Η «σχεδιασμένη» φύση ως μια νέα θεώρηση των σύγχρονων αστικών αναπλάσεων

Abstract

Στην πρόσφατη ιστορία του 20ου αιώνα, και στο πλαίσιο της εξέλιξης του μοντέρνου κινήματος, αλλά και των μεταμοντέρνων έπειτα εκφράσεων του, παρατηρείται διάσταση στη σχέση φύσης και αρχιτεκτονικής. Η αρχιτεκτονική αντανακλά το πνεύμα του τόπου και βρίσκεται σε αρμονία με το αστικό περιβάλλον. Ωστόσο η έννοια του πλαισίου μέσα στο οποίο κινείται, περιορίζεται στα ανθρώπινα επιτεύγματα και τις ανθρωποκεντρικές πολιτιστικές αξίες. Το ευρύτερο φυσικό περιβάλλον αποκτά δευτερεύουσα σημασία και το δομημένο περιβάλλον αποτελεί το επίκεντρο εστίασης, καθώς οι λειτουργικές, ανθρώπινες ανάγκες αποτελούν πρωταρχικό στόχο. Αυτή είναι και η βασική υπόθεση για την έννοια του πλαισίου. Ωστόσο η περιβαλλοντική κρίση τον τελευταίο καιρό έχει οδηγήσει τις επιστημονικές κοινότητες, στα γνωστικά πεδία του σχεδιασμού του χώρου, ανθρωπογενούς και φυσικού, σε μια διαδικασία επανεξέτασης αυτής της τάσης. Η ανάγκη για μια νέα στάση απέναντι στην «φύση/γη» έγινε επιτακτική και νέα οράματα άρχισαν να αναδύονται. Ένας νέος τρόπος θέασης και αποτίμησης της γης άρχισε να αναπτύσσεται. Το νέο πλαίσιο για τα κτίρια αποτελεί πλέον το σύνολο του φυσικού κόσμου. Ο στόχος για ικανοποίηση μόνο των ανθρώπινων αναγκών, που προϋπήρχε, αντικαταστάθηκε από έναν ευρύτερο στόχο: την ικανοποίηση όλων των φυσικών ειδών της γης. Αυτή αποτελεί μια νέα ολιστική προσέγγιση, μια νέα υπόθεση για τα δεδομένα της εποχής. Προκειμένου να επιτευχθεί αυτό, το νέο σύστημα θα πρέπει να λειτουργεί παρόμοια με τον φυσικό κόσμο. Αυτή η φυσική φιλοσοφία αντιλαμβάνεται το σύμπαν σαν έναν οργανισμό και το έργο της αρχιτεκτονικής ως μια οργανική λειτουργία που περιλαμβάνει δυναμικές διαδικασίες. Αυτή η νέα αρχιτεκτονική είναι συγκολλημένη με τη φύση, είναι ένα ενιαίο σώμα κινούμενο από ένα ενιαίο πνεύμα. Βασική επιδίωξη της διδακτορικής διατριβής είναι η εξέταση θεωρητικών ζητημάτων σχεδιασμού σχετικά με μηχανισμούς και διαδικασίες που ακολουθούν ένα κυκλικό μοντέλο και ενσωματώνουν ένα υψηλό επίπεδο πολυπλοκότητας. Εξετάζεται η αυτονόμηση του σχεδιασμού από στενά πλαίσια και μονομερείς εκδοχές του (λειτουργικές, κατασκευαστικές, οπτικές, κ.λ.π) οι οποίες δεν μπορούν να συμπεριλάβουν περίπλοκες ροές, υπόγειες διεργασίες, προηγούμενες ιστορίες και μελλοντικούς χειρισμούς Παράλληλα μελετώνται οι δυνατότητες άρθρωσης και ο βαθμός εγκυρότητας μιας νέας αρχιτεκτονικής, που θα ενσωματώνει στοιχεία από τη βιολογία, την οικολογία και τις επιστήμες του περιβάλλοντος και θα συγκροτεί μια νέα περιβαλλοντική προσέγγιση προκειμένου ο σχεδιασμός να μετατραπεί σε ένα θετικό παράγοντα με την εξισορρόπηση των κοινωνικών αναγκών των ανθρώπων και των περιβαλλοντικών ζητημάτων. Παράλληλα θα προσεγγίζει τη διαδραστική σχέση αρχιτεκτονικής και φύσης με πυρήνα αυτής της προσέγγισης τον άνθρωπο ο οποίος πρέπει να λειτουργεί σε αρμονία μέσα στην οικόσφαιρα και να δημιουργεί συμβιωτικές σχέσεις με όλους τους φορείς. Βάσει αυτής της θεώρησης θα εξεταστούν όροι και δυνατότητες σχεδιαστικής ανταπόκρισης σε αστικά και περιαστικά περιβάλλοντα και κυρίως σε περιοχές που έχουν εξαντληθεί από το αρχικό φυσικό τους περιβάλλον ώστε να αποκατασταθεί η ισορροπία τους. Κάτι τέτοιο μπορεί να αποτελέσει ένα χρήσιμο εργαλείο για τη βιώσιμη εξέλιξη των αστικών συστημάτων