Van Ooteghem, J.

Open Marine Archive

ENSOR EN DE RECHTERLIJKE WERELD 
door Jozef VAN OOTEGHEM 
Voorzitter van de Rechtbank van Koophandel te Brugge 
Ets "De goede reebters" van Enso ►  
Op de griffie van elke rechtbank van koophandel wordt, zoals men weet, een handelsregister 
gehouden waarin de handelaars, die in het rechtsgebied van die rechtbank een 
handelswerkzaamheid uitoefenen, op hun verzoek worden ingeschreven. 
Enige tijd geleden werd vastgesteld dat Baron James ENSOR, die op 13 april 1860 te Oostende 
geboren is, op 11 augustus 1941 (dus in volle oorlog en aan de leeftijd van 81 jaar) op zijn verzoek 
in het handelsregister te Oostende werd ingeschreven onder nummer 11.107 voor de uitbating onder 
de handelsnaam James ENSOR van een handel in pronkstukjes, schelpen, fantasie-juwelen, 
uitzichten, postkaarten en "souvenirs d'Ostende" aan de Vlaanderenstraat 23, Oostende waar hij ook 
woonde en waar zich thans het Ensormuseum bevindt. 
99-8 
Bij de inschrijving is de op 6 augustus 1941 door het Ministerie van Economische Zaken bij 
toepassing van artikel 12 van het besluit nr. 27 van 18 october 1940 gegeven toelating om handel te 
drijven gevoegd. 
Artikel 1 van het besluit nr. 27 bepaalde dat alleen de handelaars die voor 10 mei 1940 
ingeschreven waren in het handelsregister eetwaren en koopwaren mochten kopen en verkopen 
terwijl artikel 12 van het besluit bepaalde dat het Ministerie van Economische Zaken toelating om 
handel te drijven en om een inschrijving in het handelsregister te vragen kon geven aan de 
personen, die dit vroegen. 
De toelating, die het Ministerie van Economische Zaken aan ENSOR gaf, had betrekking niet op 
een nieuwe zaak maar op een zaak, die ENSOR sinds 1905 effectief exploiteerde zoals vermeld 
staat in de inschrijving. 
Ook de ouders van ENSOR, een tante van ENSOR en twee ooms van ENSOR hadden te Oostende 
een handel in pronkstukken, schelpen, "souvenirs d'Ostende" e.d. uitgebaat. 
De contacten van ENSOR met de rechterlijke wereld bleven niet beperkt tot zijn inschrijving in het 
handeslregister op hoge leeftijd. 
Uit verscheidene belangrijke werken onder meer het schilderij "De goede rechters" uit 1891, de ets 
met dezelfde naam uit 1894 en het schilderij "De rode rechter" uit 1900 blijkt dat ENSOR 
belangstelling had voor het gerecht van zijn tijd en er.... geen hoge dunk van had. 
In het merkwaardig boek "Ensor Catalogue raisonné of the paintings" oppert de auteur Xavier 
TRICOT de mening dat de drie genoemde werken op satirische wijze de zaak COUCKE en 
GOETHALS illusteren. 
COUCKE en GOETHALS konden in 1860 nog tot de zwaarste straffen veroordeeld worden door 
een rechtscollege dat de door de beschuldigden gesproken taal geheel onmachtig was (!). 
Als anecdote kan ook aangehaald worden dat in de periode van de creatie van de drie werken tegen 
enkele familieleden van ENSOR en nog enkele andere handelaars in pronstukken, schelpen, 
souvenirs d'Ostende" e.d. een proces werd ingespannen uit hoofde van namaak van een postkaart 
die een baadster voorstelt. 
De eiser in die zaak werd bijgestaan door Mr. Paul WAUWERMANS, een beroemd advocaat en 
auteur van diverse rechtskundige werken o.a. van het thans nog soms geciteerd "Manuel pratique 
des sociétés commerciales". 
De Oostendse handelaars van hun kant hadden voor hun verdediging beroep gedaan op een Brugs 
advocaat maar ENSOR had voor hen advies gevraagd aan Mr. Edmond PICARD, die eveneens een 
beroemd advokaat was en stichter van de "Journal des Tribunaux" (nog steeds een zeer belangrijk 
juridisch tijdschrift) en die, zo heet het in de catalogus van de grote Ensortentoonstelling te Parijs 
van 1990, afgebeeld staat op het werk "De goede rechters" in de rol van advokaat. 
Het proces eindigde met een mild vonnis. 
99-9 
psa e van rioorcunscnni ving 
0) 
••nn 
TÈRE DES AFFAIRES ÉCONOMIQUES 
41 6  
Prière de rappeler dans la réponse la 
te  de la dépéche et les mentions ci-dessus. 
DireCtiOn Generale 
des Classes INoyennes 
2e 7.3-rftion. 
N° 12. 0 
BRUXELLES, le 
43, rue de la Lei. 8. 1941 
ANNEXE •,onsieur le Baron, 
Comme suite á votre demande du 6 juin 1941, 
l'honneur de vous faire savoir que vous êtes autorisé à f 
le commerce de : bibelots, coquillages, bijoux de fantais . 
vues, cartes postales et souvenirs d'Ostende, et á requéri 
á cette fin, votre immatriculation au registre du commerce 
La présente autorisation vous est accordée en ap 
cation de 1'art. 12 de l'arrété N°27 du 18 octobre 1 40 su 
la police du commerce. 
Agréez, Jionsieur le Baron, l'assurance de ma con 
dération distinguée. 
PCUR L2 SiiC2ETAIRE GENERAL : 
Le Directeur Général, 
• 
A. VAN OAILLIE. 
.onsieur le baron James ENSCR, 
Rue de Flandre, 27, 
OSTENDE. 
99-10 
FORMULIER A. — KOOPLIEDEN. 
Handelsregister van 
Opgave van Hoofdinschrijving 
1 Naam, voornamen en woonplaats : 
CAISO . B ~n. ifterged 
. a c de rlern.(;*(ie„, 
0...114.1..e' n .1e.— 
2. Plaats en dagteekening van geboorte: 
,se-. 
•/' ic/ 	 /1/0.6, 
3. Nationaliteit (1) 
dei I.: 4) 
   
