Sonneveld, C.

Theune, D.

Wageningen Yield 

c\? 
Bibliotheek 
Proefstation 
Naaldwijk 
Z 
5 
7* 
PROEFSTATION VOOR TUINBOUW ONDER GLAS 
De boriumvoorziening van trosanjers in steenwol 
bij verschillende pH niveau's 
C. Sonneveld 
D. Theune 
Intern verslag nr. 31 oktober 1987 
-2.-2 33 o SZ 
- 2 -
INHOUD 
pagina 
Samenvatting 3 
Doel 3 
Proefopzet 3 
Verloop van de proef 3 
Water en meststoffen 4 
Analyses in het wortelmilieu 6 
Opbrengsten 8 
Boriumgebrek 9 
Houdbaarheid 9 
Gewasonderzoek 10 
Conclusies 12 
Fotomateriaal 13 
Bijlage 16 
- 3 -
Samenvatting 
In een proef met trosanjers in steenwol werden twee pH-niveau's en 
drie boriumniveau's in de voedingsoplossing in de steenwolmat vergele­
ken. Silvery Pink en Barbara werden als ras opgenomen. 
Een iets hogere pH, 6.1 in vergelijking met 5.5, gaf bij het ras Bar­
bara een groter aantal bloemtakken. Het boriumniveau had een zeer dui­
delijk effekt bij beide rassen. Opvallend was dat 80 umol per 1 meer 
takken gaf dan 40 umol per 1 ondanks dat bij 40 umol per 1 geen zicht­
bare symptomen van boriumgebrek optraden en de opname dan borium ook 
niet meer toegenomen was. Boriumgebrek trad op in de behandelingen met 
6 umol B per 1. Bij deze behandelingen werd de houdbaarheid op de vaas 
zeer nadelig beïnvloed. De pH had slechts een beperkte invloed op de 
opname van borium. 
Doel 
Onderzoek naar de optimale boriumvoorziening van anjers en naar de in­
vloed van de pH op de opname van borium bij dit gewas. 
Proefopzet 
De teelt vindt plaats in steenwol. De proefruimte die beschikbaar was 
gaf mogelijkheden om vijf behandelingen aan te leggen. De volgende 
vergelijkingen werden gemaakt: 
Behandeling 
1 
2 
3 
4 
5 
pH-niveau 
5.5 
5.5 
6.5 
6.5 
6.5 
B-niveau 
10 umol.l 
40 umol.l 
10 umol.l 
40 umol.l 
7 0 umo1•1 
Voorts werden in de proef twee rassen opgenomen in een splitplot sche­
ma. De genoemde pH-waarden en B-niveau's zijn bedoeld als streefwaar­
den in het wortelmilieu. Als rassen werden Barbera en Silvery Pink ge­
kozen; beide trosanjers. 
Verloop van de proef 
De proef werd genomen in afdeling 103.12. In deze ruimte was een go-
tensysteem voor recirculatie aanwezig. Het water werd per goot een-
- 4 -
traal ingebracht en stroomde aan de andere einde van de goot terug 
naar het recirculatie bassin. In de goten waren stroken steenwol ge­
plaatst van 10 cm hoog en 10 cm breed. 
Op 19 september 1985 werden de anjers geplant. Per proefvak van beide 
rassen 30 stuks. 
De samenstelling van de voedingsoplossing die werd gebruikt is weerge­
geven in tabel 1. 
Tabel 1: De samenstelling van de gebruikte voedingsoplossing. 
NO^ mmol.l 
P 
SO. 4 
NH, 4 
K 
Ca 
Mg 
-1 12 
1.5 
1.125 
0.5 
5.75 
3.75 
1.0 
Fe umol-1 
Mn 
Zn 
B 
Cu 
Mo 
-1 25 
7.5 
3 
proeffactor 
0.5 
0.5 
De meststoffen samenstelling van de voedingsoplossing is opgenomen in 
bijlage 1. De pH en de EC van de voedingsoplossingen werden een paar 
maal per week bijgesteld. Voor pH correctie werd salpeterzuur gebruikt 
en een mengsel van calciumhydroxyde en kalihydroxyde. De proef werd 
eind november 1986 beëindigd. 
Water en meststoffen 
Het verbruik aan water en meststoffen is opgenomen in de volgende ta­
bellen. 
- 5 -
Tabel 2: Het waterverbruik in 1 per m per dag over verschillende 
