Sociale angst en faalangst komen veel voor onder jongeren, en kunnen op termijn grote gevolgen hebben. Zowel cognitieve gedragstherapie (CGT) als cognitieve bias modificatie (CBM) richten zich op processen die een rol lijken te spelen bij de ontwikkeling van angststoornissen. Door vroegtijdige interventies zouden kinderen met een verhoogd niveau van sociale angst of faalangst minder kwetsbaar worden voor het ontwikkelen van een angststoornis

de Hullu, Eva

de Jong, Pieter

Nauta, Maaike

Sportel, Esther

Proceedings - University of Groningen

   University of GroningenCognitieve bias modificatie en CGT als vroege interventie voor jongeren met sociale angst enfaalangstde Hullu, Eva; Sportel, Esther; Nauta, Maaike; de Jong, PieterPublished in:Directieve TherapieIMPORTANT NOTE: You are advised to consult the publisher's version (publisher's PDF) if you wish to cite fromit. Please check the document version below.Document VersionPublisher's PDF, also known as Version of recordPublication date:2017Link to publication in University of Groningen/UMCG research databaseCitation for published version (APA):de Hullu, E., Sportel, E., Nauta, M., & de Jong, P. (2017). Cognitieve bias modificatie en CGT als vroegeinterventie voor jongeren met sociale angst en faalangst. Directieve Therapie, 37(1), 63-64.CopyrightOther than for strictly personal use, it is not permitted to download or to forward/distribute the text or part of it without the consent of theauthor(s) and/or copyright holder(s), unless the work is under an open content license (like Creative Commons).The publication may also be distributed here under the terms of Article 25fa of the Dutch Copyright Act, indicated by the “Taverne” license.More information can be found on the University of Groningen website: https://www.rug.nl/library/open-access/self-archiving-pure/taverne-amendment.Take-down policyIf you believe that this document breaches copyright please contact us providing details, and we will remove access to the work immediatelyand investigate your claim.Downloaded from the University of Groningen/UMCG research database (Pure): http://www.rug.nl/research/portal. For technical reasons thenumber of authors shown on this cover page is limited to 10 maximum.Bedankt voor het downloaden van dit artikel. De artikelen uit de (online)tijdschriften van Uitgeverij Boom zijn auteursrechtelijk beschermd. U kunt er natuurlijk uit citeren (voorzien van een bronvermelding) maar voor reproductie in welke vorm dan ook moet toestemming aan de uitgever worden gevraagd.                            Behoudens de in of krachtens de Auteurswet van 1912 gestelde uitzonderingen mag niets uit deze uitgave worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand, of openbaar gemaakt, in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch door fotokopieën, opnamen of enig andere manier, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever. Voor zover het maken van kopieën uit deze uitgave is toegestaan op grond van artikelen 16h t/m 16m Auteurswet 1912 jo. Besluit van 27 november 2002, Stb 575, dient men de daarvoor wettelijk verschuldigde vergoeding te voldoen aan de Stichting Reprorecht te Hoofddorp (postbus 3060, 2130 KB, www.reprorecht.nl) of contact op te nemen met de uitgever voor het treffen van een rechtstreekse regeling in de zin van art. 16l, vijfde lid, Auteurswet 1912.  Voor het overnemen van gedeelte(n) uit deze uitgave in bloemlezingen, readers en andere compilatiewerken (artikel 16, Auteurswet 1912) kan men zich wenden tot de Stichting PRO (Stichting Publicatie- en Reproductierechten, postbus 3060, 2130 KB Hoofddorp, www.cedar.nl/pro).  