Dorée, André

Straatman, Jan

Dutch

Doree, Andries G.

University of Twente Research Information

  UT/BBT/BPM (P3Bi) ADo maart 2003  1 cobouw 130303 ppdf.doc        Herwaardering bouw  voor verhoging effectiviteit    verschenen op de opiniepagina van Cobouw 13.03.2003         Op 3 en 4 maart vond in Manchester de conferentie “Re-valuing Construction” plaats. De conferentie werd mede georganiseerd door het International Building Council (CIB). Deze gelegenheid bracht een internationaal ge-zelschap van zo'n honderd onderzoekers, managers uit de bouwketen en overheden bij elkaar. Deze personen hadden gemeenschappelijk dat zij streven naar een ef-fectievere bouwketen met meer toegevoegde waarde. Tijdens de tweedaagse conferentie werden de ontwikke-lingen in een zo'n twintig landen toegelicht. Dat over-ziende geeft de indruk dat de problemen van de Neder-lands bouwsector weinig verschillen van die in andere delen van de wereld. Tot de gemeenschappelijke thema´s behoren het beter inspelen op de behoeften van de klant, het verhogen van het innovatief vermogen van de bedrijfstak en het veranderen van de organisa-ties om de uitdagingen van de komende decennia aan te kunnen. Afgezien van accentverschillen formuleren de landen die actief werken aan hervorming van de bouw hun ambities en aanpak uit langs vergelijkbare trajec-ten. De belangrijkste strategieën voor de hervorming van de bouwsector zijn: geïntegreerde vormen van wer-ken (teams en contracten), competitie op kwaliteit in plaats van prijs, meer aandacht voor waarde en levens-cyclus, meer duurzame samenwerking, vergroten van transparantie door bench marking en prestatie-indica-toren, meer aandacht voor mensen (people issues), en meer samenwerking tussen bedrijven overheid en we-tenschap. De initiatieven zijn bijna zonder uitzondering politiek gedragen, en kennen in de hervorming groot belang toe aan de rol en inspanning van de publieke op-drachtgevers (als leidende klanten). Hier komen we la-ter nog op terug.  Professor Roger Flanagan (Universiteit van Reading), tevens non-executive director bij Skanska, legde de re-latie met een aantal ontwikkelingen op mondiale schaal. Platschorre, de oud topman van TBI Holdings, de oud voorzitter van de verkenningscommissie bouw van de adviesraad voor technologiebeleid in NL (AWT), vulde dit aan en benadrukte de urgentie voor hervorming. Daaruit kwam het volgende beeld naar voren   Complexiteit neemt toe: de omgeving wordt steeds complexer. Niet alleen door veranderingen op zich-zelf, maar ook door de snelheid waarmee ze elkaar opvolgen. De wereld wordt hierdoor minder voor-spelbaar, waardoor omgang met risico’s en aan-sprakelijkheid meer aandacht opeisen.  Globalisering is onafwendbaar: de globalisering van de markten heeft grote gevolgen voor de con-currentieverhoudingen. De bouw mag dan lokaal georganiseerd zijn, maar regelgeving, grondstoffen, toelevering en financiering worden meer en meer wereldwijd. Nu nog wordt ruim driekwart van de omzet in de bouw wordt gemaakt in West-Europa, de Verenigde Staten en Japan. Nu deze economieën stagneren wordt eens te meer duidelijk dat de groei in de rest van de wereld ligt.  meer grootschaligheid: er vinden steeds meer fusies plaats in de ontwerp-, uitvoerings- en toeleve-ringsketen. Alleen grote organisaties zijn in staat om megaprojecten uit te voeren. Kapitaalverschaf-fers denken grootschalig. Daar staat tegenover dat de huidige bouwsector gedomineerd wordt door het midden- en kleinbedrijf, dat flexibeler en innovatie-ver is en op prijs een concurrentieel voordeel heeft vanwege lagere overhead. Dit levert spanningen op.  meer private financiering: grote infrastructurele projecten in gebouwen in de publieke sector worden vaker door de private sector gefinancierd. Dit zal de perceptie van risico’s veranderen en de horizon verleggen van initiële investeringen naar de exploi-tatie over de gehele levenscyclus.  zorg om instroom van human capital: kwalitatief en kwantitatief zijn hier problemen. Het gaat steeds minder om de harde techniek en meer om kennis-werkers en lerende organisaties. De bouwsector heeft grote moeite zich op de arbeidsmarkt te handhaven naast de andere sectoren.   klantfocus i.p.v. productiefocus: iedereen onderkent dat het noodzakelijk is om in te spelen op de behoefte van klanten. De sector is echter naar bin-nen gericht. Gebruik en waarden zullen belangrijker worden in de competitie. De markt zal veranderen van karakter. Niet langer zal de aanbieder wegko-men met "trust me". De opdrachtgever zal eisen "show me". Daarvoor zal de stringente scheiding tussen ontwerp en uitvoering vervagen. Dit kan niet zonder cultuurverandering.   Druk van aandeelhouders en financiële markten: aandeelhouders hechten aan inkomen en groei. Dit houdt in dat bedrijven zich moeten richten op pres-taties, productiviteit, winstmarges en rendement. De rapportagecycli worden voortdurend korter.   Om in de toekomst succesvol te kunnen zijn moeten be-drijven zich richten op de vraag hoe ze hun klanten meerwaarde kunnen leveren, en hoe ze die meerwaarde in de keten samen met "leading clients" en toeleveran-ciers op effectieve en efficiënte wijzen kunnen waarma-ken. Bedrijven die hierin slagen verdienen maatschap-pelijk hun "licence to operate".   