Hoeven, A.P., van der

Dutch

Wageningen Yield 

à? 
Bibliotheek 
Proefstation 
Naaldwijk 
A 
1 
H 
69 
PROEFSTATION VOOR DE GROENTEN- EN FRUITTEELT ONDER GLAS, 
TE NAALDWIJK. 
Invloed van de perspotgrootte en opkweekmethode op de groei en de 
opbrengst bij sla in een herfstteelt onder glas. 
door: 
A.P.v.d.Hoeven 
Naaldwijk,1969. 
H* 1-nv hi m" 
vU 
BIBLIOTHEEK 
Proefstation voor de Groonten- en 
Fruitteelt onder Glas te Naaldwijk, 
PROEFSTATION VOOR DE GROENTEN- EN FRUITTEELT ONDER GLAS TE 
NAALDWIJK 
Invloed van de perspotgrootte en opkweekmethode op de 
groei en de opbrengst bij sla in een herfstteelt onder glas. 
Project B 8. 
Plaats A 5 
Jaar Herfst 1966. 
Geschreven : 1 juni 1967» 
De proefnemer ; 
A.P.v.d. Hoeven 
Inhoud 
Inleiding 
Opzet van de proef 
Verloop van do proef 
Opmerkingen over de opkweek en de teelt 
Oogstgegevens 
Beoordeling op algemene stand en vroegheid 
Conclusie 
Samenvatting 
Bijlagen 
Literatuur 
Plattegrond 
Foto 
1 .  
Inleiding 
In het slaseizoen 1965-1966 zijn op het Proefstation en door 
de tuinbouwstudieclub „Maasland" proeven genomen, waarbij enkele 
perspotmaten onderling zijn vergeleken. Hieruit bleek, dat de perspot^ 
grootte van invloed was op de opbrengst bij sla. 
In deze proeven werden de planten normaal tot flink van grootte 
uitgeplant. Er werd toen verondersteld, dat wanneer de planten in 
een jonger stadium zouden worden uitgeplant, de perspotgrootte geen 
invloed zou hebben op de opbrengst. 
In deze proef werden gelijktijdig, zowel planten van normale grootte, 
als zeer kleine planten uitgepoot* 
Op enkele grote tuinboux/bedrijven zaait men rechtstreeks in pers-
patten. Hiervoor gebruikt men zogenaamd omhuld zaad van het Ameri­
kaanse procédé (ook wel pillenzaad genoemd). 
Het gebruik van omhuld zaad, werkt arbeidsbesparend, doordat men 
niet meer behoeft te verspenen. De opkomst van het oimhulde zaad laat 
nogal eens te wensen over. 
Niet »mhuld zaad is moeilijker hanteerbaar, maar de opkomst is 
althans tot heden beter. Door gebruik te maken van een stukje las-
draad met platgeslagen, iets «ingebogen punt, bleek het in proeven 
en ook wel op enkele bedrijven in de praktijk, g*ed m«gelijk om 
onbehandeld zaad één voor één «p de perspotten te leggen. 
Op het bedrijf van K. Olieman te Zevenhuizen, wordt dit onbehan-
handeld zaad machinaal op de potten gelegd. Op het I.T.T. te Wage-
ningen is een zaaimachine in ontwikkeling voor niet omhuld zaad, die 
op elke pottenpersmachine gemonteerd kan worden» 
De toenemende belangstelling in de px'aktijk voor het recht­
streeks in perspotten zaaien, gaf aanleiding om enkele 
opkweekmeth*dea onderling te vergelijken. Dit werd gecombineerd met 
de vergelijking van perspotmaten. 
Opzet van de proef van 
Voor deze proef werden'! de rassen Blackpool oji TVk-Jso planten 
opgekweekt in perspotten van 4 x 4 x 4c<m; 5x5x5cmen6x6:x:ö oiu, 