No part of this book may be reproduced in any way whatsoever without the written permission of the publisher.   info@boomamsterdam.nl www.boomuitgeversamsterdam.nl  directieve therapie jaargang 37 nummer 1 201 763Kort en bondigCognitieve bias modificatie en cognitieve gedragstherapie als vroege interventie voor jongeren met sociale angst of faalangsteva de hullu, esther sportel, maaike nauta & peter de jongWaarom dit onderzoek?Sociale angst en faalangst komen veel voor onder jongeren, en kun-nen op termijn grote gevolgen hebben. Zowel cognitieve gedrags-therapie (cgt) als cognitieve bias modificatie (cbm) richten zich op processen die een rol lijken te spelen bij de ontwikkeling van angst-stoornissen. Door vroegtijdige interventies zouden kinderen met een verhoogd niveau van sociale angst of faalangst minder kwets-baar worden voor het ontwikkelen van een angststoornis.onderzoeksvraagIn hoeverre is cbm of cgt als vroege interventie effectief in het ver-minderen van angstsymptomen bij adolescenten met subklinische sociale angst of faalangst (Sportel, de Hullu, de Jong, & Nauta, 2013), en in het voorkomen van angststoornissen op langere termijn (de Hullu, Sportel, Nauta, & de Jong, 2017)? hoe is dit onderzocht?Uit een screening onder 1811 jongeren in de eerste twee leerjaren van 24 middelbare scholen (vmbo-tl, havo, vwo) zijn uiteindelijk 240 scholieren geselecteerd vanwege verhoogde sociale angst of faalangst, zoals vastgesteld met vragenlijsten en een klinisch inter-view. In een randomized controlled trial werden de 240 jongeren ver-deeld over drie condities: (1) online cbm, bestaande uit 20 korte ses-sies, die thuis werden uitgevoerd, en waarin aandachtsbias, interpretatiebias en automatische associaties in positieve richting werden getraind; (2) cgt-groepstraining op school van 10 sessies, bestaande uit psycho-educatie, taakconcentratietraining, cogni-de hullu, sportel, nauta & de jongdirectieve therapie jaargang 37 nummer 1 201 764 de hullu, sportel, nauta & de jongtieve herstructurering en exposure; en (3) controleconditie zonder interventie. resultatenSociale angst en faalangst waren na een half jaar en na één jaar signi-ficant sterker afgenomen in de cgt-groep dan in de controlecondi-tie. Er was een vergelijkbare niet-significante tendens zichtbaar voor cbm. Verschillen tussen de actieve en controlecondities waren na twee jaar niet langer zichtbaar: in alle condities hadden de jonge-ren minder faalangst en sociale angst. Ook op de secundaire maten bleken de ‘kwetsbare’ adolescenten onafhankelijk van de conditie te zijn vooruitgegaan: hun eigenwaarde was gestegen, hun sociale vaardigheden waren verbeterd en ze rapporteerden minder angst voor negatieve evaluatie.  consequenties voor de praktijkcgt kan worden ingezet bij adolescenten met subklinische sociale angst of faalangst om een snellere daling in angstsymptomen te bewerkstelligen. Om te voorkomen dat subklinische sociale angst of faalangst zich ontwikkelt tot klinisch niveau blijkt het echter niet noodzakelijk om vroegtijdige interventies aan te bieden. Het lijkt efficiënter om ervoor te zorgen dat wanneer jongeren daadwerke-lijk klinische klachten ontwikkelen waarvoor hulp gewenst is, ze gemakkelijk toegang kunnen krijgen tot de ggz.Referentiesde Hullu, E., Sportel, B. E., Nauta, M. H., & de Jong, P. J. (2017). Cognitive bias modification and cbt as early inter-ventions for adolescent social and test anxiety: Two-year follow-up of a randomized controlled trial. Jour-nal of Behavior Therapy and Experimen-tal Psychiatry, 55, 81-89. Sportel, B. E., de Hullu, E., de Jong, P. J., & Nauta, M. H. (2013). Cognitive bias modification versus cbt in reducing adolescent social anxiety: A randomized controlled trial. ploS one, 8(5), e64355. 

