Looman, B.H.M.

Tol, R.W.H.M., van

Dutch

van Tol, R.W.H.M.

NARCIS 

Onderzoek biologische bestrijding larve lapsnuitkever (Otiorhynchus sulcatus) in potten in de kas : Boskoop 1990-1991

Wageningen Yield 

INTERN VERSLAG 
Nr. 48/91 
Onderzoek biologische bestrijding larve 
lapsnuitkever (Otiorhynchus sulcatus)in 
potten in de kas. 
Boskoop 1990 - 1991 
(4007-26) 
ir. R.W.H.M. van Tol en B.H.M. Looman 
PROEFSTATION VOOR DE BOOMKWEKERIJ (PB) 
- 1 -
I N H O U D  
pag.nr. 
1. INLEIDING 3 
2. DOEL 3 
3. MATERIALEN EN METHODEN 
3.1 Opzet 3 
3.2 Algemene omstandigheden 4 
3.3 Waarnemingen en beoordelingen 4 
4. RESULTATEN EN BESPREKING 5 
5. CONCLUSIE 6 
UITVOERIGE SAMENVATTING 7 
KORTE SAMENVATTING 9 
In dit verslag wordt verwezen naar basisinformatie. Dit is infor­
matie die als basis dient voor de verslaglegging en is in te zien 
bij de auteurs. 
maart 1991 
- 2 -
Nadruk of vertaling, ook van gedeelten, is alleen geoorloofd na 
schriftelijke toestemming van de directie van het proefstation. Het 
Ministerie van Landbouw en Visserij, de Stichting Proefstation voor de 
Boomkwekerij, de Stichting Boomteeltproeftuin voor Noord-Brabant, 
Limburg en Zeeland, de Stichting Boomteeltproeftuin "De Boutenburg" 
(Lienden) en de Stichting Boomteeltproeftuin voor Noord-Nederland 
(Noordbroek) stellen zich niet aansprakelijk voor eventuele schade­
lijke gevolgen, ontstaan door het gebruik van de gegevens die in deze 
uitgave zijn gepubliceerd. 
INLEIDING 
De larve van de gegroefde lapsnuitkever kan grote schade 
veroorzaken bij boomkwekerij gewassen. De larve eet de bast rond de 
wortelhals aan, waardoor de sapstroom stagneert en het gewas 
verwelkt. De gewassen gaan dood of worden zodanig aangetast, dat 
ze niet meer geschikt zijn voor de handel. 
Een goede bestrijding van de larve is dus nodig. Op dit moment 
wordt carbofuran geadviseerd in de boomteelt voor deze 
bestrijding. In proeven en in de praktijk is al bewezen dat 
carbofuran goed werkt, mits het preventief wordt gebruikt. Dit is 
van juli tot en met september, wanneer de larven klein zijn en 
zich nog in de bovenste laag van de grond bevinden. Vaak blijkt in 
de praktijk dat deze toepassing achterwege wordt gelaten en dat 
er dan in de winter en het voorjaar volwassen larven worden 
aangetroffen. De volwassen larven zijn moeilijk te bestrijden. 
Daarom doen het proefstation en de proeftuinen onderzoek naar de 
curatieve en preventieve werking van chemische en biologische 
middelen. Voor de biologische bestrijding wordt gebruik gemaakt 
van de insektepathogene schimmel Metarhizium anisopliae en het 
insekteparasitaire aaltje Heterorhabditis sp. 
De met * gemerkte middelen of behandelingen zijn voor het genoemde 
doel in de boomkwekerij niet toegelaten. 
DOEL 
Het testen en vergelijken van de verschillende biologische 
bestrijdingsmethoden van de larve van de gegroefde lapsnuitkever 
in potten. Dit gebeurt in de kas, bij twee verschillende 
temperaturen met biologische middelen. 
Bij de bestrijding wordt de werking bepaald van carbofuran en 
vergeleken met BIO 1020* (M. anisopliae) en twee aaltjespopulaties 
die bij lagere temperaturen aktief zijn (Nemasys en Groene Vlieg 
-- HD-stam). 
MATERIALEN EN METHODEN 
3.1 Opzet 
Er zijn negen behandelingen bij twee verschillende kastemperaturen 
uitgevoerd, dit was bij 16 °C en 20 °C. De behandelingen werden in 
viervoud uitgevoerd met vier planten per herhaling. De uitgevoerde 
behandelingen en doseringen staan vermeld in tabel 1. 
- 4 -
Tabel 1 -Behandelingen en doseringen 
Behandeling Werkzaam organisme/stof Dosering 
A. onbehandeld 
