TÜRKİYE’DE ENERJİ TÜKETİMİ GSYH İLİŞKİSİ: DİNAMİK BİR ANALİZ

Abstract

Enerji tüketiminin GSYH üzerindeki etkileri Türkiye gibi enerji tüketiminde dışa bağımlılığı yüksek olan ülkelerde özellikle politika yapıcıları için önem arz eden bir konudur. Çalışmada enerji tüketimi GSYH ilişkisi 1970-2011 dönemleri arasında Türkiye ekonomisi için literatürden farklı olarak dinamik olarak incelenmiştir. Çalışmada önce, GSYH ve enerji tüketimi serileri arasındaki eş bütünleşme ilişkisi incelenmiş ve seriler arasında eş bütünleşme ilişkisi bulunmuş, daha sonra seriler arasındaki dinamik ilişki zamana göre değişen parametre yaklaşımı olan Kalman Filtresi modeliyle analiz edilmiştir. Çalışma bulgularına göre, enerji tüketimindeki %1’lik bir artışın GSYH üzerinde yol açacağı yüzdelik artışı ifade eden GSYH’nin enerji tüketimi esnekliğinin 1980-2003 döneminde genel olarak bir azalma eğiliminde olduğu, 2003 yılından itibaren ise söz konusu esneklik değerinin artmaya başladığı görülmektedir. Bu bulgular, Türkiye ekonomisinde özellikle 2003 yılından itibaren sanayide gözlenen, yüksek katma değerli ve enerji tüketiminin yoğun olduğu sektörlere doğru gerçekleşen dönüşümle uyumludur. Söz konusu esneklik değerinin önümüzdeki dönemde artış eğilimini devam ettirmesi halinde, GSYH artışı için enerji tüketiminin öneminin artacağı görülmektedir. Bu durumda Türkiye’nin enerjide yüksek dışa bağımlılığı da düşünüldüğünde enerji arz güvenliği sorunu politika yapıcılar için önemli bir husus olarak ön plana çıkmaktadır. Bu sebeple enerji dengesi içerisinde yerli kaynakların payının mümkün olduğunca arttırılması ve ithal kaynaklarda ise mümkün olduğu kadar ithalatçı ülke çeşitliliğine gidilmesi enerji arz güvenliği için son derece önemlidir