Steden, R. van

van Steden, R.

NARCIS 

Veiligheid vraagt om positief vertrouwen

VU Research Portal

VU Research PortalVeiligheid vraagt om positief vertrouwenvan Steden, R.published inTrouw2011Link to publication in VU Research Portalcitation for published version (APA)van Steden, R. (2011). Veiligheid vraagt om positief vertrouwen. Trouw.General rightsCopyright and moral rights for the publications made accessible in the public portal are retained by the authors and/or other copyright ownersand it is a condition of accessing publications that users recognise and abide by the legal requirements associated with these rights.            • Users may download and print one copy of any publication from the public portal for the purpose of private study or research.            • You may not further distribute the material or use it for any profit-making activity or commercial gain            • You may freely distribute the URL identifying the publication in the public portal ?Take down policyIf you believe that this document breaches copyright please contact us providing details, and we will remove access to the work immediatelyand investigate your claim.E-mail address:vuresearchportal.ub@vu.nlDownload date: 23. May. 2021Veiligheid vraagt ompositief vertrouwenOoit was ‘veiligheid’ een positief begrip, een synoniem voor‘vertrouwen’ en ‘vriendschap’. Zo moet het weer worden.Ronald van Stedenveiligheidsonderzoeker afdelingBestuurskundeVrije Universiteit AmsterdamHoeveel veiligheid kan een mens ver-dragen? Terrorismedeskundige Be-atrice de Graaf schreef in een essayin Letter & Geest (3 september) dat vei-ligheid niet langer gaat over concretedreigingen, maar over het diffuse ge-voel dat we constant risico’s lopen.Hoewel zulke risico’s ongrijpbaar envaag zijn, werken de gevolgen vandit gevoel des te concreter door.Veiligheid betekent vandaag hetkrampachtig onder controle brengen(en houden) van alles wat maar miszou kunnen gaan. Voor een belang-rijk deel gebeurt dat, omdat ferm op-treden het politiek goed doet. Tochkan er zoiets als ‘te veel’ veiligheidontstaan. Het uitbreiden van politie-bevoegdheden, steeds meer beton-blokken op Koninginnedag, en hetaanleggen van kaartenbakken vanverdachte bevolkingsgroepen werktop den duur in ieders nadeel. Wegaan ons er des te onbehaaglijkerdoor voelen.De Graaf roept daarom op tot‘ruimte voor een politiek uitgangs-punt dat niet op angst en onbehagenis gestoeld’. Mooie woorden, maarwat betekenen deze precies?Een begin van een antwoord ligtvoor het grijpen. Dat begint bij deetymologie van het begrip ‘veilig-heid’. Veiligheid verwijst niet alleennaar de afwezigheid van risico en ge-vaar, maar is ook nauw verwant metde ‘zekerheid’ van een gemeenschap– ‘securitas’ in het Latijn. Middel-eeuwse equivalenten vinden we te-rug in woorden zoals ‘velich’ en ‘fe-lig’ die connoteren met wat wij‘trouw’, ‘dierbaar’ en ‘vriendelijk’noemen.Die ‘middeleeuwse’ duiding opentmogelijkheden naar een meer posi-tieve visie op veiligheid en veilig-heidsbeleid. Daarbij draait het nietlanger eenzijdig om angst en contro-le, maar eveneens om het uitbouwenvan vertrouwen, vriendschap en ver-bondenheid.Paradoxaal genoeg verondersteltdat een houding die haaks staat opde natuurlijke reflexen ten aanzienvan (on)veiligheid: muren bouwen,camera’s ophangen en beveiligers in-huren. Een positieve kijk op veilig-heid noodzaakt tot het tegenoverge-stelde: een open gedragslijn, het ne-men van risico’s.Het is een hele sprong in het diepeom te vertrouwen op de zekerheidvan een gemeenschap, op de ver-wachting dat we niet bang hoeven tezijn voor anderen die ons omringen.Vertrouwen hebben betekent im-mers het ‘erop wagen’ en dat is inzichzelf een risicovol uitgangspunt.Het is altijd mogelijk dat mensen an-ders reageren dan verwacht; vertrou-wen kan worden beschaamd.Controle (de negatieve kijk op vei-ligheid) en vertrouwen (de positievekijk) zijn twee kanten van dezelfdemedaille. De een kan niet zonder deander. Er zijn altijd controlemecha-nismen nodig om criminaliteit enterrorisme het hoofd te bieden. An-ders rest de anarchie. Zonder politieen leger geen rust en openbare orde.Dan zullen vertrouwen en gemeen-schappen niet bloeien.Politici, beleidsmakers, journalis-ten en wetenschappers (en wij alle-maal) moeten de dubbelzinnigheidvan het begrip ‘veiligheid’ serieus ne-men. Vooralsnog wordt veiligheid teeendimensionaal negatief uitgelegd,met alle gevolgen van dien. Het le-vert een samenleving op die geobse-deerd is door controle. Zo’n samenle-ving kan zelfs onleefbaar worden.Het vergt wel moed om meer ba-lans te brengen in het veiligheidsde-bat. Het betekent spreken met eenminder krachtige stem. Het politiekeuitgangspunt moet niet langer liggenbij het stoere ‘we will hunt themdown’ van Bush, maar bij het stame-len in termen van gepaste actie éndialoog, van bescherming én ‘samentheedrinken’.Ook deze benadering is uiteindelijkeen kwestie van vertrouwen, omdathet tot relativering en kwetsbaarheidnoopt, zonder dat uitkomsten van tevoren vaststaan. Je wordt al snel vooreen ‘watje’ of erger uitgemaakt. Maarer zit niets anders op, willen wevoort blijven gaan op de weg van vrij-heid en democratie. Het wordt hoogtijd, tien jaar na 9/11.Controle envertrouwen zijntwee kanten vandezelfde medaille;de een kan nietzonder de ander