B. onbehandeld 
C. BI01020* 
D. BI01020* 
E. Heterorhabditis 
F. Heterorhabditis 
G. Heterorhabditis 
H. Heterorhabditis 
J. Curater vlb. 
M.anisopliae 
M.anisopliae 
Groene Vlieg 
Groene Vlieg 
Nemasys 
Nemasys 
carbofuran 
15.000/pot 
15.000/pot 
15.000/pot 
15.000/pot 
37,5 1/ha 
1 g/1 
1 g/1 
De planten werden éénmaal geïnoculeerd met 40 eitjes per plant. 
Dit gebeurde op 24 juli 1990. Behandeling C en D zijn op 16 mei 
1990 uitgevoerd, tegelijk met het oppotten. Twee weken daarvoor is 
BI01020 door de grond gemengd, vochtig gemaakt en met plastic 
afgedekt tot de oppotdatum. Behandeling J is 18 juli en 29 
augustus 1990 uitgevoerd. De behandelinge E tm. H zijn op resp. 19 
september en 29 October 1990 uitgevoerd (zie basisinformatie 1). 
3.2 Algemene omstandigheden 
De proef is uitgevoerd met 288 Thuja occidentalis planten. 
Alle planten waren proefplanten. De planten werden op 16 mei 1990 
opgepot in een ronde 14es pot (1250ml). Voor het oppotten werden 
de kluiten uitgeschud. 
Omdat er nog niet voldoende kasruimte was werden de planten tot 19 
juli 1990 in kas 82 geplaatst bij 17 - 22 °C. Na die datum stonden 
ze volgens een blokkenschema op vier roltabletten in kas 81 en 82. 
(zie proefschema in basisinformatie 1). De temperatuur van de 
kassen was ingesteld op 16°C en 20°C. 
De planten werden op schotels gezet om het migreren van de larven 
tegen te gaan. 
3.3 Waarnemingen en beoordelingen 
De planten van behandeling A en C werden op 27 en 28 september 
1990 gecontroleerd en de overige behandelingen op 12,13 en 14 
november 1990. De grond van elke plant werd doorzocht op larven 
van de lapsnuitkever. Per plant werd het aantal gevonden larven 
genoteerd. Tevens werd het wortelgestel van de planten beoordeeld 
op vraat. Dit gebeurde door een beoordelingscijfer te geven, 
hierbij was 0 een niet aangevreten wortelhals en 5 een volledig 
door vraat geringde wortelhals. In basisinformatie 2 staan de 
waarnemingen. Behandeling E en F zijn identiek. De bedoeling was 
om deze behandelingen verschillend uit te voeren, wat door 
bepaalde omstandigheden niet is doorgegaan. Voor de behandeling G 
en H geldt hetzelfde als bij E en F. 
RESULTATEN EN BESPREKING 
In tabel 2 staat een samenvatting van de resultaten. Het aantal 
larven is een gemiddelde van vier parallelen en is weergegeven per 
plant. Ditzelfde geldt voor het beoordelingscijfer voor het 
wortelstelsel. De resultaten zijn statistisch verwerkt (zie 
basisinfomatie 3). Het resultaat van deze verwerking is in de 
tabel opgenomen. 
Tabel 2 Gemiddeld aantal larven per plant (n-4) en gemiddeld 
beoordelingscijfer # voor het wortelstelsel per plant 
(n=4). 
Weergegeven per behandeling en temperatuur. 
Behandeling 16 °C 20 °C 
<3 larven vraat larven vraat 
## ## ## ## 
A. onbehandeld 13,1 a 2,3 a 14,6 a 2,4 a 
C. BI01020(M.anisopliae)* 11,6 a 1,3 b 12,2 a 2,1 a 
B. onbehandeld 6,1 a 2,6 ab 4,3 a 2,7 a 
D. BI01020(M.anisopliae)* 4,5 ab 2,4 ab 2,4 b 1,7 bc 
E. aaltjes (Groene Vlieg) 2,1 cd 1,8 abc 0,1 c 0,2 d 
F. aaltjes (Groene Vlieg) 1,9 cd 1,2 c 0,0 c 0,1 d 
G. aaltjes (Nemasys) 0,7 d 1,5 bc 0,0 c 0,3 d 
H. aaltjes (Nemasys) 0,9 d 2,6 a 0,0 c 1,2 c 
J. Curater vlb. 3,6 bc 1,1 c 4,6 a 1,7 bc 
# Beoordelingscijfer voor het wortelstelsel: 
0 - goed, niet aangevreten 
5 - slecht, aangevreten 
## De getallen in één kolom gevolgd door dezelfde letter zijn 
significant niet verschillend met een betrouwbaarheid van 95% 
@ A en C zijn in september geoogst en onderling getoetst, los van de 
behandelingen B tm. D (november oogst) 
Uit de resultaten in tabel 2 blijkt dat bij de vroege oogst van een 