Dutch

Cognitieve bias modificatie en CGT als vroege interventie voor jongeren met sociale angst en faalangst

ARTS repository - University of Groningen

Dissertations of the University of Groningen

University of Groningen

   University of GroningenCognitieve bias modificatie en CGT als vroege interventie voor jongeren met sociale angst enfaalangstde Hullu, Eva; Sportel, Esther; Nauta, Maaike; de Jong, PieterPublished in:Directieve TherapieIMPORTANT NOTE: You are advised to consult the publisher's version (publisher's PDF) if you wish to cite fromit. Please check the document version below.Document VersionPublisher's PDF, also known as Version of recordPublication date:2017Link to publication in University of Groningen/UMCG research databaseCitation for published version (APA):de Hullu, E., Sportel, E., Nauta, M., & de Jong, P. (2017). Cognitieve bias modificatie en CGT als vroegeinterventie voor jongeren met sociale angst en faalangst. Directieve Therapie, 37(1), 63-64.CopyrightOther than for strictly personal use, it is not permitted to download or to forward/distribute the text or part of it without the consent of theauthor(s) and/or copyright holder(s), unless the work is under an open content license (like Creative Commons).Take-down policyIf you believe that this document breaches copyright please contact us providing details, and we will remove access to the work immediatelyand investigate your claim.Downloaded from the University of Groningen/UMCG research database (Pure): http://www.rug.nl/research/portal. For technical reasons thenumber of authors shown on this cover page is limited to 10 maximum.Download date: 12-11-2019Bedankt voor het downloaden van dit artikel. De artikelen uit de (online)tijdschriften van Uitgeverij Boom zijn auteursrechtelijk beschermd. U kunt er natuurlijk uit citeren (voorzien van een bronvermelding) maar voor reproductie in welke vorm dan ook moet toestemming aan de uitgever worden gevraagd.                            Behoudens de in of krachtens de Auteurswet van 1912 gestelde uitzonderingen mag niets uit deze uitgave worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand, of openbaar gemaakt, in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch door fotokopieën, opnamen of enig andere manier, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever. Voor zover het maken van kopieën uit deze uitgave is toegestaan op grond van artikelen 16h t/m 16m Auteurswet 1912 jo. Besluit van 27 november 2002, Stb 575, dient men de daarvoor wettelijk verschuldigde vergoeding te voldoen aan de Stichting Reprorecht te Hoofddorp (postbus 3060, 2130 KB, www.reprorecht.nl) of contact op te nemen met de uitgever voor het treffen van een rechtstreekse regeling in de zin van art. 16l, vijfde lid, Auteurswet 1912.  Voor het overnemen van gedeelte(n) uit deze uitgave in bloemlezingen, readers en andere compilatiewerken (artikel 16, Auteurswet 1912) kan men zich wenden tot de Stichting PRO (Stichting Publicatie- en Reproductierechten, postbus 3060, 2130 KB Hoofddorp, www.cedar.nl/pro).  No part of this book may be reproduced in any way whatsoever without the written permission of the publisher.   info@boomamsterdam.nl www.boomuitgeversamsterdam.nl  directieve therapie jaargang 37 nummer 1 201 763Kort en bondigCognitieve bias modificatie en cognitieve gedragstherapie als vroege interventie voor jongeren met sociale angst of faalangsteva de hullu, esther sportel, maaike nauta & peter de jongWaarom dit onderzoek?Sociale angst en faalangst komen veel voor onder jongeren, en kun-nen op termijn grote gevolgen hebben. Zowel cognitieve gedrags-therapie (cgt) als cognitieve bias modificatie (cbm) richten zich op processen die een rol lijken te spelen bij de ontwikkeling van angst-stoornissen. Door vroegtijdige interventies zouden kinderen met een verhoogd niveau van sociale angst of faalangst minder kwets-baar worden voor het ontwikkelen van een angststoornis.onderzoeksvraagIn hoeverre is cbm of cgt als vroege interventie effectief in het ver-minderen van angstsymptomen bij adolescenten met subklinische sociale angst of faalangst (Sportel, de Hullu, de Jong, & Nauta, 2013), en in het voorkomen van angststoornissen op langere termijn (de Hullu, Sportel, Nauta, & de Jong, 2017)? hoe is dit onderzocht?Uit een screening onder 1811 jongeren in de eerste twee leerjaren van 24 middelbare scholen (vmbo-tl, havo, vwo) zijn uiteindelijk 240 scholieren geselecteerd vanwege verhoogde sociale angst of faalangst, zoals vastgesteld met vragenlijsten en een klinisch inter-view. In een randomized controlled trial werden de 240 jongeren ver-deeld over drie condities: (1) online cbm, bestaande uit 20 korte ses-sies, die thuis werden uitgevoerd, en waarin aandachtsbias, interpretatiebias en automatische associaties in positieve richting werden getraind; (2) cgt-groepstraining op school van 10 sessies, bestaande uit psycho-educatie, taakconcentratietraining, cogni-de hullu, sportel, nauta & de jongdirectieve therapie jaargang 37 nummer 1 201 764 de hullu, sportel, nauta & de jongtieve herstructurering en exposure; en (3) controleconditie zonder interventie. resultatenSociale angst en faalangst waren na een half jaar en na één jaar signi-ficant sterker afgenomen in de cgt-groep dan in de controlecondi-tie. Er was een vergelijkbare niet-significante tendens zichtbaar voor cbm. Verschillen tussen de actieve en controlecondities waren na twee jaar niet langer zichtbaar: in alle condities hadden de jonge-ren minder faalangst en sociale angst. Ook op de secundaire maten bleken de ‘kwetsbare’ adolescenten onafhankelijk van de conditie te zijn vooruitgegaan: hun eigenwaarde was gestegen, hun sociale vaardigheden waren verbeterd en ze rapporteerden minder angst voor negatieve evaluatie.  consequenties voor de praktijkcgt kan worden ingezet bij adolescenten met subklinische sociale angst of faalangst om een snellere daling in angstsymptomen te bewerkstelligen. Om te voorkomen dat subklinische sociale angst of faalangst zich ontwikkelt tot klinisch niveau blijkt het echter niet noodzakelijk om vroegtijdige interventies aan te bieden. Het lijkt efficiënter om ervoor te zorgen dat wanneer jongeren daadwerke-lijk klinische klachten ontwikkelen waarvoor hulp gewenst is, ze gemakkelijk toegang kunnen krijgen tot de ggz.Referentiesde Hullu, E., Sportel, B. E., Nauta, M. H., & de Jong, P. J. (2017). Cognitive bias modification and cbt as early inter-ventions for adolescent social and test anxiety: Two-year follow-up of a randomized controlled trial. Jour-nal of Behavior Therapy and Experimen-tal Psychiatry, 55, 81-89. Sportel, B. E., de Hullu, E., de Jong, P. J., & Nauta, M. H. (2013). Cognitive bias modification versus cbt in reducing adolescent social anxiety: A randomized controlled trial. ploS one, 8(5), e64355. 

