Douwes, M.

Hogendonk, L.

Steenbergen, P.

Uffelen, J., van

Wageningen Yield 

• 
do BlBLIUÏHtEK 
PROEFSTATION VOOR TUINBOUW 
ONDER GLAS TE NAALDWIJK 
Bibliotheek 
Proefstation 
Naaldwijk 
3 
li 
3S 
PROETSTATION VOOR TUINBOUW ONDER GLAS TE NAALDWIJK 
Door : 
J.v.Uffelen 
L.Hogendonk 
P.Steenbergen 
M.Douwes 
Naaldwijk april 1992 Intern rapport No 52 
ONDERZOEK NAAR EVENTUELE SCHADE 
TEN GEVOLGE VAN 
•SPUITEN IN EEN KOMKOMMERGEWAS 
'ôibL!U i !• iLL<\ 
/L CROEFSTAÏiOîJ VOOR TUINBOUW 
* ßt:|PpR GL4S TE NAALDWIJK 
3 
(A 
_> ) 
INHOUD : 
1. Samenvatting 
2. Inleiding 
3. Proefopzet 
4. Waarnemingen 
5. Resultaten 
5.1 Meeldauwaantasting en gewasstand 
5.2 Produktieverschillen 
6. Discussie 
6.1 Meeldauwaantasting en gewasstand 
6.2 Produktieverschillen 
7. Conclusies en aanbevelingen. 
2 
1. Samenvatting. 
Om schade door ziekteverwekkers bij komkommers 
tegen te gaan, moet vrij vaak een bestrijding 
worden uitgevoerd. Het middels een hogedrukspuit 
verspuiten van een gewasbeschermingsmiddel is 
een van de daartoe gebruikte methoden. 
In de herfst van 1991 is in een proef getracht 
na te gaan in hoeverre deze werkwijze schade aan 
gewas en produktie veroorzaakt. 
Er is daarvoor, naast een controlebehandeling 
waarbij het gewas niet gespoten werd, gespoten 
met water en met water plus een gewasbescher­
mingsmiddel. De spuitbehandelingen zijn uitge­
voerd bij een druk van 10 en bij 20 atm. 
Alle behandelingen zijn uitgevoerd bij de rassen 
Jessica en Aramon. 
Gebleken is dat vooral het spuiten van een mid­
del bij hoge druk een nadelige invloed heeft op 
de produktie. Het spuiten met een middel met 10 
atm. en het spuiten van water bij 10 en 20 atm, 
gaf wel enige verlaging van produktie maar de 
verschillen waren niet betrouwbaar. 
3 
2. Inleldine 
In het gewas komkommer kunnen veel kwalen en plagen optre­
den. Getracht wordt zo veel mogelijk plagen biologisch te 
bestrijden, maar vooral ter voorkoming van schade door 
schimmelziekten is wekelijks een gewasbeschermingsbehande­
ling uitvoeren in de praktijk zeker geen uitzondering. 
Naast stuif- en neveltechnieken wordt bij de bestrijding 
van ziekteverwekkers in komkommers veel gebruik gemaakt van 
hogedrukspuitapparatuur. Bij deze techniek wordt water met 
gewasbeschermingsmiddel met een druk van 10 tot >20 atm 
verspoten en op het gewas gebracht. 
De indruk bestaat dat, zeker bij frequent spuiten op zachte 
(winter-)gewassen, groei en produktie van een gewas door 
deze behandeling teruglopen. 
Of inderdaad van verminderde groei en produktie sprake is 
en in welke mate dat eventueel het geval is, is echter 
niet bekend. Ook is niet bekend of eventuele schade wordt 
veroorzaakt door de werking van het verspoten middel (fyto-
toxiciteit) of dat het "mechanische" schade is, veroorzaakt 
door het onder hoge druk verspuiten van een vloeistof in 
een gewas. 
In 1991 is onderzoek uitgevoerd naar mogelijk aanwezige 
partiële resistentie tegen echte meeldauw (Spaerotheca fu-
liginea) in komkommers. Bij dit onderzoek werden duidelijke 
verschillen aangetoond en kwam vervolgens de vraag aan de 
orde welke waarde aan partiële resistentie mag worden toe­
gekend. Positieve effekten voor het mileu en ook vermin­
dering van kosten (middel + arbeid) zijn vrij goed te bere­
