Bubak, Grzegorz

Onomastica

Polish

Jagiellonian Univeristy Repository

RECENZJE, OMÓWIENIA I POLEMIKI356N é v t a n i  É r t e s í t ő, nr 39, red. Tamás Farkas , Budapeszt 2017, 304 s.W 2017 r. ukazał się 39 numer budapeszteńskiego „Biuletynu Onomastycznego” (Névtani Értesítő). Omawiane czasopismo składa się z czterech zasadniczych części, obejmujących: artykuły (s. 13– –142), życie naukowe (s 143–208), przegląd wydawnictw książkowych (s. 209–270) oraz czaso-pism (s. 271–292). W części końcowej umieszczono dwa wspomnienia poświęcone zmarłym ję-zykoznawcom: Pavlo Pavlovicsowi Csucsce i Ede Hőnyiemu (s. 293–302). W bieżącym numerze jest mniej artykułów niż zazwyczaj, co z kolei zrekompensowane zostało znacznie większą liczbą omówień książkowych.Część pierwsza obejmuje dziewięć artykułów z zakresu węgierskiej onomastyki historycznej i współczesnej, w tym także zagadnienia o charakterze literackim. Czasopismo w tej części otwiera artykuł Katalin Reszegi „Pszicholingvisztika, neurolingvisztika és névkutatás” (Psycholingwistyka, neurolingwistyka i onomastyka), w którym autorka wskazuje na korzyści naukowe, jakie mogą od-nieść językoznawcy, opierając się na badaniach psycho- i neurolingwistycznych. Podkreśla jednak pewne ograniczenia, gdyż w psycholingwistyce kategoria nazw własnych pojawiała się stosunkowo rzadko i peryferyjnie, dopiero od niedawna (ok. 2000 r.) badania nabrały bardziej kompleksowego charakteru.Miklós Kontra porusza z kolei problemy językowe Węgrów mieszkających poza swoim kra-jem w tekście „Megjegyzések kétnyelvű magyarok hely- és személyneveiről” (Uwagi o nazwach miejscowości i nazwach osobowych Węgrów w krajach sąsiednich). Niekonsekwentna często poli-tyka administracyjna prowadzi do błędnych decyzji językowych polegających np. na automatycznej transkrypcji nazw miejscowości bez uwzględnienia historycznego kontekstu.W następnym artykule, pt. „Helynév és identitás” (Nazwy miejscowości i tożsamość), Erzsébet Győrfy analizuje zagadnienie tożsamości zawarte nie tylko w nazwach osobowych, ale także w na-zwach miejscowości. Autorka interesuje się tym, jakie nazwy nadawano konkretnym obiektom geograficznym i co powodowało, że były one zmieniane.Harald Bichlmeier w szkicu „Néhány megjegyzés a pannóniai víznevek legrégibb rétegéhez”, II: „Drau/Dráva és Raab/Rába” (Kilka uwag dotyczących najstarszej warstwy nazw rzek panoń-skich. Cz. 2: Drau/Dráva i Raab/Rába) zauważa, że nazwa Dráva jest niemal identyczna z nazwą rzeki Drawa w Polsce. Pierwotnie określenie to prawdopodobnie oznaczało teren wzdłuż danej rzeki, z czasem dotyczyło samej rzeki. Helga Kovács w swoim tekście „A középkori várnevek keletkezéstörténeti vizsgálata” (Analiza powstawania nazw średniowiecznych zamków) przedstawia charakterystyczne cechy tego procesu, opierając się na typologii I. Hoffmana. Autorka bada strukturę nazw oraz historię ich powstawania i wskazuje, które z nich ulegały zmianom.Béla Kocán w pracy „A helynévrendszer változása az ugocsai Hontpázmány-birtoktesten” (Zmiany w systemie toponimicznym w