Paassen, J., van

Dutch

Wageningen Yield 

cl/ 
Bibliotheek PROEFSTATION VOOR DE GROENTEN- EN FRUITTEELT ONDER GLAS, NAALDWIJK 
Proefstation 
Naaldwijk 
A ! 
2 
P 
1 0  
42 4 
r\ AS 
Praktijkproef grondverbetering 
op kleigrond bij de teelt van 
jaarrondchrysanten II 
door: 
J. van Paassen 
Naaldwijk, april 1978 Intern Verslag no. 12 
2 
Inhoud Pagina 
Probleem en doel 3 
Proefopzet en pérceelsgegevens 3 
Gegevens gebruikte materialen 5 
Aard en herkomst van het materiaal 6 
Bodembehandeling voor de teelt 6 
Structuurveranderingen 7 
Waarnemingen tijdens de groei 9 
Oogstgegevens 10 
Samenvatting en conclusie 12 
Conclusie voor de praktijk 13 
Praktijkproef grondverbetering op kleigrond bij de teelt van 
jaarrondchrysanten II 
Probleem en doel 
Zoals ook bij de eerste proef is aangehaald (zie onderzoekno. 
I5O/4 = 1976) moet de grond bij deze teelt driemaal per jaar 
worden bewerkt. Bij de bewerking moet de grond goed fijn komen 
te liggen. Gemakkelijk planten is belangrijk, bovendien hebben de 
chrysanten voor een vlotte start een gemakkelijk bewortelbare 
grond nodig. De lichtere gronden ($ lutum < 20) verdragen de be­
werkingen beter dan de zwaardere typen. Vanneer deze laatste 
gronden in een natte toestand worden bewerkt, ontstaan dichtge­
smeerde kluiten met een dichtere struktuur. Vanneer men in die 
situatie moet planten dan is de kans groot dat de planten onge­
lijk aanslaan. Een ongelijke start - vooral in de winterperiode -
heeft tot gevolg dat men meer tweede soort oogst. Verder is het 
voor een snelle groei gewenst vrij veel te beregenen. 
Het is daarom dat er ook in deze proef is.nagegaan of er Pro­
dukten zijn die bij vermenging met de teeltlaag ook een kleigrond 
minder gevoelig maken voor de vele bewerkingen. Ook als de 
grond wat vochtiger is. 
Proefopzet en perceelsgegevens 
Op het bedrijf van de heer J. Breugem, Korenmolenweg 35 "te Bleis-
wijk werd de proef volgens onderstaand schema opgezet. 
4 
Proefvak Totaal aantal m5/ 
are na 3 
behande­
lingen 
mj/are/keer opgebracht 
Zand Argex Flugsand 
5e 6 6 6 18 
4e 3 3 3 9 
5e 14 ' 2 iir 4ir 
2e 0 0 0 0 
• • > 
1 e 
pootvak 
a 
3,10 m 
r 
middenpad 
10 11 12 ^ kap 
5 
In tabel 1 is aangegeven wanneer het materiaal werd opgebracht 
en doorgefreesd. Tevens zijn opgenomen de plant- en oogstdata. 
Bij het opbrengen van de materialen werd dus bijv. bij het vak 1-J- m3 
zand telkens een laagdikte opgebracht en doorgefreesd die over­
eenkomt met 1^r m3/are. 
Tabel 1 
Opbrengen 
materiaal 
Planten Oogsten 
1e 1 c
o CM 76 5 - 5 - 76 5 - 8 - 76 
2e 18 - 8 - 76 19 - 8 - 76 2 9 - 1 1  - 76 
3e 7 - 12 - 76 16 - 12 - 76 14 - 4 - 77 
4e — 21 - 4 - 77 19 - 7 - 77 
5e — 5 - 8 - 77 1 0 - 1 1  - 77 
Verder perceelsgegevens 
Het bedrijf is gedraineerd op een diepte van + 80 cm. De 
drainafstand is 6,20 m. Per kap is boven het gewas een regen­
leiding aangebracht. Vooral bij de zomerplantingen was merk­
baar dat de waterverdeling van deze installatie niet ideaal 
was. 
Gegevens gebruikte materialen 
De tuingrond en de gebruikte materialen hadden de navolgende 