respectievelijk genoemd 4~> 5- en 6-cm potten. 
Beide rassen zijn op de volgende wijzen opgekweekt : 
a. zaaien op zaaibed en versponuii in perspotten ^ -, 
b» zaaien in perspott«n met niet owlml ^£x*h«1noe vd zaad 
c. zaaien in perspotten met omhuld zaad ). 
Van alle behandelingen werd één serie «p 18 augustus gezaaid 
en één op 23 .augustus. Van beide zaaidata werd uitgeplant op 5 R» 6 
september » 
De proef werd genomen in kas A 5» De behandelingen waren 
volgens de plattegrond op bijlage 1 ever het proefveld verde""1 d. 
De plantafstand bedroeg 25 x 23 cm. 
Per ras en per zaaidatum stonden de behandelingen in tweevoud. 
In totaal kwam elke perspotmaat ip acht verschillende plaats»& voor 
^ ^  Door de zaadhaiidel wordt voor het in perspotten zaaien zogenaamd 
gegradueerd zaad geleverd (dit is uitgezeefd zaad), 
imhuld volgens het Amerikaanse procédé. 
en elke opkweekmethode, met uitzondering van die met omhuld zaad, op 
24 plaatsen. Van zaaidtum 23 augustus waren van nmhuld zaad niet 
genoeg planten opgekomen. Hierdoor was er voor de afdelingen 3 en 4een 
tekort aan goede planten. 
Verloop van de proef 
De sla is gezaaid op respectievelijk 18 en 23 augustus. Om de 
temperatuur tijdens de kieming zo laag mogelijk te houden is de kas 
(opkweekruimte C 1.6) zwaar geschermd, terwijl uit de zijgevel 
enkele ruiten zijn verwijderd. 
Van het zaaibed werden de planten respectievelijk op 25 en 
31 augustus verspeend. Alle behandelingen zijn uitgeplant op 5 en 
6 september. De teeltmaatregelen werden normaal, zonder extra CO^, 
uitgevoerd. 
Elke vak is op 13 oktober beoordeeld door het geven van cijfers voor 
algemene stand en vroegheidé 
Van Blackpool viel de oogst van zaaidatum 18 augustus op 17 ok­
tober en van zaaidatum 23 augustus op 26 oktober. Var Deciso viel de 
oogst respectievelijk op 19 en 24 oktober. Hierbij werd per vak 
het gemiddeld kropgewicht bepaald. 
Opmerkingen over de opkweek en de teelt 
Van het omhulde za.ad was de opkomst traag, ongelijk en in 
aantal onvoldoende. Van de laatste zaaidatum was de opkomst zelfs 
zeer slecht (minder dan 45% goede planten). Het niet omhulde zaad 
gaf een veel beter kiemingsresultaat (+ 80% goede planten). 
Tijdens de kiemingsperiode werd vaak gebroesd. Voor het niet 
omhulde zaad was dit wel gunstig maar achteraf bleek dat het ge­
bruikte omhulde zaad juist bij zeer vochtige omstandigheden veel 
slechter kiemt dan bij minder vochtige (zie foto op bijlage 3 ) .  
Bij alle behandelingen werd tijdendsde opkweek hinder van 
aardrupsen ondervonden. Het juiste opkomst-resultaat kon zodoende 
slechts bij benadering worden vastgesteld. 
De met niet umhuld zaad in potten gezaaide planten van zaaidatum 
18 augustus waren bij het uitplanten vrij groot. Van de laatste 
zaaidatum (23 augustus) waren de planten bij het uitpoten nog klein. 