4. Huwelijksche voorwaarden, naam van den echtgenoot: 	 c„,,./iye,z,2„wt,t__, 
Dagteekening van het huwelijk of van de beslissing waarbij het contract is gewijzigd : 
5. Machtiging om handel te drijven (gehuwde vrouw — minderjarige), dagteekening der akte : 
• Folio 
6. Handelsnaam waaronder het bedrijf of de handel wordt gedreven : 
	
„ 	 ,,/ ii 
7. Aard van het bedrijf of van den handel : L irtat.I42.41 Ei, rk/UT/tem 
, 
	 lo.....43.4 	1 .9 . 4' ikb. l. 14 ...U.. » 
8. Da
n
tum waarop de exploitatie van de handelszaak in let rechts gebied is 
9. Adres van de hoofdzaak : 	 kj"<)---cro 2.. ......Lia... - 	 ,..;(„, 1,..,  
,a,.14. J 1,0 vv34^. 
/.7.4d£C../tre. 	 eLtor 710.1(..4:z.(2.4 1 
begonnen : /.0 
;n/-Ir.. ,iezei. t 	 ry ,/0 
0. Directeurs of gevolmachtigden van de hoofdzaak : namen, voornamen, woonplaats : 
1. Filialen en bijkantoren (2) : a) in België; b) in de kolonie; c) in het buitenland : 
Adres : 
3) 
De ondergeteekende 	 tr.t.ets a aerse1 verklaart deze opgave echt en waarachtig. 
Gedaan te (0,..7,4.17'n..1'C/__ 	 , den /f 	 ccd 	 f 19 
(flandteekening.) 
Q 
Vermeldingen te doen door de Griffie. 
("0-rt:ral-t7 Ingeschreven ter Griffie van de Rechtbank van Koophandel te_ - - 
19 	 , onder nr -P/ /(4, boekdeel 	 S , jaar 	 , folio 	 e> 
RM ank. 
De referindaris griffier, 
/A 9 
en 
mtvangen 
. 	 • 
/ia 	 - _I  
99 - 1 1 


Ensor en de rechterlijke wereld

http://www.vliz.be/imisdocs/publications/314690.pdf

Ensor en de rechterlijke wereld

Abstract

Similar works

Full text

Available Versions

Open Marine Archive