onbehandeld (A) en BI01020* (C) er beduidend meer larven worden 
aangetroffen dan in de latere oogst. Een opvallend hoge natuurlijke 
mortaliteit die samenhangt met o.a. een onderlinge concurrentie voor 
het beschikbare voedsel. Er is bij deze vroege oogst nog geen 
behandelingseffect aanwezig bij zowel de lage als de hoge temperatuur. 
Bij de eindoogst in november valt op dat bij de lage temperatuur 
BI01020* (B) niet werkt i.t.t. bij de hoge temperatuur waar BI01020* 
(B) vergelijkbaar tot beter werkt dan carbofuran (J). De aaltjes 
blijken zowel bij lage als hoge temperatuur goed te werken. Bij hoge 
temperatuur is er sprake van praktisch 100% doding. Bij lage 
temperatuur is er sprake van een verschil in werking tussen de twee 
aaltjespopulaties. Nemasys (G en H) aaltjes werken beter dan carbofuran 
(J) en de aaltjes van de Groene Vlieg (E en F) vergelijkbaar met 
carbofuran (J). 
CONCLUSIE 
De aaltjesstammen van zowel Nemasys als de Groene Vlieg (HD-stam) 
hebben een vergelijkbare (14 tot 16°C) tot betere (18 tot 20 C) werking 
dan carbofuran (Curater vlb.). Bij temperaturen van 15 C of hoger 
verdient de toepassing van aaltjes tegen de gegroefde lapsnuitkever dan 
ook de voorkeur boven chemische middelen. Bij een temperatuur van 14 
tot 16 C is er een verschil in werking tussen de beide 
aaltjespopulaties; de aaltjes van Nemasys werken beter dan de populatie 
van de Groene Vlieg (HD-stam). 
BI01020* (M.anisopliae) heeft een vergelijkbare werking als carbofuran 
(Curater vlb.) bij hogere temperatuur (18 tot 20°C). Bij lagere 
temperatuur (14 tot 16°C) is dit middel echter niet werkzaam. Opvallend 
is dat ook bij hoge temperatuur er pas relatief laat na toepassing 
doding van de larven optreed (september geen werking, november wel 
werking). 
RT/28-05-91/ 4007p26 
UITVOERIGE SAMENVATTING 
Onderzoek biologische bestrijding larve lapsnuitkever (Otiorhvnchus 
sulcatusHn potten in de kas. 
Boskoop 1990 - 1991 
Intern Verslag nr. 48/91 (4007-26) 
ir. R.W.H.M. van Tol en B.H.M. Looman 
De larve van de gegroefde lapsnuitkever kan grote schade veroorzaken 
bij de boomteelt in potten. Op dit moment heeft alleen carbofuran een 
toelating in de boomteelt voor de bestrijding van de larve. Het 
proefstation en de proeftuinen zijn al enkele jaren bezig met het 
toetsen van nieuwe chemische middelen, die als aanvulling kunnen worden 
gebruikt bij de bestrijding van de larve. 
Sinds 1988 is er een tweede reden voor onderzoek toegevoegd. De 
toelating van carbofuran staat namelijk ter discussie. 
In dit onderzoek wordt de werking van een tweetal biologische 
bestrijdingsmethoden bij potten in de kas bekeken. De werking van 
Curater Vlb. wordt vergeleken met twee aaltjespopulaties (Nemasys en 
Groene Vlieg (HD-stam))van Heterorhabditis sp. Tevens wordt de 
preventieve werking bepaald van de insektepathogene schimmel 
Metarhizium anisopliae ten opzichte van Curater Vlb. In de tabel staat 
een overzicht van de behandelingen. 
Totaal zijn er negen behandelingen bij twee verschillende 
kastemperaturen uitgevoerd, dit was bij 16 C en 20 C. De planten werden 
éénmaal geïnoculeerd op 24 juli 1990 met 40 eitjes per plant. Twee 
preventieve behandelingen met de schimmel werden door de potgrond 
gemengd (C en D). Curater vlb. (J) werd vlak voor de inoculatie en één 
maand erna toegepast. De aaltjes (E tm. H) werden op 19 september en 29 
October 1990 toegepast. In september is de werking van de behandelingen 
A en C beoordeeld door het aantal larven per plant te tellen en door de 
schade aan het wortelstelsel te beoordelen. Ditzelfde werd voor de 