chemische samenstelling (zie tabel 2). 
Tabel 2 
Materiaal Org. Koolzu­ pH Totaal Chloor Stik­ Fosfor Kali Mag­
stof re kalk kcl zout stof water ne s iu 
Tuingrond 13 4,0 6,9 1,8 2,7 1 ,4 12,- 1,4 3,3 
Zand 0,6 6,2 8,1 0 ; 4 0,5 0,2 0,1 0,2 0,5 
Argex 073 0,1 8,8 2,2 0,3 0,1 0,1 2,1 6,5 
Flugsand 1,5 0,0 6,2 0,3 0,6. 0,1 0,7 0,5 0,3 
6 
Aard en herkomst van het materiaal 
Zand. 
Als zand is rivierzand gebruikt. Ook veel gebruikt als onderdeel 
voor het samenstellen van potgronden. Volumegewicht + 1,65. 
Argex 
Van deze "gebakken" kleisoort werd de maat 0 - 4 mm gebruikt. 
Het volumegewicht van dit materiaal is + 0,4. Yoor de tuinbouw 
is het wenselijk, dat bij de fabricage de kleikorrels afgekoeld 
worden door zoet water. Overigens vindt de toepassing van argex 
voornamelijk in de bouwwereld plaats (licht beton). 
Plugsand 
Ook flugsand vindt overwegend toepassing in de bouwwereld (bims-
industrie). Het is een natuurprodukt dat bij vulkanischeuitbarstingen 
als een soort as in de omringde dalen is afgezet. Het volumege­
wicht van dit materiaal is + 0,7» 
Van de 3 gebruikte materialen werd een analyse verricht van de 
verschillende frakties. De resultaten zijn in tabel 4 vermeld. 
Bodembehandeling voor de teelt 
Zoals in tabel 1 is aangegeven zijn zand, argex en flugsand 
in 3 opvolgende plantdata opgebracht. Vóór de 2e planting is de 
grond gespit en gestoomd. Hierdoor werd het eerder opgebrachte 
materiaal door een dikkere laag gemengd. Dit was vooral merkbaar 
bij de vakken waar minder dan 6 m 3 per are was opgebracht. Ook voor 
de 5e planting is er gestoomd. 
Normaal werd de grond gefreesd. Was de opgebrachte laag dikker 
dan 3 ni3 dan moest men meerdere keren frezen om een goede 
7 
menging te verkrijgen. De capaciteit van de gebruikte freesmachi­
ne was 9 Kw. 
Struktuurveranderingen 
In de proef kwamen wat de grond betreft geen grote verschillen in 
samenstelling voor. De gmiddelde profielopbouw in het proefobject 
voor de behandeling was als volgt: 
Diepte min maaiveld 
0 - 2 5  c m :  h u m u s r i j k e  l i c h t e  k l e i ;  1  y f o  o r g a n i s c h e  s t o f ,  2 7 $  l u t u m  
25 - 45 cm: matig humeuze lichte klei; 2$ organische stof, 
27$ lutum 
45 - 60 cm: lichte klei; 27$ lutum 
60 - 100 cm: iets blauw grijze zavel 
100- 120 cm: blauw grijze zavel. 
Na de 5e oogst is de verandering van de struktuur in de teeltlaag 
(O - 25 cm) vastgelegd. Hiervoor is het "profielwaarderingscijfer" 
(w.cijfer)^gebruikt. Zie tabel 5 
Tabel 3 Waarderingscijfer 0 - 25 cm diepte 
Behandeling 0 m3 Is 3 m3 6 m3 
Zand 7,68 8,80 9,50 9,50 
Argex 7,38 7,82 7,10 7,06 
Flugsand Ziï§ 7,35 7,15 7,46 
Gemiddeld 7,61 
Uit de cijfers blijkt dat door de opgebrachte materialen het 
W.cijfer veranderd is. De struktuurwaardering van de zandvak-
ken is voor de teelt duidelijk verhoogd. Bij argex en flugsand 
X V.ci.ifer: Dit cijfer is een herleiding van de struktuur tot 
een getal (zie Strietman). 
De schaal loopt van 1 tot 10. 10 is de hoogste waarde­
ring. In het cijfer zijn opgenomen: 
