Recht en rechtvaardigheid in Japan

Abstract

Dit boekje behandelt een selectie van onderwerpen uit de Japanse rechtsgeschiedenis en het huidige Japanse recht rond het thema van de aanpassing van het, van oorsprong Continentaal-Europese, rechtssysteem van de Japanse maatschappij. Na een algemene inleiding wordt in een drietal hoofdstukken een beeld gegeven van de historische achtergronden: het traditionele recht van de Tokugawa-samenleving, de eerste kennismaking met Westerse juridische ideeën en het proces van de codificatie naar Westers model na de Meiji-restauratie van 1868. Daarna wordt de totstandkoming van de huidige Grondwet behandeld en haar plaats binnen het Japanse recht en de moderne Japanse samenleving. Speciale aandacht wordt daarbij geschonken aan de problematische anti-oorlogsclausule zoals omschreven in artikel 9. Een volgend hoofdstuk is gewijd aan de vier geruchtmakende zaken waarin de Japanse rechtspraak werd geconfronteerd met de dramatische milieuproblematiek uit de jaren vijftig en zestig.Tenslotte komen twee rechterlijke uitspraken aan de orde die enkele kenmerkende aspecten vertonen van de Japanse wijze van rechtspreken. In de hoofdstukken over het moderne recht is er zoveel mogelijk naar gestreefd de Japanse rechter zelf aan het woord te laten teneinde de lezer een beeld te geven van de wijze waarop deze het recht en de juridische wijze van redeneren gebruikt om te komen tot een resultaat dat overeenstemt met Japanse opvattingen van maatschappelijke rechtvaardigheid. Daarmee beoogt dit boekje tevens een nuancering aan te brengen op de veel verkondigde opvatting dat het recht in de Japanse maatschappij eigenlijk maar een ondergeschikte rol speelt