kenen of in te schatten. De waarde van verbeterde (groei 
en) produktie was echter onbekend en kon dus niet begroot 
worden. 
Dit laatste punt heeft geleid tot onderzoek naar het effekt 
van spuiten bij een teelt van komkommers in de herfst van 
1991. Het doel van deze proef was tweeledig, nl: 
a. het vaststellen van de grootte van eventuele produk-
tiereduktie; 
b. nagaan of eventueel optredende schade veroorzaakt 
wordt door de fytotoxiciteit van de te gebruiken mid­
delen of door het onder hoge druk verspuiten van een 
vloeistof op het gewas. 
4 
3. Proefopzet 
In de voor de proef beschikbare ruimte konden 6 spuitbehandelingen 
met voldoende randrijen in 4-voud opgenomen worden (zie bijlage 1). 
Gekozen is voor de spuitmethode waarbij gebruik wordt gemaakt van een 
zogenaamde spuitboom. Bij deze methode wordt een op wieltjes staande 
spuitboom, met daarop een flink aantal spuitdoppen gemonteerd (bij 
deze proef 12 doppen), tussen twee rijen planten door gereden. Al 
rijdende worden dan twee rijen planten gelijktijdig gespoten. 
Om na te gaan of door spuiten van een vloeistof op een gewas schade 
ontstaat is op de eerste plaats gekozen voor wel en niet (= controle) 
spuiten. Om na te gaan of eventuele oogstreduktie ontstaat door het 
verspoten middel of door mechanische schade, is gespoten met alleen 
water en met water met daarin een middel ter voorkoming/bestrijding 
van meeldauw. 
Zowel water als water + middel zijn verspoten met een druk van 10 en 
van 20 atm, gemeten bij de spuitboom. De loopsnelheid bij het spuiten 
is aangepast zodat de hoeveelheid te verspuiten middel, gelijk was. 
Vier spuitbehandelingen zijn vanaf 20 dagen na het uitpoten, weke­
lijks uitgevoerd. Eén behandeling is slechts twee maal, 27 en 41 da­
gen na het planten, gespoten. 
Een proefbehandeling bestond steeds uit drie paden (6 rijen planten) 
waarvan het middelste pad (twee rijen) is gebruikt voor de produktie-
bepalingen; de twee er naast gelegen paden als buffer voor de behan­
deling (zie bijlage 2). 
Binnen de spuitvakken zijn, op de twee middelsete rijen, twee rassen 
opgenomen. Gekozen is voor het meeldauwtolerante ras Aramon en het 
meeldauwvatbare ras Jessica. 
De volgende behandelingen waren in de proef oppgenomen. 
W.W.20.A = wekelijks water spuiten, druk 20 atm, ras Aramon 
W.W.20.J = wekelijks water spuiten, druk 20 atm, ras Jessica 
W.M.20.A = wekelijks middel spuiten, druk 20 atm, ras Aramon 
W.M.20.J = wekelijks middel spuiten, druk 20 atm, ras Jessica 
W.W.10.A = wekelijks water spuiten, druk 10 atm, ras Aramon 
W.W.10.J = wekelijks water spuiten, druk 10 atm, ras Jessica 
W.M.10.A = wekelijks middel spuiten, druk 10 atm, ras Aramon 
W.M.10.J = wekelijks middel spuiten, druk 10 atm, ras Jessica 
2.M.20.A = tijdens teelt 2 x middel spuiten, druk 20 atm, ras Aramon 
2.M.20.J = tijdens teelt 2 x middel spuiten, druk 20 atm, ras Jessica 
contr.A = geen bespuitingen, ras Aramon 
contr.J = geen bespuitingen, ras Jessica 
Bovengenoemde 12 behandelingen zijn in 4-voud in de proef opgenomen 
(zie voor proefschema bijlage 1). 
De proef is geplant op 7 augustus (normale herfstteelt). Op 28 augus­
tus is voor de eerste maal en op 31 oktober voor de laatste maal 
