Niğde Ömer Halisdemir Üniversitesi / Sosyal Bilimler Enstitüsü
Abstract
Anadolu coğrafyasında tasavvuf düşüncesinin güçlü temsilcilerinden biri olan Mevlâna Celâleddin Rumî'nin yazılı eserleri, hayatın pek çok alanına ilişkin önemli öğretiler içermesinin yanı sıra gerek Rumî'nin yaşam felsefesini gerekse bu felsefi bütünlüğün içerisinde önemli bir noktada yer alan müzik düşüncesini yansıtmıştır. Müziğe dayalı öğretilerin ve manevi bilgilerin en çok yer aldığı eserlerden biri olan Divân-ı Kebîr'de yer alan pek çok beyitte hakikati aktarmanın bir aracı olarak çalgılara yer verildiği ve bu çalgılardan biri olan rebabın da sıklıkla bu eserde zikredildiği görülür. Bu beyitlerin pek çoğunda rebab metaforu, tasavvuf düşüncesinde inanç ve müzik ilişkisi hakkında çeşitli mesajlar içeren çok boyutlu bir içeriği yansıtmaktadır. Çalışmanın sonucu olarak rebab çalgısının, Rumî'nin Divân-ı Kebîr isimli eserinde vahdet-i vücud düşüncesinin, tevhid inancının ve Tanrı-insan ilişkisi gibi birçok yaklaşımın açıklanmasında metaforik ve sembolik bir ifade dili olarak kullanıldığı görülmüş, günümüzde az sayıda kişinin icra ettiği bu çalgının hem akademik hem de kültürel bağlamda Türk müzik kültürü ve tarihi açısından yaygınlaştırılarak kazandırılması önerisinde bulunulmuştur. Bu doğrultuda, felsefi anlam derinliği ve tasavvufi düşünce ile metinde yer alan dolaylı ifade biçimleri arasındaki ilişkilerin çözümlenmesi amaçlanmıştır. Bu çalışma, hermeneutik yorumlama teknik ve yöntemleri ile çözümlenmiştir.The written works of Mevlâna Celâleddin Rumî, one of the powerful representatives of sufi thought in anatolian geography, contained important teachings in many areas of life, as well as reflected both rumî's philosophy of life and musical thought, which is an important part of this philosophical integrity. In Divân-ı Kebîr, one of the works where music-based teachings and spiritual knowledge are most present, it is seen that instruments are included as a means of conveying the truth and the rebab, one of these instruments, is often mentioned in this work. In many of these verses, the metaphor of rebab reflects a multidimensional content that contains various messages about the relationship between faith and music in sufi thought. As a result of the study, it was seen that the rebab instrument was used as a metaphorical and symbolic expression language in the explanation of the idea of revelation, the faith of redemption and many approaches such as the God-human relationship in Rumî's Divân-ı Kebîr, and it was proposed that this instrument performed by a small number of people today be given by expanding it both academically and culturally in terms of Turkish music culture and history. In this direction, it is aimed to analyze the relations between the depth of philosophical meaning and the indirect forms of expression contained in the text with mystical thought. This study is solved by hermeneutic interpretation techniques and methods