behandelingen. 
Periode Aantal Behandelingen 
dagen 1 2 3 4 5 
19/9-11/1 114 0.56 0.56 0.57 0.59 0.68 
12/1-27/3 75 0.79 0.82 0.74 0.82 0.83 
28/3-28/6 93 2.49 2.57 2.55 2.67 2.84 
29/6-25/11 150 1.55 1.79 2.07 2.08 2.13 
totaal 432 1.36 1.46 1.55 1.60 1.68 
2 totaal 1/m 432 588 634 670 690 724 
Tabel 3: Het meststoffenverbruik. in ml per m per dag van een 200 maal 
geconcentreerde oplossing 
Periode Aantal Behandelingen 
dagen 1 2 3 4 5 
19/9-11/1 114 3.0 3.0 3.1 3.1 3.7 
12/1-27/3 75 3.2 3.3 3.1 3.4 3.3 
28/3-28/6 93 5.9 6.7 6.9 7.2 7.7 
29/6-25/11 150 4.0 3.8 3.9 5.2 5.9 
totaal 432 4.0 4.1 4.2 4.8 5.3 
2 totaal ml/m 432 1722 1777 1802 2056 2272 
Tabel 4: De verhouding water en geconcentreerde (200 maal) 
mestoplossing 
Behandeling 
1 
2 
3 
4 
5 
Verhouding 
341 " 
357 
372 
336 
319 
- 6 -
Tabel 5: De toediening van aan borium in umol per liter verbruikt 
water 
Behandeling umol.l ^ 
1 Ö 
2 26.8 
3 0 
4 26.0 
5 30.5 
Tabel 6: Extra toedieningen van loog en zuur per behandeling 
uitgedrukt in mmol.l ^ verbruikt water 
Behandeling NO3 Ca K H3O OH 
1 0.61 0.06 0.07 0.43 -
2 0.67 0.04 0.03 0.56 -
3 0.05 0.16 0.15 - 0.43 
4 0.05 0.16 0.15 - 0.43 
5 0.04 0.16 0.15 - 0.43 
Tabel 7: Extra toedieningen aan meststoffen of weggelaten meststoffen 
uit de oplossing. Uitgedrukt per liter verbruikt water 
Element Hoeveelheid 
NH. - 0.18 mmol.l ^ 4 
N03 + 0.02 
K + 0.49 
SO. + 0.03 4 
Mg - 0.03 
Ca -0.11 
Fe - 0.45 umol.l ^  
Mn - 0.08 
Cu - 0.02 
Mo - 0.02 
Analyses in het wortelmilieu 
Iedere maand werd een volledige analyse onderzocht van de voedings­
oplossing in het wortelmilieu. Aanvankelijk werd het recirculerende 
- 7 -
water bemonsterd, maar later werden de monsters verzameld uit de 
steenwolstroken in de goot. In totaal werd 16 maal bemonsterd. Veel 
frequenter werden de EC en de pH in de steenwol gemeten voor het 
bijstellen van de voedingsoplossing. Dit is in totaal 61 maal gebeurd. 
Het boriumgehalte in de recirculatiebak werd veelal wekelijks bepaald. 
In totaal werd dit 51 maal gedaan. De resultaten van de metingen zijn 
in de tabellen 8-10 opgenomen. 
Tabel 8: Analyseresultaten van de bemonstering van de voedingsop­
lossing in het wortelmilieu. 
Bepaling Behandelingen 
1 2 3 4 5 
EC 2.7 2.7 2.9 2.9 2.6 
pH 5.4 5.6 6.1 6.2 6.2 
NH4 0.2 0.2 0.2 0.2 0.2 
K 4.6 5.3 5.9 5.4 5.8 
Na 2.7 2.8 3.1 3.4 3.0 
Ca 7.1 6.7 7.2 7.4 7.0 
Mg 2.0 1.9 2.1 2.0 1.9 
NO3 0
0 r-* r—H 16.5 17.7 17.5 16.8 
Cl 1.5 1.6 2.4 2.4 2.3 
SO. 4 3.0 3.6 3.7 3.7 3.7 
HCO3 0.1 0.1 0.2 0.2 0.2 
p 1.2 1.0 0.9 0.9 1.0 
Fe 38 37 40 47 44 
Mn 4.1 4.3 r
--CM 2.8 3.2 
Zn 12 14 16 10 11 
B 10 37 8 42 87 
Cu 1.0 1.2 1.3 1.0 1.1 
- 8 -
Tabel 9: De gemiddelde EC en pH van de voedingsoplossing in de 
steenwol. Wekelijkse metingen. 
Behandeling EC pH 
1 2.7 5.4 
2 2.6 5.6 
3 2.9 6.1 
4 2.8 6.1 
5 2.8 6.1 
Tabel 10: De boriumgehalten in de recirulerende voedingsoplossing over 
verschillende perioden. 
Perioden Aantal Behandelingen 
1 2 3 4 5 
19/9-11/1 10 6 40 6 46 78 
12/1-27/3 8 6 41 6 45 77 
28/3-28/6 13 6 32 6 37 85 
29/6-25/11 20 8 40 7 40 79 
totaal 51 7 38 6 41 80 
Opbrengsten 
2 Tabel 11: De opbrengsten van de anjerteelt uitgedrukt per bruto m . 
Behandeling Aantal Gewicht Gem. Gewicht 
2 per m g/m2 g/stuk 
SP B SP B SP B 
1 232 246 4775 6478 20.6 26.3 