Na de opening van de conferentie volgden verscheidene presentaties van hervormingsinitiatieven per land. Bij-voorbeeld in Denemarken, Singapore, Hong Kong, Australië, Zuid Afrika, Finland, Ierland, de Verenigde Staten en Nederland. Het Verenigd Koninkrijk wordt als   UT/BBT/BPM (P3Bi) ADo maart 2003  2 cobouw 130303 ppdf.doc  gidsland gezien. In 1992 is daar de transformatie ge-start met het Latham report (constructing the team). Dit was een politiek gedragen rapport, dat na de premier-wisseling van Major naar Blair opnieuw een impuls kreeg vanuit de politiek. In 1998 leverde Sir John Egan het rapport “Rethinking Construction” af. Dit versterkte de inspanning voor hervorming. In 2002 werd dit geëvalu-eerd en onder de vlag van rethinking construction, gelijk weer doorgestart met het rapport “Accelerating Change”. Het gaat hierbij om een programma voor het veranderingsproces, met ambitieuze doelstellingen op het gebied van toegevoegde waarde voor klanten, duur-zaamheid, veiligheid van medewerkers, productiviteit en winstgevendheid van de sector. De belangrijkste drijvers voor het veranderingsproces zijn betrokken leiderschap, focus op de klant, geïntegreerde processen en teams, kwaliteitsverbetering en zorg voor het personeel. De hervorming is niet alleen politiek gedragen, de politiek spreekt de publieke opdrachtgevers ook aan op hun rol in dit hervormingsproces. Hen wordt gevraagd voorop te lopen in het veranderingsproces. De inzet en resultaten van de publieke opdrachtgevers worden ook geëvalu-eerd door de Engelse rekenkamer (National Audit Office; "Modernising Construction" 2000). In de verschillende werelddelen zijn vergelijkbare programma’s te vinden, zij het minder vergevorderd en op bescheidener schaal.  De conferentie en de uitwisseling van kennis en ervaring is door alle aanwezigen als waardevol ervaren. Bij slui-ting van de conferentie is aan het CIB gevraagd dit te herhalen en internationale uitwisseling van kennis en ervaringen te faciliteren.   Wanneer we de conferentie door de Nederlandse bril be-kijken, welke conclusies zouden we dan kunnen trek-ken? In de eerste plaats is duidelijk dat de worsteling van en met de bouwsector niet uniek is. Andere landen kennen vergelijkbare problemen. Bij het zoeken van een uitweg zouden we gebruik moeten maken van internationale ervaringen. Als de aanpak in het Verenigd Koninkrijk wereldwijd navolging krijgt, dan moeten wij in Neder-land toch ook ons voordeel kunnen doen met de UK-er-varing. In de eerste alinea's van dit artikel zijn de be-langrijkste elementen voor de hervorming al genoemd. In de tweede plaats is duidelijk dat een hervor-mingstraject alleen kans van slagen heeft als dit politiek verankerd is, en publieke opdrachtgevers een voortrek-kersrol op zich nemen. Deze opdrachtgevers zullen ook zichzelf moeten hervormen. Wederom zijn er internatio-naal voorbeelden waaraan men zich kan spiegelen. Ten derde moet niet onderschat worden hoeveel tijd hervorming vraagt. Het is geen turn-around project van één of enkele jaren. Haast is een slechte raadgever. Quick-wins zijn mooi en motiverend, maar duurzame hervorming vraagt meer dan een oppervlakkige behan-deling. Met de verandering van de sector, de intermedi-aire markten, het zaken doen, de organisaties, en de culturen daarbinnen, is al snel tien jaar gemoeid. Ten vierde: de veranderingen in andere landen laten zien dat voor vooruitgang duurzame samenwerking no-dig is tussen opdrachtgevers en aanbieders, en tussen overheid en bouwbedrijfsleven op strategisch conditio-nerend niveau. De parlementaire enquêtecommissie (PEC) vindt her-vorming van de Nederlandse bouw noodzakelijk. Dit ligt in lijn met de internationale ontwikkeling. Op het eerste gezicht is dat niet het geval voor de aanpak die de PEC voorstelt. Internationaal tracht men de nadelen van de traditionele aanbestedingsaanpak te beperken door sa-menwerking en kwaliteitscompetitie te benadrukken (in projecten en daarbuiten). De PEC daarentegen pleit in dat kader voor "nieuwe zakelijkheid". Zij zet in op een aanbestedingspraktijk die meer door concurrentie wordt gedreven, als hefboom tot hervorming. Binnenkort zal de tweede kamer het PEC-rapport bespreken. Deze af-standelijke en meer concurrentie gedreven benadering lijkt haaks te staan op de internationale trend. Onder dit artikel staat een aantal websites waar geïnte-resseerden zich over de internationale trend kunnen oriënteren. Het zal boeiend worden om te zien hoe in het kamerdebat verwezen wordt naar buitenlandse er-varingen, en hoe dan de PEC kan uitleggen waarom juist in Nederland zo veel verwacht kan worden van een aan-pak die afwijkt van de internationale trend. We zijn be-nieuwd.   www.revaluing-construction.com www.rethinkingconstruction.org.uk www.cibworld.nl www.nao.gov.uk      André Dorée is hoogleraar aan de Universiteit Twente afdeling Bouwprocesmanagement, en tevens wetenschappelijk directeur van onderzoekstichting P3Bi.  Jan Straatman is plaatsvervangend directeur van de Stichting Bouw Research    

Herwaardering bouw voor verhoging effectiviteit

Abstract

Similar works

Full text

Available Versions

University of Twente Research Information

NARCIS