ANCA-associated vasculitis. Triggers and treatment

Abstract

Betere medicijnen, vaccinaties tegen griep en het voorkomen van trombose zijn van belang voor patiënten met ANCA geassocieerde vasculitis (AAV) zoals de ziekte van Wegener. Het belangrijkste kenmerk van deze groep van ziekten is de ontsteking van kleine en middelgrote bloedvaten, die ontstaat doordat de afweer zich tegen het eigen lichaam richt. Deze ontsteking veroorzaakt schade aan het keel-, neus- en oorgebied, de luchtwegen en de nieren. De oorzaak van deze ziektes is niet bekend, maar waarschijnlijk spelen een genetische aanleg en enkele omgevingsfactoren, zoals blootstelling aan infecties en oplosmiddelen, een rol. Een van die genetische factoren zouden HLA-antigenen kunnen zijn. Deze antigenen maken onderscheid tussen zelf en niet-zelf en sturen hierdoor de afweer. Bij AAV patiënten blijken inderdaad bepaalde HLA-antigenen in een andere frequentie voor te komen dan bij gezonde personen. Vaccinatie tegen influenza, belangrijk voor mensen die lijden aan chronische ontstekingsziektes als AAV, zou een mogelijke omgevingsfactor kunnen zijn, die het ontstaan of opflakkeringen van AAV verklaart. Uit ons onderzoek blijkt echter dat vaccinatie tegen influenza niet leidt tot een toename van het aantal opflakkeringen van vasculitis bij 230 patiënten. De vaccinaties lijken daarmee veilig voor patiënten met AAV. De huidige behandeling van AAV is niet altijd effectief en de medicijnen leiden tot veel, soms ernstige, bijwerkingen. Eén van de opties om de behandeling te verbeteren is voorafgaand aan de start van de behandeling te kijken of een patiënt het medicijn azathioprine (Imuran) goed verwerkt. Bepaling van de activiteit van het enzym thiopurine methyltransferase (TPMT), van belang bij de verwerking van azathioprine, bleek echter niet behulpzaam in het voorspellen van effectiviteit en schadelijkheid. Een andere optie om de behandeling te verbeteren is het testen van nieuwe medicijnen, zoals mycofenolaat mofetil (CellCept). Dit middel gaven wij aan patiënten die de standaard medicijnen niet (meer) konden gebruiken. Mycofenolaat mofetil bleek effectief bij vrijwel alle patiënten (97%). Patiënten met AAV blijken ook vatbaarder te zijn voor andere problemen dan die veroorzaakt door hun ziekte of de behandeling. Wij vonden dat onze patiënten met AAV een verhoogd risico hebben op het krijgen van een trombosebeen en/of longembolieën. Dit risico bleek met name verhoogd op het moment dat de ziekte het actiefst was. De oorzaak hiervoor is onduidelijk. Wellicht is het nemen van preventieve maatregelen, zoals het geven van bloedverdunnende medicijnen tijdens ziekenhuisopnames, verstandig. ANCA-geassocieerde vasculitis (AAV) bestaat uit een groep ziektes, waarbij de zogenaamde antineutrophil cytoplasmic antistoffen (ANCA) veel voorkomen, en omvat de ziekte van Wegener, microscopische polyangiitis, tot de nier beperkte vasculitis en het Churg-Strauss syndroom.