Deciso groeide vrij weelderig en los, terwijl van Blackpool de 
kroppen klein bleven en „tulpachtig" van vorm waren. 
Oogstgegevens 
Per vak zijn 50 kroppen gewogen. Per krop is afzonderlijk'het 
gewicht van het afval bepaald. 
Het afval bestond uit afgestorven en verkleurd blad, aanslag kwam niet 
veel voor. 
In de tabellen 1 en 2 zijn de kropgewichten vermeld, inclusief het 
afval en in de tabellen 3 en 4 exclusief het afval. 
3 .  
Tatel 1. Gemiddeld kropgewicht in grammen en por ras .en per behan-
inclusief afval. /deling, 
Gegevens voor "beide zaaidata s 
a. verspeend; 
b. zaadje direct in perspot; 
c. omhuld zaad direct in perspot. 
\ Op- Blackpool i Dec iso 
kweek- b gomid- | b gemid­•-methode a c deld : a c deld 
potmaat ! 
zaaidatum : 18 augustus 
4 76 206 166 184 ! 245 2 6 7  252 254 
5 193 219 181 198 ! 268 295 261 274 
6 196 222 196 204 ; 267 284 268 273 
gemiddeld 188 217 181 195 ! t 260 282 260 267 
zaa: Ldatum * 23 augustus 
A 197 229 21 6 213 i 219 253 248 238 
5 202 226 207 213 ! 227 2 6 4  256 247 
6 211 216 217 214 ! 247 251 255 250 
gemiddeld 203 224 213 2 1 3  ! 2 3 1  256 253 245 
Tabel 2. Gemiddeld kropgewicht in grammen per behandeling 
en per ras, exclusief afval. 
Gegevens voor beide data, s 
a. verspeend; 
b. zaadje direct in perspot; 
c. omhuld zaad direct in perspot. 
0p- • Blackpool Deciso 
kweek-
^vmethodt 
potmaat 
a b c gemid­deld 
i 
f! b c gemid­deld 
4 
5 
6 
zaa: 
145 
157 
159 
Lda,turn ; 1 8 
170 1134 
179 ! 1 5 1  
175 163 
augustus 
149 i 
1 6 2  ;  
1 6 6  
197 
2 1 3  
21 3 
213 
2 3 6  
23O 
202 
212 
208 
204 
2 2 0  
217 
gemiddeld 153 174 149 159 ! 
i 
208 226 207 214 
4 
5 
6 
zaa 
161 
168 
175 
Ldaturn 
189 
185 
176 
: 23 
178 
1 64 
175 
augustus 
174 1 
174 ! 
175 ! 
182 
182 
195 
205 
204 
214 
2O5 
205 
210 
196 
195 
206 
gemiddeld 1 6 8  182 1 7 2  174 186 208 207 199 
Bij de oogst was het gemiddeld kropgewicht van Decisc 
hoger dan dat van Blackpool. Van de opkweekmethoden gaf zaaien in 
perspot met onhehandeld zaad een aanmerkelijk hoger kropgewicht 
dan de methode zaaien en verspenen. Dit verschil is zeer significant 
(P<0,0l), zowel met als zbnder afval. 
4 .  
Dat het omhulde zaad een lager kropgewicht gaf dan onbehandeld zaad, 
is zeer waarschijnlijk een gevolg van de trage kieming (omstandig­
heden niet optimaal) van dit zaad. 
Van zaaidatum 18 augustus geven de potmaten 5 en 6 een betrouw­
baar hoger kropgewicht dan potmaat 4» Bij de laatste zaaidatum 
was alleen een geringe invloed van de potmaat aanwezig bij de ver-
speende planten. Dat dit bij de andere ©pkweekmethode in de cijfers 
niet of niet duidelijk tot uitdrukking komt, is vreemd» Bij het uit-
planten waren de verspeende planten het kleinst. De verwachting 
was dat juist de grotere planten in de kleinste perspot het meeste 
in groei zouden worden geremd. 
Deciso gaf meer afval dan Blackpool. 