1. de porositeit 
2. grootte klasse van de elementen 
3. struktuurgraad van de gefragmenteerde en niet ge­
fragmenteerde struktuur elementen. 
8 
valt de waardering echter lager uit dan op de nulvakken. 
Deze lagere waardering is een gevolg van de grove frakties 
die in deze materialen voorkomen en die als onderdeel van het 
V.cijfer een lage waardering krijgen. In tabel 4 is de verdeling 
over de verschillende frakties weergegeven. 
Tabel 4 Verdeling in $ over verschillende frakties in microns 
Materiaal < 75 75 - 200 200 - 500 500 - 1000 >1000 
Zand 0,9 52,9 52,4 9,7 4,0 
Argex 1>2 5,1 5,0 2,4 88,5 
Flugsand 1,1 1,5 9,4 40,9 47,4 
ïïit tabel 5 zou men kannen afleiden dat argex en flugsand zelfs 
ongunstig zijn voor de struktuur. Toch bleek bij het planten dat 
naast zand flugsand en ook argex een beter plantbed gaven en de 
struktuurgevoeligheid voor de bodembewerking verminderde. 
Wel moet gezegd worden dat de waardering bij het planten voor het 
zand het hoogst was. Hierna kwam flugsand. De korrels hiervan vond 
men aanvankelijk wat scherp. Argex werd bij het planten het laagst 
gewaardeerd. 
Om bij het planten bij de eerste keer reeds resultaat te hebben 
moet de opgebrachte laagdikte dikker zijn dan 5 cm. Met de struk-
A. tuurgraad -kan men aangeven hoe los de ligging van de grond-
deeltjes is. In tabel 5 is de beoordeling voor de verschillende 
behandelingen aangegeven. 
k Struktuurgraad is een maat voor de losse ligging van de struktuur-
elementen (zie Jongerius). De schaal hiervan loopt van 0 tot 
5 (5 is de hoogste waardering). Gebroken getallen in de schaal 
worden gebruikt om aan te geven het percentage elementen dat al­
leen door het openbreken van de gronddeeltjes kan worden verkregen. 
Gehele getallen worden gebruikt om het percentage elementen 
aan te geven dat direkt bij het lossteken van de grond uit elkaar 
valt (dus zonder extra kracht). De waardering 5 bijv. wordt ge­
bruikt als bij het lossteken meer dan 70% van de steekgrond in struk-
tuurelementen uit elkaar valt. 
9 
Tabel 5 Struktuurgraad van O - 25 cm diepte "bij de verschillende 
behandelingen 
Materiaal O m3 1-g- m3 3 m3 6 mj 
Zand • 2-| 3 3 
Argex Ii3 3 3 
Flugsand 2-g- 2-g- 3 3 
Uit deze tabel is duidelijk af te lezen dat door het doormengen 
van zand, argex en flugsand de ligging van de gronddeeltjes dui­
delijk losser wordt. Ook kan gezegd worden dat voor het verkrijgen 
van een hoge struktuurgraad flinke hoeveelheden moeten worden 
aangewend. 
Waarnemingen ti.idens de groei 
Tijdens de groei is een aantal keren de lengte van het gewas ge­
meten. De waarnemingen zijn alleen bij het ras "Spider" verricht. 
Soms werden andere rassen gebruikt. Zo werden in de afdeling met 
argexkorrels de 2e en 4e planting andere rassen gebruikt. 
Bij flugsand was dit bij de 4e planting. De waarnemingen van deze 
plantingen zijn niet in dit verslag opgenomen. De eerste lengte­
meting gebeurde 15 dagen na het uitplanten. Voor de tweede meting 
was dit 50 dagen. 
In de tabellen 6 en 7 zijn de resultaten weergegeven. De gegeven 
