Contains fulltext :
                  116117.pdf (publisher's version ) (Open Access)2 maart 201

Sijs van der, N.

Dutch

Sijs, N. van der

NARCIS 

Het valse Irokezencontract

KNAW Repository

Het valse Irokezencontract
E
ind jaren zeventig, toen ik toe-
trad tot de academische wereld,
was de maatschappelijke relevantie
van onderzoek beslist geen hot item.
Integendeel: het werd niet als een pre
beschouwd wanneer onderzoekers
zich veelvuldig in het maatschappe-
lijke debat mengden en zich al te na-
drukkelijk in de media manifesteer-
den. Van collega’s van andere vak-
groepen kregen wij slavisten te horen
dat het werk van de bekende Leidse
hoogleraar Karel van het Reve ‘na-
tuurlijk niet echt wetenschappelijk’
was. We trokken ons daar weinig van
aan en we waren juist wel blij dat ie-
mand van zijn kaliber ons vak naar
buiten bracht. Karel zelf trok er zich
ook weinig van aan. Enigszins iro-
nisch is het wel dat de Leidse Faculty
Club tegenwoordig opgesierd wordt
door een grote muurschildering met
een citaat uit Van het Reve’sDe onder-
gang van het morgenland:‘Ik geloof niet
dat je meningen effectief kunt be-
strijden door de uiting ervan te ver-
bieden.’
In 1986 bepaalde de Nederlandse
regering dat naast het verrichten van
onderwijs en onderzoek, kennisover-
dracht aan de maatschappij tot de ta-
ken van de universiteiten behoort.
Sindsdien wordt aan onderzoekers
steeds vaker de vraag gesteld wat het
nut van hun onderzoeksresultaten
is voor anderen, binnen en buiten de
wetenschappelijke wereld.
In 2004 introduceerde de toenma-
lige minister van O C W, Maria van der
Hoeven, een nieuw begrip: valorisa-
tie. Zo noemde ze de maatschappe-
lijke rol van universiteiten. De keu-
ze voor deze term is veelzeggend,
want het is oorspronkelijk een eco-
nomische term. De maatschappelij-
ke rol bestond, in de ogen van de mi-
nister, dan ook uit het in e c o n o m i s ch e
waarde omzetten van de resultaten
van onderzoek. Voor de geesteswe-
tenschappen is dat bepaald geen si-
necure. Al snel werd het begrip –
ook door de minister –verruimd:
het geven van lezingen en inter-
views, het schrijven voor een groot
publiek en het leveren van een in-
houdelijke bijdrage aan publieke en
maatschappelijke debatten tellen
ook als valorisatie.
Die valorisatie wordt steeds be-
langrijker geacht. Dat blijkt bijvoor-
beeld uit het vorig jaar verschenen
rapport van de Koninklijke Neder-
landse Academie van Wetenschap-
pen ‘Kwaliteit en relevantie in de
g e e s t e s w e t e n s ch a p p e n ’. De KNAW
stelt hierin voor geesteswetenschap-
pelijk onderzoek voortaan op twee
aspecten te laten beoordelen: weten-
schappelijke kwaliteit en maat-
schappelijke relevantie. Met colle-
ga’s van het Meertens Instituut heb
ik deelgenomen aan een pilotstudie
naar de haalbaarheid hiervan. Wij
kunnen ons er in principe best in
vinden, hoewel we wel wat proble-
men zien in de praktische uitvoe-
ring. En we vinden dat iedere weten-
schapper op basis van zijn talenten
en temperament moet kunnen kie-
zen hoeveel tijd hij aan de valorisa-
tie van zijn onderzoek besteedt.
Ik heb zelf 20 jaar geleefd van de
opbrengst van publicaties waarin ik
probeer de resultaten van nieuw on-
derzoek zo op te schrijven dat ze
voor een groter publiek interessant
zijn. Dus ja: ik ben een overtuigd
voorstander van valorisatie. Onlangs
kwam ik echter in aanraking met
een ander aspect van valorisatie, en
dat was wennen.
In augustus 2012 meldde ik in de-
ze krant dat Irokezen in de VS de
400ste verjaardag van het oudste
contract met Nederlanders dit jaar
groots willen vieren. Al in 1987 heb-
ben drie Amerikaanse onderzoekers
op basis van paleografisch, taalkun-
dig en historisch onderzoek gecon-
cludeerd dat het verdrag uit 1613 een
hoax is. In de Amerikaanse pers leid-
de het voorgenomen verjaarsfeest
dan ook tot de nodige ophef. De re-
dactie van hetJournal of Early Ameri-
can History wil het geschil definitief
beslechten. Op hun verzoek hebben
Harrie Hermkens, Jan Noordegraaf
en ik het taalgebruik van het ver-
drag grondig geanalyseerd. We von-
den een zeer groot aantal woorden,
woordcombinaties en betekenissen
die in het 17de-eeuwse Nederlands
niet voorkwamen. De conclusie was
onontkoombaar: het verdrag is een
vervalsing .
In januari zette de voormalige di-
plomaat Serv Wiemers de kwestie op
de Nederlandse politieke agenda
doordat hij de regering inde Volks-
krantopriep de afspraken na te ko-
men die in 1613 met de indianen wa-
ren gemaakt. Omdat dit ons te gor-
tig was, hebben we in een ingezon-
den brief de regering geadviseerd
aanspraken die berusten op een ver-
valsing naast zich neer te leggen.
Toch vertelde Wiemers in twee latere
interviews het oude verhaal en ne-
geerde hij de hem onwelgevallige on-
derzoeksresultaten. Ook in de VS roer-
de de pers zich. De twee onderzoekers
die in 1987 de authenticiteit hadden
weerlegd, Charles Gehring en William
Starna, werden ‘racisten’genoemd.
Wat is de reden dat dergelijke on-
juiste informatie in de media hard-
nekkig wordt verspreid? Objectieve
gegevens botsen kennelijk met de po-
litieke correctheid. Irokezen en acti-
visten vinden dat de indianen lang ge-
noeg slecht zijn behandeld. Wij zijn
het daarmee hartgrondig eens. Maar
we vinden het onjuist en in niemands
belang dat men zich daarbij beroept
op een vervalst verdrag. Ja, valorisatie
van wetenschappelijk onderzoek is
een groot goed. Maar als de maat-
schappij resultaten die niet in het po-
litieke straatje passen, liever naast
zich neerlegt, geldt de oude wijsheid
dat de wereld liever bedrogen wil
worden. Ik troost me met de woorden
van Karel van het Reve: ‘Ik geloof niet
dat je meningen effectief kunt bestrij-
den door de uiting ervan te verbie-
den.’
C OL U M N NIC OL INE V A N D ER  S IJ S
Ik ben een overtuigd
voorstander van valorisa-
tie, maar er zijn ook min-
der mooie kanten

Het valse Irokezencontract

Abstract

Similar works

Full text

Available Versions

NARCIS

KNAW Repository

NARCIS

Radboud Repository