Voor in- en exclusief afval gelden dezelfde conclusies. 
Beoordeling op algemene stand en vroegheid 
Op 13 oktober werden per vak cijfers gegeven voor algemene stand 
en vroegheid. Een hoger cijfer geeft een betere stand en een snellere 
groei weer, 
Tabel 3« Gemiddelde standcijfers per behandeling. 
Gegevens voor beide zaaidata s 
a. verspeend; 
b. zaadje direct in perspot; 
c. omhuld zaad direct in perspot. 
Opkweek- Blackpool Deciso 
^\methode gemid­ gemid­
potmaat^\^ a lB c deld a b c deld 
zap„idatum : 18 augustus 
4 4,5 6,0 6,0 5,5 5,5 5,0 6,5 5,7 
5 6,0 6,0 5,5 5,8 5,0 6,5 6,0 5,8 
6 6,0 7,0 6, o 6,3 5,0 5,5 6,0 5,5 
gemiddeld 5,5 6,3 5,8 5,8 5,2 5,7 6,2 5,7 
zaaidaturn : 23 augustus 
4 5,5 6,5 5,0 5,7 5,0 6,5 6,0 5,8 
5 5,5 7,0 5,0 5,8 6,5 7,0 5,0 6,2 
6 5,5 7,0 6,0 6,2 6,0 6,5 7,0 6,5 
gemiddeld 5,5 6,8 5,3 5,9 5,8 6,7 6,0 6,2 
Hoewel er door het geven van standcijfers geen exacte beoordeling 
plaatsvindt, mag hieraan toch een zekere waarde worden toegekend, 
omdat per behandeling een groot aantal vakken werd beoordeeld. 
Met uitzondering van Deciso (tabel 3, „ 18 augustus), 
geven de potmaten 5 en 6 gemiddeld een betere stand weer en is 
opkweekmethode b gemiddeld hoger beoordeeld dan beide andere methoden. 
De genoemde uitzondering ontstond waarschijnlijk doordat in die vak­
ken de kroppen al over het pogstrijpe stadium heen waren bij de 
beoordeling. 
5 .  
Tabel 4» Gemiddele vroegheidcijf er s per "behandeling. 
Gegevens voor beide zaridata s 
a . verspeend, 
b. zaadje direct in perspet, 
c. omhuld zaad. direct in perspot. 
\ Opkweek- Blackpool 
1 
Deciao 
potmaat a b c 
gemid­
deld a b c 
gemid­
deld 
zaaidatuiïi 2 18 £ ugus tus 
4 5,5 6,5 A i~ £ j, j 4,5 6,5 5,0 5,3 
5 6,0 7,0 5,5 6,2 6,0 7,5 P,5 6,3 
6 6,0 7,5 6,0 6,5 6,0 8,0 5,5 6,5 
gemiddeld 5,8 7,0 5,3 6,1 5,5 7,3 5,3 6,1 
zaaidatum ro augustus 
4 5,5 6,'j 5,0 5,7 5,5 6,5 6,0 6,0 
5 6,0 7,0 6,0 6,3 6,0 7,5 6,0 6,5 
6 6,0 7,0 6,0 6,3 6,0 7,0 6,0 6,3 
gemiddeld 5,8 6,8 5,7 6,1 5,8 7,0 
O 
VO 
6,3 
Ook visueel was àuidelijk waarneembaar dat zaaimethode 
b een voorsprong had in groei ten opzichte van beide andere methoden. 
Ook van de grootte van de perspot was een geringe invloed waar­
neembaar . 
C»nclusie 
Het ras Deciso gaf bij de oogst een hoger gemiddeld kropgwicht 
dan het ras Blackpool. Van de opkweekmethoden gaf methode b ( ;zaaien 
in perspot met onbehandeld zaad) de buste resultaten. 
De groei en het kropgewicht Verden irfdeze proef in geringe mate 
beïnvloed door de grootte van de perspot. Bij opkweekmothode a 
(zaaien en verspenen) bij beide zaaidata gaven de potiaaten 5 en 6 
een betrouwbaar hoger kropgewicht, dan de potmaat 4. 
Bij de eerste zaai dat Tim was dit ook bij de andere opkweekmethoden 
het geval « 
6 .  
Samenvatting 
In een herfstteclt van sla werden de perspotrnaten 4» 5 en6 cm 