behandelingem B tm. D gedaan in november. In de tabel staan de gegevens 
over de behandelingen en het resultaat met de statistische verwerking. 
- 8 -
Tabel Gemiddeld aantal larven per plant (n-4) en gemiddeld 
beoordelingscijfer # voor het wortelstelsel per plant 
(n=4). 
Weergegeven per behandeling en temperatuur. 
Behandeling 16 uc 20 uc @ larven vraat larven vraat 
## ## ## ## 
A. onbehandeld 13,1 a 2,3 a 14,6 a 2,4 a 
C. BI01020(M.anisopliae)* 11,6 a 1,3 b 12,2 a 2,1 a 
B. onbehandeld 6,1 a 2,6 ab 4,3 a 2,7 a 
D. BI01020(M.anisopliae)* 4,5 ab 2,4 ab 2,4 b 1,7 bc 
E. aaltjes (Groene Vlieg) 2,1 cd 1,8 abc 0,1 c 0,2 d 
F. aaltjes (Groene Vlieg) 1,9 cd 1,2 c 0,0 c 0,1 d 
G. aaltjes (Nemasys) 0,7 d 1,5 bc 0,0 c 0,3 d 
H. aaltjes (Nemasys) 0,9 d 2,6 a 0,0 c 1,2 c 
J. Curater vlb. 3,6 bc 1,1 c 4,6 a 1,7 bc 
# Beoordelingscijfer voor het wortelstelsel: 
0 — goed, niet aangevreten 
5 - slecht, aangevreten 
## De getallen in één kolom gevolgd door dezelfde letter zijn 
significant niet verschillend met een betrouwbaarheid van 95% 
@ A en C zijn in september geoogst en onderling getoetst, los van de 
behandelingen B tm. D (november oogst) 
De aaltjesstammen van zowel Nemasys als de Groene Vlieg (HD-stam) 
hebben een vergelijkbare (14 tot 16°C) tot betere (18 tot 20 C) werking 
dan carbofuran (Curater vlb.). Bij temperaturen van 15 C of hoger 
verdient de toepassing van aaltjes tegen de gegroefde lapsnuitkever dan 
ook de voorkeur boven chemische middelen. Bij een temperatuur van 14 
tot 16 C is er een verschil in werking tussen de beide 
aaltjespopulaties; de aaltjes van Nemasys werken beter dan de populatie 
van de Groene Vlieg (HD-stam). 
BI01020* (M.anisopliae) heeft een vergelijkbare werking als carbofuran 
(Curater vlb.) bij hogere temperatuur (18 tot 20°C). Bij lagere 
temperatuur (14 tot 16°C) is dit middel echter niet werkzaam. Opvallend 
is dat ook bij hoge temperatuur er pas relatief laat na toepassing 
doding van de larven optreed (september geen werking, november wel 
werking). 
De met * gemerkte middelen of behandelingen zijn voor het genoemde doel 
in de boomkwekerij niet toegelaten. 
KORTE SAMENVATTING 
Onderzoek biologische bestrijding larve lapsnuitkever (Otiorhvnchus 
sulcatusHn potten in de kas. 
Boskoop 1990 - 1991 
Intern Verslag nr. 48/91 (4007-26) 
ir. R.W.H.M. van Tol en B.H.M. Looman 
In dit onderzoek is gekeken naar de werking van enkele biologische 
bestrijdingsmiddelen bij een lagere en hogere kastemperatuur. 
De aaltjesstammen van zowel Nemasys als de Groene Vlieg (HD-stam) 
hadden een vergelijkbare (14 tot 16°C) tot betere (18 tot 20 C) werking 
dan carbofuran (Curater vlb.). Bij temperaturen van 15 C of hoger 
verdient de toepassing van aaltjes tegen de gegroefde lapsnuitkever dan 
ook de voorkeur boven chemische middelen. Bij een temperatuur van 14 
tot 16 C is er een verschil in werking tussen de beide 
aaltjespopulaties; de aaltjes van Nemasys werken beter dan de populatie 
van de Groene Vlieg (HD-stam). 
BI01020* (M.anisopliae) heeft een vergelijkbare werking als carbofuran 
(Curater vlb.) bij hogere temperatuur (18 tot 20°C). Bij lagere 
temperatuur (14 tot 16°C) is dit middel echter niet werkzaam. 
De met * gemerkte middelen of behandelingen zijn voor het genoemde doel 
in de boomkwekerij niet toegelaten. 


http://library.wur.nl/WebQuery/wurpubs/fulltext/423409

Onderzoek biologische bestrijding larve lapsnuitkever (Otiorhynchus sulcatus) in potten in de kas : Boskoop 1990-1991

Abstract

Similar works

Full text

Available Versions

NARCIS

Wageningen Yield