posiadłościach rodu Hontpázmány w dawnym komitacie [województwie] Ugocsa) pisze o okresie od połowy XIII w., czyli od powstania komitatu, do po-czątku XXI w. Autor — poza zarysem historycznym — przedstawia relacje między wariantami toponimicznymi a pochodzeniem współczesnych nazw.Magda T. Somogyi i Tibor Tiner w artykule „Utcanévváltozások Pozsony példáján” (Zmiany nazw ulic na przykładzie Bratysławy) koncentrują uwagę na licznych wydarzeniach XX w., które wpływały na te zmiany. Szczególną uwagę poświęcono tym nazwom, które łączą się z historią i kulturą węgierską.Artykuł Vivien Horváth „A helynevek rendszere, funkciója és fordíthatósága A tűz és jég dala című fantasyciklusban” (System, funkcja i przekładalność nazw miejscowości w serii fantastycz-nej Pieśń lodu i ognia) jest poniekąd kolejną częścią onomastycznej analizy tego utworu George’a R. R. Martina. Tym razem autorka wskazuje na bogactwo i różnorodność użytych nazw miejscowości.357RECENZJE, OMÓWIENIA I POLEMIKIW ostatnim artykule „Finn-magyar kontrasztív névtani terminológiai vizsgálatok a személy-névfajták köréből” (Analiza fińsko-węgierskiej kontrastywnej terminologii onomastycznej ze szczególnym uwzględnieniem kryteriów typów nazw osobowych) Judit Takács zwraca uwagę na problem harmonizacji fińskich i węgierskich kryteriów badań nazw osobowych. Porównanie dwóch systemów wykazuje istotne różnice wynikające m.in. z innego podejścia do kategoryzacji.Druga część rocznika obejmuje szeroko pojęte onomastyczne życie naukowe. Znajduje się tu m.in. podsumowanie 26 Światowego Kongresu Nauk Onomastycznych, który odbył się 27 sierp-nia–1 września 2017 r. w Debreczynie. Uczestniczyło w nim 230 naukowców z 41 państw re-prezentujących 120 ośrodków badawczych. Do kongresu nawiązuje również tekst Valérii Tóth o doświadczeniach organizacyjnych tego naukowego przedsięwzięcia. Gábor Mikesy pisze z ko-lei o problemach ogólnych i praktycznych pojawiających się w związku z powstaniem Magyar Nemzeti Helynévtár (Węgierskiego Narodowego Spisu Toponimów). István Hoffmann i Valéria Tóth uzupełniają tę problematykę w tekście dotyczącym celu i misji Węgierskiego Narodowego Spisu Toponimów. Erszébet Zelliger dokonuje przeglądu węgierskich nazw geograficznych w kon-tekście wydanych niedawno książek. Obok licznie wymienionych rozpraw doktorskich redaktorzy „Biuletynu” zamieścili podsumowanie rozprawy habilitacyjnej „Személynévadás és névhasználat a kései ómagyar korban” Mariann Slíz (Praktyki nadawania imion i ich użycie w latach 1350–1526).Kolejne dwie części rocznika to omówienia wydawnictw książkowych i czasopism. Wśród opracowań książkowych znajdują się m.in. liczne publikacje węgierskojęzyczne (np.: Barbara Bába — „Földrajzi köznevek térben és időben”, Debreceni Egyetemi Kiadó, Debreczyn 2016; Anita Rácz — „Etnonimák a régi magyar településnevekben”, Debreceni Egyetemi Kiadó, Debreczyn 2016; Melinda Szőke — „A garamszentbenedeki apátság alapítólevelének nyelvtörténeti vizs-gálata”, Debreceni Egyetemi Kiadó, Debreczyn 2015; Valéria Tóth — „Személynévadás