geoogst. De eerste bespuiting is uitgevoerd op 27 augustus, de 
laatste op 15 oktober. Waar wekelijks werd gespoten zijn 8 
bespuitingen uitgevoerd. Er is 4 maal met Baycor (bitertanol) en 4 
maal met Rubigan (fenarimol) gespoten. 
5 
4. Waarnemingen 
Bij de oogst is per veld de produktie in kg vastgesteld. Omdat is aan­
genomen dat de spuitbehandelingen géén grote invloed zouden hebben op 
het vruchtgewicht, zijn de vruchten niet geteld. 
Tijdens de teelt is bij de controlebehandeling en bij de behandelingen 
waar met water werd gespoten, meeldauw opgetreden. In de laatste weken 
van de teelt was deze aantasting bij flink wat veldjes zeer ernstig en 
zeker van invloed op de produktie. Op 10 oktober is, per veld, de 
meeldauwaantasting gewaardeerd (0=zeer ernstige aantasting, 9=vrij). 
Omdat het spuiten een negatieve invloed kan hebben op de gewasgroei en 
-stand is op 10 oktober ook de gewasstand gewaardeerd. Ook hierbij 
zijn, per veldje, schoolcijfers gegeven; een hoger cijfer betekent een 
mooiere/betere stand. 
5. Resultaten 
5.1 Meeldauwaantasting en gewasstand 
Hoewel vergelijking van de meeldauwaantasting onder invloed van de op­
genomen behandelingen géén doel van deze proef was is, zoals onder 4. 
vermeld, de aantasting wel een keer gewaardeerd. Dit is met name ge­
daan om de resultaten ten aanzien van de produktie zo goed mogelijk te 
kunnen interpreteren. We willen de resultaten dan ook niet onvermeld 
laten. In onderstaande tabel 1 zijn de resultaten opgenomen. 
Ook de gemiddelde resultaten ten aanzien van de stand van het gewas, 
zijn in tabel 1 opgenomen. 
TABEL 1 : Behandelingsgemiddelden van de waarderingen voor meeldauwaan­
tasting en gewasstand op 10 oktober 1991. 
mee 1dauwaantasting gewasstand 
Behand. Aramon Jessica Gemidd. Aramon Jessica Gemidd. 
Contr. 7,50 5,00 6,25 8,00 6,50 7,25 
W.M.10 9,00 9,00 9,00 7,00 6,75 6,88 
W.W.10 9,00 5,75 7,38 7,50 6,50 7,00 
W.M.20 8,50 9,00 8,75 7,00 6,00 6,50 
W.W.20 9,00 6,75 7,88 7,25 7,00 7,13 
2.M.20 9,00 8,25 8,63 7,75 6,75 7,25 
gemidd. 8,67 7,29 7,98 7,42 6,58 7,00 
6 
Ten aanzien van de meeldauwaantasting zijn er zeer betrouwbare ver­
schillen tussen de rassen (p <0,001) en ook de verschillen tussen de 
spuitbehandelingen zijn zeer betrouwbaar (p <0,001). We kunnen daar­
naast een duidelijke interaktie ras x spuitbehandeling konstateren. 
Ook deze interaktie is zeer betrouwbaar (p <0,001). 
Duidelijk is dat het meeldauwtolerante ras Aramon, indien er in het 
geheel niet gespoten wordt, ook wordt aangetast (score 7,5). Opvallend 
is voorts dat het wekelijks spuiten met water zónder middel, óók bij 
het vatbare ras een opvallende vermindering van de aantasting ten 
gevolge heeft ten opzichte van de controle, vooral als met een druk 
van 20 atm wordt gespoten. 
De gewasstand van de twee rassen blijkt op 10 oktober ook zeer be­
trouwbaar (p <0,001) te verschillen. 
De verschillen tussen de spuitbehandelingen blijken niet betrouwbaar 
(p = 0,172) te zijn. De interaktie ras x spuitbehandeling is wél be­
trouwbaar (p = 0,002) 
5.2 Produktieverschilen 
In bijlage 3 is, per week, de cumulatieve produktie per behandeling, 
in kg/m , gegeven; in onderstaande tabel 2 is de produktie van de 
