Turunçgillerde Genetik Mühendisliği Uygulamaları

Abstract

Diğer bitkilerde olduğu gibi turunçgillerde de genetik mühendisliği uygulamalarının yapılması ve yaygınlaşması, istenilen özellikleri sağlayacak genlerin bulunmasına ve bunları bitkiye aktaracak transformasyon yöntemlerinin geliştirilmesine bağlıdır. Bu iki temel koşulun sağlanmasıyla turunçgillere ıslah çalışmalarıyla kazandırılamayan bazı özellikler genetik mühendisliği yoluyla kazandırılabilir. Bu amaçla turunçgillerde son on yılda çok sayıda çalışma yapılmış olup farklı bitki materyali ve farklı gen aktarım yöntemleri kullanılarak transgenik bitkiler üretilmiştir. Başlangıçta transformasyon çalışmaları sadece raportör genler kullanılarak yapılmıştır. Daha sonra transformasyon yöntemlerinin optimizasyonu ve tarımsal açıdan önemli genlerin çeşitli kaynaklardan klonlanmasıyla turunçgillerde hastalık ve zararlılar yanında abiyotik streslere dayanıklılık ve meyve kalitesinin artırılmasına yönelik genetik mühendisliği uygulamaları da başlamıştır. Bu uygulamalar sonucunda birçok transgenik bitki üretilmiş olup halen bu transgenik bitkilerin moleküler ve biyolojik karakterizasyonları yapılmaktadır. Bu çalışmada dünyada turunçgillerde yapılan genetik transformasyon çalışmaları ve bunların sonuçları derlenerek yakın gelecekteki durumu ve ülkemiz açısından önemi tartışılmıştır. Anahtar sözcükler: Turunçgiller, genetik mühendisliği, genetik transformasyon, doku kültürü, Biyotik ve abiyotik streslere dayanıklılı