University of Groningen Research Database

  
 University of Groningen
Cognitieve bias modificatie en CGT als vroege interventie voor jongeren met sociale angst en
faalangst
de Hullu, Eva; Sportel, Esther; Nauta, Maaike; de Jong, Pieter
Published in:
Directieve Therapie
IMPORTANT NOTE: You are advised to consult the publisher's version (publisher's PDF) if you wish to cite from
it. Please check the document version below.
Document Version
Publisher's PDF, also known as Version of record
Publication date:
2017
Link to publication in University of Groningen/UMCG research database
Citation for published version (APA):
de Hullu, E., Sportel, E., Nauta, M., & de Jong, P. (2017). Cognitieve bias modificatie en CGT als vroege
interventie voor jongeren met sociale angst en faalangst. Directieve Therapie, 37(1), 63-64.
Copyright
Other than for strictly personal use, it is not permitted to download or to forward/distribute the text or part of it without the consent of the
author(s) and/or copyright holder(s), unless the work is under an open content license (like Creative Commons).
Take-down policy
If you believe that this document breaches copyright please contact us providing details, and we will remove access to the work immediately
and investigate your claim.
Downloaded from the University of Groningen/UMCG research database (Pure): http://www.rug.nl/research/portal. For technical reasons the
number of authors shown on this cover page is limited to 10 maximum.
Download date: 11-02-2018
Bedankt voor het downloaden van dit artikel. De artikelen uit de (online)tijdschriften van Uitgeverij 
Boom zijn auteursrechtelijk beschermd. U kunt er natuurlijk uit citeren (voorzien van een 
bronvermelding) maar voor reproductie in welke vorm dan ook moet toestemming aan de uitgever 
worden gevraagd. 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Behoudens de in of krachtens de Auteurswet van 1912 gestelde uitzonderingen mag niets uit deze 
uitgave worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand, of openbaar 
gemaakt, in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch door fotokopieën, opnamen 
of enig andere manier, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever. 
Voor zover het maken van kopieën uit deze uitgave is toegestaan op grond van artikelen 16h t/m 16m 
Auteurswet 1912 jo. Besluit van 27 november 2002, Stb 575, dient men de daarvoor wettelijk 
verschuldigde vergoeding te voldoen aan de Stichting Reprorecht te Hoofddorp (postbus 3060, 2130 
KB, www.reprorecht.nl) of contact op te nemen met de uitgever voor het treffen van een rechtstreekse 
regeling in de zin van art. 16l, vijfde lid, Auteurswet 1912.  
Voor het overnemen van gedeelte(n) uit deze uitgave in bloemlezingen, readers en andere 
compilatiewerken (artikel 16, Auteurswet 1912) kan men zich wenden tot de Stichting PRO (Stichting 
Publicatie- en Reproductierechten, postbus 3060, 2130 KB Hoofddorp, www.cedar.nl/pro). 
 