opgenomen rassen op 17 oktober. De oogstgegevens nâ deze datum zijn 
door de meeldauwaantasting sterk beïnvloed en daardoor minder goed 
bruikbaar. 
2 TABEL 2 : Produktie in kg per m t.e.m. 17 oktober 
1991, van de afzonderlijke rassen en ge­
middeld, bij de 6 spuitbehandelingen. 
Behandeling Aramon Jessica gemiddeld 
Controle 12,51 13,37 12,94 
W.M.10 12,07 12,80 12,43 
W.W.10 12,39 13,52 12,96 
W.M.20 11,37 11,82 11,59 
W.W.20 12,68 13,19 12,93 
2.M.20 11,97 13,79 12,88 
Gemiddeld 12,16 13,08 12,62 
Ook ten aanzien van de produktie zijn de verschillen tussen de rassen 
betrouwbaar (p 0,008). 
Waar het de spuitbehandelingen betreft zijn er geen betrouwbare ver­
7 
schillen (p 0,177). Indien de wat afwijkende behandeling 2.W.20. bui­
ten beschouwing wordt gelaten dan worden de verschillen tussen de 
overblijvende behandelingen betrouwbaarder (p 0.067). De LSD-waarde 
bij 5 % onbetrouwbaarheid is dan 1,06. Bij deze waarde is de produktie 
bij behandeling W.M.20 betrouwbaar lager dan die bij de meeste andere 
behandelingen. 
6. Discussie 
6.1 Meeldauwaantasting en gewasstand 
Bij deze proef is in de controlebehandelingen ernstig meeldauw opge­
treden. De produktie is daardoor in de laatste oogstweken duidelijk 
achtergebleven. 
Opvallend is, dat door het spuiten met water de aantasting gereduceerd 
lijkt te worden. De verschillen zijn weliswaar niet betrouwbaar, maar 
vooral bij het verspuiten van water bij een druk van 20 atm is er een 
tendens zichtbaar die nader onderzoek gewenst maakt. 
De verschillen tussen de behandelingen waarbij een middel is verspoten 
zijn, waar het de meeldauwaantasting betreft, erg klein. Waar slechts 
twee maal is gespoten was de aantasting op 10 oktober nauwelijks erger 
dan daar waar wekelijks was gespoten. Bij deze behandeling is de aan­
tasting in de laatste weken nog wel verergerd. 
De bescherming bij 10 atm + middel is nagenoeg gelijk aan de 
bescherming bij 20 atm + middel. 
Een hoge druk is dus niet noodzakelijk om een goed bestrijdend effekt 
van een meeldauwbestrijdingsmiddel te verkrijgen. 
Ten aanzien van de meeldauwaantasting is er een verwacht groot effekt 
van het gebruikte ras. Op het meeldauwtolerante ras Aramon ontstaat 
bij de controlebehandeling wel enige aantasting maar deze is veel min­
der dan bij Jessica. Bij de overige behandelingen was er geen of een 
te verwaarlozen aantasting. 
Bij de gewasstand zien we een sterke ras x behandelingsinteraktie. 
Hierbij speelt de meeldauwgevoeligheid een duidelijke rol. Bij Jessica 
is de gewasstand bij de controlebehandeling sterk negatief beïnvloed 
door de aanwezige meeldauwaantasting. Bij Aramon was dat nauwelijks 
het geval; bij dit ras gaf de controlebehandeling de hoogste score. 
Waar meeldauw geen of slechts een kleine rol speelt (Aramon) zien we, 
hoewel de verschillen niet groot zijn, dat alle spuitbehandelingen tot 
een lagere score hebben geleid. Het nadeel van spuiten met water + 
middel lijkt wat groter dan spuiten met alleen water. 
6.2 Produktieverschillen. 
De meeldauwaantasting heeft de gemiddelde produktie van de controlebe­
handeling in de laatste oogstweken zeer nadelig beïnvloed (zie bijla­
ge 3). Bij deze discussie gaan we daarom uit van de cumulatieve gege­
vens tm 17 oktober. 
