Kolasa, Anna

Stasicka, Zofia

Wasielewska, Ewa

Jagiellonian Univeristy Repository

zofia stasiCka, aNNa kolasa, ewa wasielewskaUwagi o projekcie reformy programowej nauczania chemiiProgram chemii w szkole wymaga rzeczywiście gruntownej zmiany, której rezultatem powinno być omawianie zagadnień pozwalających uczniom kształco-nym na poziomie podstawowym na zrozumienie zjawisk zachodzących w przy-rodzie oraz poznanie nowych technik i materiałów wprowadzanych przez czło-wieka. Powinniśmy więc zrezygnować z włączania zbędnych teorii, informacji i szczegółów, których w programie dotychczasowym jest już zbyt dużo. I rzeczy-wiście, nowy program nauczania w I klasie liceum zawiera wiele kwestii prak-tycznych, są to na przykład: charakterystyka natury chemicznej cholesterolu, mechanizmy działania trucizn, glinokrzemiany, skład płynów do przetykania prze-wodów kanalizacyjnych, kosmetyków, past do zębów, przemysłowe otrzymywanie mydeł itp. Z punktu widzenia praktycznej przydatności zdobywanej wiedzy program należy ocenić pozytywnie, chociaż można dyskutować nad szczegółowym wykazem omawianych problemów.Zdecydowanie negatywnie oceniamy natomiast możliwość realizacji tych tematów w proponowanym wymiarze godzin. Próba realizacji tego programu w tak krótkim czasie zmusza nauczyciela do podania opisu zjawiska bez wyjaśnienia podstaw i przyczyn, w konsekwencji uczniowie będą przyswajać wiedzę pamię-ciowo, a nie rozumowo. Dotyczy to np. nauczania chemii organicznej, które w dalszym ciągu jest oparte na systematyce, a nie na znajomości mechanizmów reakcji związków organicznych.Ten aspekt nowych propozycji programowych uważamy za szczególnie szkodliwy, gdyż niestety tendencje do pamięciowego uczenia były i są jeszcze dość zakorzenione w nauczaniu chemii w szkole; niemniej Komisja PAU do Oce-ny Podręczników Szkolnych oraz niektórzy nauczyciele i autorzy podręczników od lat z dużym trudem próbują zmienić ten średniowieczny sposób nauczania.Proponowany projekt nauki w liceum można by uzasadniać lepszym przy-gotowaniem uczniów w gimnazjum, tym bardziej że do treści obowiązkowych w gimnazjum (przy niezwiększonej liczbie godzin) włączono dodatkowe zagad-nienia. Jednak już pobieżny ich przegląd wskazuje, że są one niepotrzebne do wyjaśnienia problemów proponowanych do nauczania w liceum. Dodatkowo, problemy te zwiększają stopień trudności w nauce chemii w gimnazjum, a ich przydatność jest raczej wątpliwa; dotyczy to zwłaszcza wprowadzenia teorii (a nie 24opisu) wiązań i porównania właściwości pierwiastków 1 do właściwości pierwiast-ków 17 grupy.Spójne potraktowanie III i IV etapu edukacyjnego wydaje się słuszne pod warunkiem, że program gimnazjum zostanie skrupulatnie zrealizowany, co jednak jest zadaniem bardzo trudnym w przewidzianym wymiarze godzin. Ponadto ucz-niowie w liceum mogą być absolwentami różnych gimnazjów, należałoby więc program IV etapu edukacyjnego na poziomie podstawowym uzupełnić na począt-ku krótkim repetytorium wiedzy gimnazjalnej. Bez niego trudno będzie zrealizo-wać program ukazujący związki chemii z otaczającym nas światem. Pozostawienie w programie podstawowym IV etapu wyłącznie aspektów praktycznych i eko-logicznych chemii, niewątpliwie bardzo ważnych, nie wydaje się zabiegiem słusz-nym. Rozwój intelektualny ucznia na tym etapie kształcenia jest równie ważny i umożliwia zrozumienie i poszerzenie wiedzy chemicznej.Podobnie trudno będzie pokazać uczniom eksperymentalny charakter chemii, na który autorzy projektu zwracają szczególną uwagę. Obecne ostre przepisy BHP muszą być respektowane przez szkoły, co sprawia, że w praktyce dydaktycznej raczej doświadczeń się unika. Ze wszech miar wskazany powrót do eksperymen-towania będzie zapewne trudny także z powodu zatłoczonych klas, braków pra-cowni chemicznych lub braków środków na ich wyposażenie. Z tego powodu przesadne wydaje się wielokrotnie podkreślane w założeniach programu projek-towanie doświadczeń przez uczniów czy też tworzenie informacji, co nie oznacza negacji faktu, że wykształcenie samodzielnego myślenia ucznia należy do najważ-niejszych zadań szkoły.Na zakończenie wyrażamy przekonanie, że niezbędną dyskusję nad kształ-ceniem młodzieży w zakresie poszczególnych przedmiotów należałoby zacząć od ponownego określenia zasobu wiedzy, jaki powinien mieć absolwent szkoły śred-niej. Dotyczy to zwłaszcza nauk ścisłych, ponieważ wiedza absolwentów z tych dziedzin będzie przydatna do zrozumienia współczesnego świata oraz burzliwego obecnie i w przyszłości rozwoju techniki. Dopiero wówczas można zaproponować szczegółowe metody nauczania rzetelnych podstaw przedmiotów ścisłych.Powyższe uwagi traktujemy jako wstęp do szerszej dyskusji w środowisku zainteresowanym nauczaniem chemii w szkole.Zofia Stasicka, Anna Kolasa, Ewa Wasielewska

Uwagi o projekcie reformy programowej nauczania chemii

https://ruj.uj.edu.pl/xmlui/bitstream/handle/item/76532/stasicka_kolasa_wasielewska_uwagi_o_projekcie_reformy_programowej_2010.pdf?sequence=1&isAllowed=y

Uwagi o projekcie reformy programowej nauczania chemii

Abstract

Similar works

Full text

Available Versions

Jagiellonian Univeristy Repository