Economic apoptosis and uncontrollability : a first enquiry into the concepts and their relevance for the market-government debate

Abstract

In modern society well-being is determined to a large extent by the performance of organisations, and not of individuals. The performance of these organisations can suffer from various ailments, some of which can be remedied, and some of which are lethal for performance. A lethal ailment identified in the past by Joseph Schumpeter is caused by large changes in markets and/or technologies for which the organisational structure is inappropriate. In this book a second lethal ailment is identified, uncontrollability. This ailment is chronic, in the sense that performance cannot be restored. It can be assumed that the performance of every organisation will eventually succumb to uncontrollability, even without any changes of markets or technology. In the market organisations with a dismal performance fall apart through economic necrosis (the blunt ax) or economic apoptosis (the surgeon’s scalpel). Public organisations usually survive through variants of the mechanism of the soft budget constraint (Janós Kornai), continuing to perform badly. This partially explains the - on average - significantly higher effectivity of market organisations (firms and associations) as compared to public organisations. In een moderne samenleving wordt het welzijn in verregaande mate bepaald door het goed functioneren van organisaties. Dit functioneren kan volgens promovendus Huigh van der Mandele gehinderd worden door verschillende “ziektes”, waarvan sommige geneeslijk en andere ongeneeslijk zijn. Een bekende “ongeneeslijke ziekte” wordt veroorzaakt door grote veranderingen in technologieën en/of markten, waar de structuur van een organisatie niet tegen bestand is. Van der Mandele identificeert in zijn proefschrift nog een andere ziekte: onbeheersbaarheid. Deze ziekte is chronisch in die zin dat herstel niet mogelijk is. Volgens Van der Mandele is er goede reden om aan te nemen dat iedere organisatie eens aan deze ziekte zal gaan lijden, ook zonder dat markten en/of technologieën veranderen. Hij zocht in zijn onderzoek naar een antwoord op de vraag waarom organisaties die in de markt opereren gemiddeld beter presteren dan overheidsorganisaties. Volgens hem valt in de markt een onvoldoende functionerende organisatie uiteen door economische necrose (de botte bijl) of door economische apoptose (het fileermes). Onvoldoende functionerende overheidsorganisaties overleven echter normaliter met behulp van lankmoedige financiers (de “soft budget constraint” van Janós Kornai), zonder dat hun effectiviteit verbetert. Dit verklaart voor een deel de gemiddeld veel betere effectiviteit van marktorganisaties (bedrijven, maar ook sportverenigingen, scholen en kerken) in vergelijking met overheids­organisaties.