Alleen de produktie van de behandeling waarbij wekelijks water + mid­
del met 20„ atm op de planten werd gespoten bleef betrouwbaar achter 
(ca 1,3 kg/m ). 
Het verspuiten van middel bij 10 atm gaf een oogstreduktie van ca 0,5 
8 
kg/m t.o.v. de controlebehandeling maar dat verschil is niet betrouw­
baar. Verschillen tussen de overige behandelingen zijn zeer klein. 
Een negatief effekt van spuiten lijkt dus verklaard te moeten worden 
uit het met een forse druk verspuiten van een middel. Het spuiten van 
alleen water, óók al wordt dat gedaan met een hoge druk, gaf geen 
betrouwbare verschillen; produktieverlaging lijkt dus geen mechanisch 
effekt te zijn. Evenmin wordt de produktie betrouwbaar beïnvloed als 
een middel met een matige druk op het gewas wordt gespoten. 
Hierbij moet wel worden opgemerkt dat de proef is genomen met een ge­
was dat bij veel licht is opgegroeid (augustus) en dat daardoor "hard" 
was. Het effekt kan bij een gewas dat in december is geplant en dus 
bij weinig licht is opgegroeid en "zacht" is, heel anders zijn. Ge­
lijksoortig onderzoek bij een gewas dat half december is geplant (nor­
male vroege stookteelt) lijkt dan ook zeer aan te bevelen. 
7. Conclusies en aanbevelingen 
1. Het met hoge druk (20 atm) op een komkommergewas spuiten van een 
meeldauwbestrijdingsmiddel gaf een betrouwbaar lagere produktie. 
Bij spuiten met 10 atm was de produktieverlaging onbetrouwbaar; 
de druk lijkt dus het nadelige effekt van het middel te verster­
ken. 
2. Het spuiten van water op een komkommergewas gaf géén produktie­
verlaging. Er was dus geen sprake van oogstreduktie door mechani­
sche schade. 
3. Het wekelijks spuiten met een middel gaf zowel bij een werkdruk 
van 10 als bij een werkdruk van 20 atm. een nagenoeg meeldauwvrij 
gewas. Een hoge werkdruk is dus uit oogpunt van effektieviteit 
van het middel niet nodig. 
4. Door het spuiten van alleen water werd de ontwikkeling van de 
meeldauwaantasting vertraagd. Dit was vooral het geval bij een 
spuitdruk van 20 atm. 
5. Bij deze proef waren er ten aanzien van de produktie maar ook ten 
aanzien van de meeldauwaantasting en de gewasstand, betrouwbare 
verschillen tussen de rassen Aramon en Jessica. 
6. Het is gewenst om dit onderzoek te herhalen bij een gewas dat is 
opgegroeid in de donkere winterperiode. 
7. Het lijkt aan te bevelen om onderzoek uit te voeren naar de moge­
lijkheid om door het spuiten van water meeldauwaantasting van een 
komkommergewas tegen te gaan. 
Bij lage 1: 
PLANTSCHEMA 
doc "VERSLSPUI" 
\ 
Paralel-> 
« 
2.M.20/J 48: Contr./A 47 
2.M.20/A 46 Contr./J 45 
- n: 
Contr./A 44 2.M.20/A 43 
Contr./J 42 2.M.20/J 41 
W.W.10/J 40 W.M.10/J 39 
W.W.10.A 38 W.M.10/A 37 
W.W.20/J 36 W.W.10/A 35 
W.W.20/A 34 W.W.10/J 33 
W.M.20/J 32 W.W.20/A 31 
W.M.20/A 30 W.W.20/J 29 
W.M.10/A 28 W.M.20/J 27 
W.M.10/J 26 i W.M.20/A 25 
IV j III 
V. ^ " 
1 W.M.10/A 2 W.M.20/A 
3 W.M.10/i 4 W.M.20.J 
/ 
5 W.W.20/J 6 W.W.10/A 
7 W.W.20/A 8 W.W.10/J 
9 W.M.20/A 10 Contr./J 
11 W.M.20/J 12 Contr./A 
13 Contr./J 14 2.M.20/A 
15 Contr./A 16 2.M.20/J 
17 2.M.20/A 18 W.W.20/J 
19 2.M.20/J 20 W.W.20/A 
21 W.W.10/A 22 W.M.10/J 
23 W.W.10/J 24 W.M.10/A 
II I 
PLANTSCHEMA 
Bijlage 2: 
N 
2.M.20/J 48 Contr./A 47 
2.M.20/A 46 Contr./J 45 
i
 