lengten zijn in cm's. 
Tabel 6 Lengte 15 dagen na het uitplanten 
Materiaal 0 m3 1-g- m3 3 m3 6 m3 
Zand 12,6 13,4 13,4 13,6 
Argex 1-3,7 13,0 12,3 12,3 
Flugsand ï l t l  13,8 13,5 13,3 
Gem. 0 vak 13,2 
10 
Tabel 7 Lengte 50 dagen na het uitplanten 
Materiaal 0 m3 1-k m3 3 m3 6 m3 
Zand 
Argex 
Plugsand 
Gem. 0 vak 
58,6 59,0 
57.5 54,0 
54i2 54,3 
56.6 
59.4 
53,7 
55.5 
59.4 
53,7 
55.5 
De spreiding in lengte van de nulvakken van de tabellen 6 en 7 
is van dien aard dat het moeilijk wordt de verschillen tussen 
de verschillende behandelingen te verklaren. 
Er moet wel vermeld worden dat de beregeningsinstallatie in het 
proefvak niet was aangepast. De installatie kon niet apart worden 
ingeschakeld. Er werd doorgaans beregend als het gewas buiten de 
proef water nodig had. Yoor de behandeling met de hoogste gift 
was dit vooral bij de zomerplantingen soms aan de late kant. Yoor 
een geplante stek is het belangrijk dat de wortelpruik direct een 
goede aansluiting krijgt met het groeimedium. Als flinke hoevee­
heden gegeven worden zal dit onder andere bij argex minder goed 
zijn dan bij zand. 
0og;s tgege yens 
Van de 2e tot en met de 5e planting zijn oogstgegevens verzameld. 
Er is gelet op het percentage eerste soort, de gemiddelde lengte, 
het gewicht en het aantal bloemen. In tabel 8 tot en met 11 is het 
gemiddelde van de oogstdata opgenomen. 
Zoals eerder vermeld zijn deze alleen bij het ras Spider gedaan. 
Het gemiddelde bij zand bestaat uit 4 waarnemingen. Die bij argex 
en flugsand respectievelijk uit 2 en 3• 
Tabel 8 Gemiddeld percentage 1e soort 
Materiaal 0 m3 1"è m3 3 ^3 6 m3 
Zand 
Argex 
Plugsand 
Gem. 0 vak 
71,3 
80,0 
7  § l 3  
76,8 
83,8 
81,3 
82,5 
78,1 
83,8 
82,5 
85,0 
88,8 
85,0 
11 
Tabel 9 Gemiddelde lengte in cm's(l, 2e en 3e soort) 
Materiaal 0 mj ié m 3 3 m3 6 m3 
Zand 99,5 100,2 99,5 101,1 
Argex 104,3 103,8 102,4 101,0 
Flugsand 98,8 94,5 98,9 
Gem. 0 vak 101,9 
Tabel 10 Gemiddeld gewicht in gr 
Materiaal 0 m3 1"2 m3 3 m3 6 m3 
Zand 80,5 83,0 79,1 82,6 
Argex 72,6 75,5 73,0 70,7 
Flugsand J.hl 71,6 70,1 72,2 
Gem. 0 vak 76,7 
Tabel 11 Gemiddeld aantal bloemen (1 e, 2e en J>e soor t) 
Materiaal 0 m3 1-|- m3 3 m3 6 m3 
Zand 6,5 7,1 7,1 7,6 
Argex 6,0 6,8 6,8 7,1 
Flugsand All 6,7 6,7 6,9 
Gem. 0 vak 6,4 
De variatie in de cijfers van de nulvakken van tabel 8 tot en 
met 10 is zo groot dat de verschillen die er voorkomen niet alleen 
verklaard kunnen worden als gevolg van de doorgewerkte materialen. 
Het valt in tabel 10 op dat het gewicht niet toeneemt. Het ge­
wicht is een zeer belangrijk onderdeel bij de kwaliteitsbeoorde­
ling. 
Het verschil tussen de nulvakken in tabel 11 is het kleinst. 
Globaal kan men stellen, dat het aantal geoogste bloemen in deze 
proef iets toeneemt met de hoeveelheid zand, argex en flugsand die 
men door de grond werkt. Uit de tabel is bijv. af te lezen dat 6 m 3 
zand ten opzichte van het nulvak 1,1 bloemen per tak meer geeft. 
Dit iets grotere aantal bloemen heeft invloed op het percentage 
