnen
1 . Cf. L . Lauraud, les Cursus clans le Sacramentaire /donien (in Revue d '/tistoire
ecclésiastique, 15 oct . 1W15) .
DE tt SACRAMENTARIO LEONCANO » D1:NUO EDENDO .
	
249
ut una cum aliis argumentis uim habeat ad hanc uel illam lectionem sta-
tuendam uel reiciendam
.
Hac praecipua uia atque ratione innixi nouae Sacramentarii Leonian i
editioni operarn damns . Quam quidem editionem, curn rerum liturgica-
rum cultoribus non inutilem, turn maxime ut ad latini sermonis nobilis-
sima monumenta magis cognoscenda nonnihil conferat fore speremus .
Patauii, Kalendis MarCüs .
Doct . Victorius DE /Axcua .


De Sacramentario Leoniano denuo edendo

Abstract

Similar works

Full text

Available Versions

I-Revues