2 254 257 5232 7120 20.6 27.7 
3 234 279 4861 7000 20.8 25.1 
4 257 304 5178 8087 20.1 26.6 
5 282 317 5735 8506 20.3 26.8 
- 9 -
Gem. Lengte Rel. Gewicht 
cm/stuk g/cm 
SP B SP B 
1 49.5 47.6 0.41 0.55 
2 50.5 47.7 0.41 0.58 
3 49.0 47.2 0.42 0.53 
4 50.3 48.0 0.40 0.55 
5 50.6 48.0 0.40 0.56 
De wiskundige verwerking gaf de onderstaande resultaten. 
Kenmerk 
Aantal 
Gewicht 
Gem. gewicht 
Gem. lengte 
Rel. gewicht 
Overschrijdingskans 
pH B-pH (laag) B-pH (hoog) 
0.002 0.182 0.016 
0.009 0.104 0.013 
Uit de resultaten blijkt dat door een hogere pH en een hoger B gehalte 
meer takken worden geoogst en daardoor ook meer aan totaal gewicht. De 
takken op zich zijn niet zwaarder. Het pH effekt is vooral duidelijk 
bij het ras Barbara. Het borium effekt treedt bij beide rassen op. Het 
totale effekt van pH en borium is bij het ras Silvery Pink ruim 20% en 
bij het ras Barbara bijna 30%. 
Boriumgebrek 
Boriumgebrek trad duidelijk op bij de behandelingen 1 en 3. Bij de be­
handelingen 2 en 4 werden soms lichte symptomen waargenomen. Dit mag 
echter nauwelijks naam hebben. Barbara toonde de symptomen duidelijker 
dan Sylvery Pink. 
Kenmerken waren paarse of witte vlekken in het blad en lichte bladpun-
ten. Necrose aan de bloemkelken en witte randjes aan kroonblaadjes. In 
de bijlagen zijn enkele foto's opgenomen. 
Houdbaarheid 
De houdbaarheid van de bloemen werd twee maal gecontroleerd. In juli 
1985 gebeurde dit op het proefstation te Naaldwijk en in oktober 1985 
te Aalsmeer. 
- 10 -
Tabel 12: Houdbaarheid in dagen en bloeipercentage. 
Behandeling Houdbaarheid Bloeipercentage 
juli oktober juli oktober 
SP B SP B SP B SP B 
1 15.8 6.2 8.8 0.8 68 69 72 6 
2 12.3 8.4 9.1 8.5 74 75 74 80 
3 12.1 6.0 8.8 2.5 67 69 77 16 
4 16.9 7.7 9.9 8.2 73 64 85 91 
5 17.0 8.6 10.1 8.0 69 69 72 78 
Bij laag borium is de houdbaarheid doorgaans het laagst. Eén uitzonde­
ring is aanwezig voor Silvery Pink in juli. Betrouwbaar is dit effekt 
alleen voor Barbara in oktober. Ook de bloeipercentages zijn dan zeer 
laag. 
Gewasonderzoek 
Op 8 mei en 8 oktober zijn gewas monsters genomen. Op 8 mei alleen van 
jonge volgroeide bladeren en op 8 oktober ook van oude bladeren. De 
eerste maal werd alleen B bepaald; de tweede maal ook Mn. 
Tabel 13: Boriumgehalte in het gewas in mmol per kg droog materiaal. 
Behandeling Silvery Pink Barbara 
Jong 
8-5 8-10 
Oud 
8-10 
Jong 
8-5 8-10 
Oud 
8-10 
1 2.7 1.2 1.7 2.8 1.2 1.7 
2 12.9 7.7 16.3 11.3 7.5 17.1 
3 1.0 1.3 1.9 1.6 1.2 2.0 
4 9.2 8.1 18.1 8.7 7.6 15.7 
5 9.1 7.0 14.3 8.9 7.3 15.8 
Het verschil tussen 10 en 40 umol B per 1 is duidelijk terug te vin­
den. Toediening van nog meer B verhoogt het B gehalte niet verder. Bij 
een lage dosering vindt geen specifieke accumulatie plaats in het oude 
blad. Bij een hogere dosering wel. De invloed van de pH is maar be­
perkt . 
- 11 -
Tabel 14: Mangaangehalten in het gewas in mmol per kg droog materiaal. 
Bemonstering 8 oktober. 
Behandeling Sylvery Pink Barbara 
jong oud jong oud 
1 1.72 1.71 1.41 1.55 
2 1.78 1.73 1.18 1.37 
3 1.01 1.25 0.63 0.79 
4 0.78 1.14 0.57 0.71 
5 0.90 1.19 0.62 0.93 
De pH heeft een duidelijk effekt op het mangaangehalte. De droge stof 
gehalten tussen de behandelingen verschillen niet. Gemiddeld werden de 