Dutch

DSpace at VU

Veiligheid vraagt om
positief vertrouwen
Ooit was ‘veiligheid’ een positief begrip, een synoniem voor
‘vertrouwen’ en ‘vriendschap’. Zo moet het weer worden.
Ronald van Steden
veiligheidsonderzoeker afdeling
Bestuurskunde
Vrije Universiteit Amsterdam
Hoeveel veiligheid kan een mens ver-
dragen? Terrorismedeskundige Be-
atrice de Graaf schreef in een essay
in Letter & Geest (3 september) dat vei-
ligheid niet langer gaat over concrete
dreigingen, maar over het diffuse ge-
voel dat we constant risico’s lopen.
Hoewel zulke risico’s ongrijpbaar en
vaag zijn, werken de gevolgen van
dit gevoel des te concreter door.
Veiligheid betekent vandaag het
krampachtig onder controle brengen
(en houden) van alles wat maar mis
zou kunnen gaan. Voor een belang-
rijk deel gebeurt dat, omdat ferm op-
treden het politiek goed doet. Toch
kan er zoiets als ‘te veel’ veiligheid
ontstaan. Het uitbreiden van politie-
bevoegdheden, steeds meer beton-
blokken op Koninginnedag, en het
aanleggen van kaartenbakken van
verdachte bevolkingsgroepen werkt
op den duur in ieders nadeel. We
gaan ons er des te onbehaaglijker
door voelen.
De Graaf roept daarom op tot
‘ruimte voor een politiek uitgangs-
punt dat niet op angst en onbehagen
is gestoeld’. Mooie woorden, maar
wat betekenen deze precies?
Een begin van een antwoord ligt
voor het grijpen. Dat begint bij de
etymologie van het begrip ‘veilig-
heid’. Veiligheid verwijst niet alleen
naar de afwezigheid van risico en ge-
vaar, maar is ook nauw verwant met
de ‘zekerheid’ van een gemeenschap
– ‘securitas’ in het Latijn. Middel-
eeuwse equivalenten vinden we te-
rug in woorden zoals ‘velich’ en ‘fe-
lig’ die connoteren met wat wij
‘trouw’, ‘dierbaar’ en ‘vriendelijk’
noemen.
Die ‘middeleeuwse’ duiding opent
mogelijkheden naar een meer posi-
tieve visie op veiligheid en veilig-
heidsbeleid. Daarbij draait het niet
langer eenzijdig om angst en contro-
le, maar eveneens om het uitbouwen
van vertrouwen, vriendschap en ver-
bondenheid.
Paradoxaal genoeg veronderstelt
dat een houding die haaks staat op
de natuurlijke reflexen ten aanzien
van (on)veiligheid: muren bouwen,
camera’s ophangen en beveiligers in-
huren. Een positieve kijk op veilig-
heid noodzaakt tot het tegenoverge-
stelde: een open gedragslijn, het ne-
men van risico’s.
Het is een hele sprong in het diepe
om te vertrouwen op de zekerheid
van een gemeenschap, op de ver-
wachting dat we niet bang hoeven te
zijn voor anderen die ons omringen.
Vertrouwen hebben betekent im-
mers het ‘erop wagen’ en dat is in
zichzelf een risicovol uitgangspunt.
Het is altijd mogelijk dat mensen an-
ders reageren dan verwacht; vertrou-
wen kan worden beschaamd.
Controle (de negatieve kijk op vei-
ligheid) en vertrouwen (de positieve
kijk) zijn twee kanten van dezelfde
medaille. De een kan niet zonder de
ander. Er zijn altijd controlemecha-
nismen nodig om criminaliteit en
terrorisme het hoofd te bieden. An-
ders rest de anarchie. Zonder politie
en leger geen rust en openbare orde.
Dan zullen vertrouwen en gemeen-
schappen niet bloeien.
Politici, beleidsmakers, journalis-
ten en wetenschappers (en wij alle-
maal) moeten de dubbelzinnigheid
van het begrip ‘veiligheid’ serieus ne-
men. Vooralsnog wordt veiligheid te
eendimensionaal negatief uitgelegd,
met alle gevolgen van dien. Het le-
vert een samenleving op die geobse-
deerd is door controle. Zo’n samenle-
ving kan zelfs onleefbaar worden.
Het vergt wel moed om meer ba-
lans te brengen in het veiligheidsde-
bat. Het betekent spreken met een
minder krachtige stem. Het politieke
uitgangspunt moet niet langer liggen
bij het stoere ‘we will hunt them
down’ van Bush, maar bij het stame-
len in termen van gepaste actie én
dialoog, van bescherming én ‘samen
theedrinken’.
Ook deze benadering is uiteindelijk
een kwestie van vertrouwen, omdat
het tot relativering en kwetsbaarheid
noopt, zonder dat uitkomsten van te
voren vaststaan. Je wordt al snel voor
een ‘watje’ of erger uitgemaakt. Maar
er zit niets anders op, willen we
voort blijven gaan op de weg van vrij-
heid en democratie. Het wordt hoog
tijd, tien jaar na 9/11.
Controle en
vertrouwen zijn
twee kanten van
dezelfde medaille;
de een kan niet
zonder de ander


https://research.vu.nl/ws/files/2952261/VanSteden.pdf

Veiligheid vraagt om positief vertrouwen

Abstract

Similar works

Full text

Available Versions

NARCIS

VU Research Portal

DSpace at VU