1 V *  v *  y  X V  *  f c  >  X  >  *  X  *  k  X  y  >  X  4 Contr./A 44 - * 2+ (4. 20/A+ + 43» 
1 Contr./J 42 » +2* M-. 20/J+ + 41> 
^ V y x y x * * * *  
> x * *  * * * * > »  
W.W.10/J 40 W.M.10/J 39 
W. W.10.A 38 W.M.10/A 37 
I  
N VS XN XVW^ 
X 
+ 
= plant buiten de proef (buffer) 
- plant binnen de proef (telvak) 
Biilaee 3: 
TABEL: Cumulatieve produkties in kg/m2 op 9 peildata. 
Beh. 6-9 13-9 20-9 27-9 3-10 10-10 17-10 24-10 31-10 
Aramon: 
Controle 4,28 6,64 8,21 8,66 9,98 11,25 12,51 13 ,49 14,22 
W.M.10 4,39 6,70 8,49 8,64 9,66 11,08 12,07 12,99 13,79 
W.W.10 3,94 6,09 7,75 8,53 9,60 11,04 12,39 13,37 14,33 
W.M.20 4,32 6,36 7,75 8,40 9,22 10,24 11,37 12,08 12,89 
W.W.20 4,22 6,44 8,18 8,60 9,69 11,20 12,68 13,62 14,54 
2.M.20 4,40 6,57 8,04 8,66 9,65 10,87 11,97 13,03 13,69 
gem. 4,26 6,47 8,07 8,58 9,63 10,94 12,16 13,10 13,91 
Jessica : 
Controle 4,07 6,58 8,46 9,37 10,89 12,15 13,37 13,79 14,21 
W.M.10 3,48 6,09 8,33 9,18 10,35 11,74 12,80 13,84 14,39 
W.W.10 3,65 6,39 8,40 9,50 10,70 12,41 13,52 14,05 14,46 
W.M.20 3,57 5,78 7,74 8,40 9,90 11,00 11,82 12,51 12,95 
W.W.20 3,52 6,09 8,20 9,17 10,86 11,86 13,19 13,99 14,37 
2.M.20 3,85 6,56 8,56 9,65 11,08 12,59 13,79 14,61 15,41 
gem. 3,69 6,25 8,28 9,21 10,63 11,96 13,08 13,80 14,30 
Gemidd. 
Controle 4,18 6,61 8,33 9,01 10,44 11,70 12,94 13,64 14,22 
W.M.10 3,93 6,40 8,41 8,91 10,01 11,41 12,43 13,42 14,09 
W.W.10 3,80 6,24 8,08 9,02 10,15 11,72 12.96 13,71 14,40 
W.M.20 3,95 6,07 7,74 8,40 9,56 10,62 11,59 12,29 12,92 
W.W.20 3,87 6,26 8,19 8,88 10,28 11,53 12,93 13,80 14,45 
2.M.20 4,13 6,56 8,30 9,16 10,36 11,73 12,88 13,82 14,55 
gem. 3,98 6,36 8,17 8,90 10,13 11,45 12,62 13,45 14,10 


Onderzoek naar eventuele schade ten gevolge van spuiten in een komkommergewas

http://library.wur.nl/WebQuery/wurpubs/fulltext/455878

Onderzoek naar eventuele schade ten gevolge van spuiten in een komkommergewas

Abstract

Similar works

Full text

Available Versions

Wageningen Yield