onderling vergeleken. Dit word gecombineerd net de vergelijking 
van de volgende opkweeknethoden s 
a. zaaien op zaaibed en verspenen in perspotten 
b. zaaien in perspotten met niet omhuld zaad 
c. zaaien in perspotten met omhuld zaad. 
Er werd op 18 en 23 augustus gezaaid en op 6 en 7 september 
uitgeplant. Er werden dus kleine planten en planten van normale 
grootte uitgeplant. Deze behandelingen verden uitgevoerd bij de 
rassen Blackpool en Deciso. 
Van het omhulde zaad was do opkomst onvoldoende. Achteraf 
bleken niet de juiste kiemomstandighoden voor dit zaad te zijn 
toegepast (te nat). Bij beide andere opkweeknethoden verliep 
de opkweek naar wens. 
De oogst viel in de periode van 17 on 26 oktober. 
Zaaien in perspot met onbehandeld zaad gaf de hoogste opbrengst. 
Gemiddeld over alle behandelingen was het kropgewicht bij de 5-
en de 6 cm-perspot hoger dan die bij de 4 cm-perspot. Deciso 
gaf een hoger kropgewicht dan het ras Blackpool. 
Naaldwijk, 29 september 1969. 
Bijlage 1 
Literatuur 
1. Wiesbosch, W.A. 
Aspecten van het gebruik van omhuld zaaizaad, zogenaamd 
pillenzaad. 
Rapport 26, oktober 1966, van het Proefstation voor de 
Groenteteelt in de Vollogrond in Nederland, Alkmaar. 
(Hierin is een uitgebreide literatuurlijst opgenomen). 
2:. Hoeven, A<.P„ van der 
Nieuwe opkweekraethoden van sla. 
Jaarverslag 1966 van het Proefstation voor de Groenten-
en Fruitteelt onder Glas te Naaldwijk. 
Zon, C. van der 
„Zwaardere sla door grotere perspot" 
Vakblad „Groenten en Fruit',' 31 augustus 1966 
4« Hoeven, A.P* van der 
De invloed van de perspotgrootte op de groei van sla. 
Intern verslag 1966,, 
p3 
Bijlage 2. 
P 
C+-
s 
crwxi -f=-
II II II 
ON VJ1 -P* 
» X X  
CT\ VJ1 -Pi 
M M X 
CT\V_n -pa. 
0 O O 3 0 3 
W W W  CD CD CD 4 4 4 01 CO TO W W W  O O O c+ c+ C+-
W P* H O ça O ÊS 4 C+" CD CQ 
 ^ M CD a1 o 
& C-f-
O CD 
F- O 
tV W cy tV 
P O 
P S 4 ca 
• c+-
<1 
O 
O 4 
Pi CD 
N CD 
<! 
P tV SV CD 
P 
(n 
CD 
0 
3 
vo 
O O1? 
II II II 
tSJ N N 
P P P 
P P P F- F- F-CD CD CD ö 3 2 
O P 
P P y 
VJ1 
a> 
a' 
-P  ^
5>' 
-Pi 
o 
cy 
CT\ 
P 
-Pi 
O 
-Pi 
a* 
v_n 
P 
-Pi 
\jn 
o-1 
:-P=> 
P 
cn 
P 
o\ 
O 
VJ1 
O" 
4  ^
P 
VJl 
O 
a" 
4  ^
P 
o\ 
P 
vji 
o 
vji 
4  ^
er1 
"Ol 
P 
er\ 
•o 
vpw 
o1 
CT* 
VJ1 
£> 
VJ~i 
O 
4  ^
CT1 
4  ^
O 
VJ1 
cy 
CT\ 
P 
4  ^
O 
VJI 
O"" 
v_n 
P 
4  ^
P 
VJ1 
P 
a\ 
a" 
ui 
a" 
CT\ 
P 
vn 
o 
CT\ 
o 
VJI 
p 
o\ 
a\ 
o1 
4  ^
O 
a\ 
p 
4  ^
CT"1 
0\ 
p 
4  ^
a" 
V_T! 
O" 
a\ 
P 
VJ1 
o 
CT\ 
Q 
4  ^
P 
o 
vo 
vo 
vo 
-K 
p 
00 
. vo 
cy 
bd 
co 
bd 
I I 
P 
Bijlage 3 
Âfb. 1 Invloed van tie vochttoostand van de 
grond op de kleming van omhuld zaad.. 
Het zaad was omhuld volgens het Ameri­
ka/ m so procédé. 


Invloed van de perspotgrootte en opkweekmethode op de groei en de opbrengst bij sla in een herfstteelt onder glas

Abstract

Similar works

Full text

Available Versions

Wageningen Yield

NARCIS