No part of this book may be reproduced in any way whatsoever without the written permission of the 
publisher. 
 
 
info@boomamsterdam.nl 
www.boomuitgeversamsterdam.nl  
directieve therapie jaargang 37 nummer 1 201 7
63
Kort en bondig
Cognitieve bias modificatie en 
cognitieve gedragstherapie als vroege 
interventie voor jongeren met sociale 
angst of faalangst
eva de hullu, esther sportel, maaike nauta & peter de jong
Waarom dit onderzoek?
Sociale angst en faalangst komen veel voor onder jongeren, en kun-
nen op termijn grote gevolgen hebben. Zowel cognitieve gedrags-
therapie (cgt) als cognitieve bias modificatie (cbm) richten zich op 
processen die een rol lijken te spelen bij de ontwikkeling van angst-
stoornissen. Door vroegtijdige interventies zouden kinderen met 
een verhoogd niveau van sociale angst of faalangst minder kwets-
baar worden voor het ontwikkelen van een angststoornis.
onderzoeksvraag
In hoeverre is cbm of cgt als vroege interventie effectief in het ver-
minderen van angstsymptomen bij adolescenten met subklinische 
sociale angst of faalangst (Sportel, de Hullu, de Jong, & Nauta, 2013), 
en in het voorkomen van angststoornissen op langere termijn (de 
Hullu, Sportel, Nauta, & de Jong, 2017)? 
hoe is dit onderzocht?
Uit een screening onder 1811 jongeren in de eerste twee leerjaren 
van 24 middelbare scholen (vmbo-tl, havo, vwo) zijn uiteindelijk 
240 scholieren geselecteerd vanwege verhoogde sociale angst of 
faalangst, zoals vastgesteld met vragenlijsten en een klinisch inter-
view. In een randomized controlled trial werden de 240 jongeren ver-
deeld over drie condities: (1) online cbm, bestaande uit 20 korte ses-
sies, die thuis werden uitgevoerd, en waarin aandachtsbias, 
interpretatiebias en automatische associaties in positieve richting 
werden getraind; (2) cgt-groepstraining op school van 10 sessies, 
bestaande uit psycho-educatie, taakconcentratietraining, cogni-
de hullu, sportel, nauta & de jong
directieve therapie jaargang 37 nummer 1 201 7
64 de hullu, sportel, nauta & de jong
tieve herstructurering en exposure; en (3) controleconditie zonder 
interventie. 
resultaten
Sociale angst en faalangst waren na een half jaar en na één jaar signi-
ficant sterker afgenomen in de cgt-groep dan in de controlecondi-
tie. Er was een vergelijkbare niet-significante tendens zichtbaar 
voor cbm. Verschillen tussen de actieve en controlecondities waren 
na twee jaar niet langer zichtbaar: in alle condities hadden de jonge-
ren minder faalangst en sociale angst. Ook op de secundaire maten 
bleken de ‘kwetsbare’ adolescenten onafhankelijk van de conditie 
te zijn vooruitgegaan: hun eigenwaarde was gestegen, hun sociale 
vaardigheden waren verbeterd en ze rapporteerden minder angst 
voor negatieve evaluatie.  
consequenties voor de praktijk
cgt kan worden ingezet bij adolescenten met subklinische sociale 
angst of faalangst om een snellere daling in angstsymptomen te 
bewerkstelligen. Om te voorkomen dat subklinische sociale angst 
of faalangst zich ontwikkelt tot klinisch niveau blijkt het echter niet 
noodzakelijk om vroegtijdige interventies aan te bieden. Het lijkt 
efficiënter om ervoor te zorgen dat wanneer jongeren daadwerke-
lijk klinische klachten ontwikkelen waarvoor hulp gewenst is, ze 
gemakkelijk toegang kunnen krijgen tot de ggz.
Referenties
de Hullu, E., Sportel, B. E., Nauta, M. H., 
& de Jong, P. J. (2017). Cognitive bias 
modification and cbt as early inter-
ventions for adolescent social and 
test anxiety: Two-year follow-up of 
a randomized controlled trial. Jour-
nal of Behavior Therapy and Experimen-
tal Psychiatry, 55, 81-89. 
Sportel, B. E., de Hullu, E., de Jong, P. J., 
& Nauta, M. H. (2013). Cognitive 
bias modification versus cbt in 
reducing adolescent social anxiety: 
A randomized controlled trial. ploS 
one, 8(5), e64355. 


https://pure.rug.nl/ws/files/42714240/DT_37_1_5_De_Hullu.pdf

Cognitieve bias modificatie en CGT als vroege interventie voor jongeren met sociale angst en faalangst

Abstract

Similar works

Full text

Available Versions

Proceedings - University of Groningen

ARTS repository - University of Groningen

Dissertations of the University of Groningen

Dissertations of the University of Groningen

Proceedings - University of Groningen

ARTS repository - University of Groningen

University of Groningen

University of Groningen Research Database

University of Groningen