volgende gehalten gevonden. 
jong blad 8 mei Barbara 12.2% 
Silvery Pink 11.5% 
jong blad 8 oktober Barbara 18.5% 
Silvery Pink 17.0% 
oud blad i i oktober Barbara 18.1% 
Silvery Pink 15.7% 
Gezien het pH effekt op de groei werd van de monsters genomen op 8 
oktober één monster van de lage pH (behandeling 2) en één monster van 
de hoge pH (behandeling 4) volledig onderzocht, teneinde na te gaan of 
er verschillen waren in de minerale samenstelling. Het ras Barbara 
werd gekozen. 
- 12 -
Tabel 15: De minerale samenstelling van de behandelingen 2 en 4 van 
het ras Barbara. Bemonstering 8 oktober. Gehalten mmol/kg 
droge stof. 
Bepaling Behandeling 
2 4 
Na 147 130 
K 894 984 
Ca 638 616 
Mg 200 193 
P 86 94 
N-totaal 1405 1580 
NO3~N 265 390 
S-totaal 64 74 
SO.-S 4 20 27 
Mn 1.4 0.7 
Fe 1.5 1.6 
Zn 0.92 0.66 
Cu 0.063 0.057 
Tussen de chemische samenstelling van beide monsters doen zich enige 
verschillen voor. Deze zijn echter niet zodanig, dat ze een redelijke 
verklaring vormen voor de verschillen in groei die zich voordeden. 
Conclusies 
- In een proef met boriumtrappen bij twee pH niveau's bleek dat anjer 
sterk reageerde op toediening van borium en op pH niveau's. Voor 
wat het pH niveau betreft trad het effekt uitsluitend op bij het 
ras Barbara en niet bij het ras Silvery Pink. 
- Bij een boriumgehalte van ongeveer 6 umol per 1 in het bodemvocht 
trad duidelijk gebrek op. Dit was niet meer het geval bij 40 umol, 
maar 80 umol gaf toch nog een duidelijk hogere opbrengst. 
De opname aan borium was bij 80 umol echter niet groter dan bij 40 
umol per liter. Voor wat betreft toediening en gewasgehalten was 
daarover overeenstemming. 
- Boriumgebrek levert zeer slecht houdbare bloemen. 
De pH in het wortelmilieu was voor de twee aangebrachte niveau's 
5.5 en 6.1. De hogere opbrengst bij de hogere pH bij het ras Barba­
ra kon niet worden verklaard uit de chemische samenstelling van de 
plant. 
De effekten van de pH op de boriumopname waren slechts gering. 
- 13 -
Fotomateriaal 
Foto 1: Bladpunten met B-gebrek (nr. 255 10 6) 
bhbbsbhbë^^^^MHI 0 
Foto 2: Misvormingen door boriumgebrek (nr. 25510 
- 14 -
Foto 3: Misvormingen van knoppen door B-gebrek in diverse stadia 
(nr. 25510-1). 
Foto 4: Bladpunten met B-gebrek (nr. 25558-1) 
- 15 -
Foto 5: Bloem met B-gebrek (nr. 25510-3). 
- 16 -
Bijlage 1 
Voedingsoplossing A3-12 anjer 
200 maal geconcentreerd 
Oplossing A 25 liter 50 liter 
Kalksalpeter 3395 g 6790 g 
Ammoniumnitraat 200 400 
IJzerchelaat 6% 116 232 
Oplossing B 
Kalisalpeter 2020 4040 
Monokalifosfaat 1020 2040 
Kalisulfaat 110 220 
Bitterzout 1230 2460 
Mangaansulfaat 6,4 12,8 
Kopersulfaat 0,6 1,2 
Natriummolybdaat 0,6 1,2 
Borax oplossing 100 mmol.B.l ^ 
9.53 g/liter 
Dosering: A en B oplossing naar behoefte: 1/2 liter A + 1/2 liter B 
per 100 liter water geeft een EC van + 1.5 mS.cm 
Borax oplossing, afhankelijk van de concentratie. 
Voor 1 umol/1: 1 ml oplossing per 100 liter water. 
CS/MS/87/A 


De boriumvoorziening van trosanjers in steenwol bij verschillende pH niveau's

http://library.wur.nl/WebQuery/wurpubs/fulltext/440875

De boriumvoorziening van trosanjers in steenwol bij verschillende pH niveau's

Abstract

Similar works

Full text

Available Versions

Wageningen Yield