Beun, J.

Open Marine Archive

309
In de poortjes van Nieuwpoort omstreeks 1900
Die ‘poortjes’ waren de kleine binnenkoeren met enkele armzalige krothuisjes er
rond. In Nieuwpoort zijn die poortjes met de oorlog 1914-18 verdwenen. (In Kortrijk
was er tot in 1955 nog een bewoond poortje - partje op zijn Kortrijks - te zien in de
St.-Niklaasstraat).
Poortje van Hoera. - Dit poortje in de St-Jakobstraat - nu vervangen door een
hoekhuis, tegenwoordig winkel in naaimachines - had zijn overwelfde toegang (1,50
m breed) nevens het huis van Tjeppen Leire, een handelaar in potten en pannen. Vier
huisjes rechts en vier links, en vóór u nog twee ‘gepriviligieerde’ die paalden aan
het gemeenschappelijk vertrek (w.c.) met ‘dobbelen bril’.
Ieder huisje was niet meer dan een benedenkamer, met een ladder naar de zolder.
De kamer was keuken en slaapkamer voor de ouders, de kinders sliepen op zolder,
de meisjes links, de jongens rechts. Het wasgerief voor allemaal stond op een oude
plank buiten voor elk huisje.
Eigenaar van het Poortje van Hoera was een zekere Lauweliers, een kruidenier; zijn
huurders betaalden vijf frank per maand en waren daarenboven verplicht hun
winkelwaar bij hem te kopen.
Vaste bewoners van het Poortje waren Prinz Latour, Fala Sooten, Liza Adam en
Pliene Siep. Deze laatste verkocht zelfs eens haar bed om duchtig karnaval te kunnen
vieren. ‘Och Fala, riep ze na de vreugderoes, 'k en he'n nu geen beddetje meer om
te slapen’.
Poortje van Eusenie Gryse. - Ook gelegen in de St.-Jakobstraat (tegenw. Garage
Marcel). Acht huisjes. Ook gekend als ‘'t Poortje van de Dronkaards’. Immers Eusenie
Gryse was vroedvrouw en als bijverdienste verkocht ze ‘druppels’ aan de vaders die
haar kwamen halen als 't gang was.
Poortje van de Gouden Leeuw. - Gelegen in de Langestraat (tegenw. architekt R.
Vermout) en genoemd naar de naburige herberg. Daar woonden Fietje Plyze (Pylyser),
Mena Cloe en Roos Tanghe. Fietje leurde met een hondekarretje met ‘krèeme glas’.
Mena Cloet was in 't Poortje van Hoera in ruzie gekomen en verhuisde: ‘Hoera, riep
ze, we zijn weg van 't portje van Hoera - we weunen nu in 't portje van de Gouden
Leeuw’. Roos Tanghe verdiende haar brood met droogvis te verkopen aan een oortje
't stuk.
Biekorf. Jaargang 63
310
Ook het Begijnhof - waar sedert lang geen begijntjes meer woonden - was een soort
poortje geworden, 't hofje was verhuurd aan arme gezinnen. Zelfs de bewoners van
de andere poortjes schuwden 't Begijnhof, dat was maar ‘een gemene soorte, die
klieke daar, dat was maar rieftje raftje’.
Dat alles werd me verteld doorMevrouwDalle van Nieuwpoort, die poortjes en volk
goed gekend heeft. Samen met de volgende bijzonderheden.
Hoe was ja 't leven in die Poortjes?
De vader ging veelal werken als sjouwer in de haven. Buiten zijn werkuren zette
hij ‘hoekjes’ op het strand of ‘kruwde gernaais’ (garnalen). De armoede was groot,
vooral bij de oude mensen die elke maandag gingen ‘belletje trek’ doen (schooien)
bij de rijken.
Een oortje krotte (cichorei) moest een week meegaan. De hoofdmaaltijd bestond
meestal uit stuten (sneden brood) geweekt in krottesop. Gelukkig bracht de haven
met zijn vis dikwijls een uitkomst. Er waren ook brooddelingen van de Dis en van
de Damen van Barmhartigheid die de huizen kwamen bezoeken. Het gebeurde zelfs
dat deze Damen, bij hun bezoek, een potje aan de kook zagen. Bij nader toekijken
bleek dat ze water lieten koken om toch maar niet te tonen dat ook hier gebrek aan
eten was.
Het bed was een ‘ezel’, d.i. vier planken in de vorm van een rechthoek
aaneengenageld, en daarin lag het stro, dat aldus niet over heel de vloer kon
rondgestrooid worden. Als dekking gebruikte men graanzakken die vader bij het
lossen van graanschepen had ‘meegenomen’.
Bij de eerste kommunie (toen nog op twaalfjarige leeftijd) kwamen de Damen weer
tussen. De jongetjes kregen een kostuum en een bolhoedje. Om echter goed te tonen
dat het kind niet door zijn ouders gekleed was, moest het een helrode voering in zijn
vest dragen.
Kort voor de eerste wereldoorlog kwam er verbetering. Sommige huismoeders
verdienden een centje bij met spellewerken; zodra een ‘elletje’ af was, werd het aan
de opkopers verkocht.
Gedurende de zomermaanden kregen de poortjes bezoek uit de grootstad. Men weet
dat kunstschilders als Victor Gilsoul, Auguste Oleffe,MauriceWagemans e.a. dikwijls
naar Nieuwpoort kwamen werken. Marines kwamen ze schilderen, maar ook de
poortjes vonden ze schilderachtig, en zelfs dat treffelijke poortjesvolk. De een en de
andere uit de poortjes kon dan ook een frank bijverdienen door te ‘poseren’ voor
kunstenaars die toen nog figuratief werkten.
JACQUES BEUN
Biekorf. Jaargang 63


In de poortjes van Nieuwpoort omstreeks 1900

http://www.vliz.be/imisdocs/publications/312172.pdf

In de poortjes van Nieuwpoort omstreeks 1900

Abstract

Similar works

Full text

Available Versions

Open Marine Archive