és sze-mélynévhasználat az ómagyar korban”, Debreceni Egyetemi Kiadó, Debreczyn 2016; „A nyelv-földrajztól a névföldrajzig VII. Névregionalizmusok” (dyskusja onomastyczna, 3–6 czerwca 2016), red. Ferenc Vörös, Savaria University Press, Szombathely 2016; księga pamiątkowa z okazji 110. rocznicy urodzin Attili T. Szabó „Az ember és a nyelv — térben és időben”, red. Attila Benő, Csilla T. Szabó, Erdélyi Múzeum-Egyesület, Kolozsvár, 2016), a z polskich: Justyna B. Walkowiak — „Polityka w stosunku do imion i nazwisk. Od teorii do praktyki”, Poznań, 2016; publikacje pokonferencyjne z XVIII Międzynarodowej i Ogólnopolskiej Konferencji Onomastycznej (MiOKO) — 1. „Mikrotoponimia i makrotoponimia. Problematyka wstępna”, red. A. Gałkowski, R. Gliwa, Wyd. UŁ, Łódź, 2014; 2. „Mikrotoponimy i makrotoponimy w ko-munikacji i literaturze”, red. A. Gałkowski, R. Gliwa, Wyd. UŁ, Łódź, 2015; 3. „Nazwy tereno-we i miejscowe w przestrzeni fizycznej”, red. A. Gałkowski, R. Gliwa, Wyd. UŁ, Łódź, 2016); z niemieckich: Jakob Ebner — „Wörterbuch historischer Berufsaufzeichnungen”, Walter de Gruyter, Berlin–Boston 2015; „«Fremde» Namen”, Hrsg. D. Kremer, „Leipziger Untersuchungen zur Namenforschung” 12, Leipziger Universitätsverlag, Leipzig, 2016; „Heiligenverehrung und Namengebung”, Hrsg. K. Dräger, F. Fahlbusch, D. Nübling, De Gruyter, Berlin, 2016; z rumuń-skich: Adelina Emilia Mihali — „Toponimie maramureşeană”, Valea superioară a Vişeului Editura Mega, Editura Argonaut, Cluj-Napoca, 2015; z angielskojęzycznych: „Names and Naming: People, places, perceptions and power, ed. G. Puzey, L. Kostanski, Multilingual Matters, Bristol–Buffalo– –Toronto, 2016, i z estońskich: „Õdagumeresuumlaisi nimeq”, red. Jüvä Sullõv, Võro InstituudiToimõndusõq, 30. Bookmill, Võru, 2016) oraz wielojęzyczny tom pokonferencyjny „Name and Naming: Proceedings of the Third International Conference on Onomastics «Name and Naming». Conventional/Unconventional in Onomastics. Baia Mare, September 1–3, 2015”.Omówienie czasopism przynosi 9 tekstów dotyczących periodyków z: Węgier („Helynévtörté-neti Tanulmányok” 12), Włoch („Rivista Italiana di Onomastica” 22), Wielkiej Brytanii („Nomina” 38), Polski („Onomastica” 60, 2016), Republiki Czeskiej („Acta onomastica” 55–57), Federacji RECENZJE, OMÓWIENIA I POLEMIKI358Rosyjskiej („Voprosy onomastiki” 13) i Szwecji („Ortnamnssällskapets i Uppsala Årsskrift” oraz „Namn och bygd” 104 i „Studia Anthroponymica Scandinavica” 34).„Biuletyn Onomastyczny” koncentruje się na aktualnym stanie badań onomastyki węgierskiej, zarówno współczesnej, jak i historycznej, związanej ze zmieniającymi się granicami historycznymi kraju. Prezentuje także ciągłe zainteresowanie badaniami w innych krajach. Grzegorz BubakUniwersytet Jagiellońskigrzegorz.bubak@uj.edu.pl

Névtani Értesìtő, No 39

https://ruj.uj.edu.pl/xmlui/bitstream/handle/item/68291/bubak_nevtani_ertesito_nr39_2018.pdf?sequence=1&isAllowed=y

Névtani Értesìtő, No 39

Abstract

Similar works

Full text

Available Versions

Jagiellonian Univeristy Repository