eerste soort. In tabel 8 is hiervan iets terug te vinden. 
12 
Bij deze oogstgegevens moet nog wel worden vermeld dat het 
oogsten, vooral in de vakken met de hoogste gift, gemakkelijker 
ging dan in de nulvakken. In deze laatste vakken staan de plan­
ten veel vaster. 
Samenvatting en conclusie 
De teelt van jaarrondchrysanten op kleigronden verloopt moei­
lijker dan op de lichtere gronden. Door de vele "bewerkingen treedt 
op de zwaardere gronden vaak een achteruitgang van de struktuur 
op. Voor een vlotte start na het uitplanten verlangt de chry­
sant een fijn liggende grond. Grove kluiten geven een tragere 
weggroei. 
Bij deze praktijkproef zijn zand, argex en flugsand in verschil­
lende hoeveelheden en tijdstippen door de bovengrond gemengd. 
Getracht werd een plantbed te verkrijgen met een betere struktuur. 
Bij de gebruikte materialen is het verschil in grofheid het grootst 
tussen zand en argex. De kleinste hoeveelheid die totaal na 3 
keer is doorgemengd is 4i m3 per are. De grootste hoeveelheid 
18 m3 per are. 
Door middel van het profielwaarderingscijfer zijn de verande­
ringen van de struktuur van de bovengrond vastgelegd. Bij zand 
liep de waardering op van 7»61 tot 9,50. De lagere waardering bij 
dit cijfer voor argex en flugsand komt onder andere door de grove­
re fraktie, die in deze materialen voorkomen. Door middel van 
de struktuurgraad is aangegeven dat argex en flugsand ook een 
losser liggende bovengrond geven. 
Tijdens de teelt traden geen opmerkelijke groeiverschillen op. 
Bij de oogst bleken de verschillen in de nulvakken zodanig te 
zijn, dat de gevonden verschillen niet verklaard kunnen worden 
aan de hand van de ingebrachte materialen. 
13 
Conclusie voor de praktijk 
Uit bovenvermelde gegevens is af te leiden dat het doorwerken 
van verschralende materialen zinvol is. Immers bij het doormengen 
krijgt de grond een betere struktuur waardoor er een plantbed 
kan worden gemaakt, dat de kans op een vlottere weggroei na het 
planten groter maakt. Gevolgen voor de produktie zijn er waar­
schijnlijk niet. Bodemkundig zijn de resultaten met zand het 
beste. Doch ook flugsand en argex geven resultaat. Yoor de prak­
tijk echter is naast de prijs van de verschillende materialen, 
nog de vraag: wordt de grond bij het doormengen van de verschil­
lende materialen slempgevoeliger? Doormengen van zand verhoogt 
de slempgevoeligheid. In hoeverre argex en flugsand dit doen kon 
in het tijdsbestek van de proef niet worden vastgesteld. 
Het lager volumegewicht van deze produkten veroorzaakt waarschijn­
lijk minder slempigheid in de grond. 
Alvorens verschralend materiaal door te werken moeten eerst even­
tueel storende lagen in de ondergrond gebroken worden. 
Bij het verschralen moet men tenminste 3 ,m3 per are opbrengen. 
Bij kleinere hoeveelheden is het effect van het materiaal na 
een volgende grondbewerking minder goed terug te vinden. 


Praktijkproef grondverbetering op kleigrond bij de teelt van jaarrondchrysanten II

Abstract

Similar works

Full text

Available Versions

Wageningen Yield

NARCIS