Bos, C.

Spoor, P.A.

Dutch

Wageningen Yield 

LANDBOUW-ECONOMISCH INSTITUUT 
DEN HAAG (Schev.) - VAN STOLKWEG 29 - TELEFOON 55.23.50 - GIRO 41.22.35 
VERTROUWELIJK. Nota llr 67, 
ONDERZOEK NAAR DU RENTABILITEIT 
VAN DE OFEN-GRONDSTUINBOUV.' IN 
HET VEILINGGEBIED IJSSELMUIDEN 
(teeltjaar 1950) 
Doe1 en methode van het onderzoek. 
Doel van het onderzoek was, de rentabiliteit van de opengronds-
tuinbouw ever het teeltjaar 1950 in het gebied van de veiling te 
IJsselrauiden na te gaan, zo mogelijk in vergelijking met voorgaan-
de jaren. Tevens werd getracht om een indruk te krijgen van de 
financiële positie van de betreffende tuinbouwbedrijven. 
Teneinde een geheel willekeurige steekproef te verkrijgen 
werd ieder 10e bedrijf van de ledenlijst van de veiling te IJssel-
muiden, of wanneer dit voor ons doel minder geschikt was (zeer ge-
mengd of te klein om de ondernemer een volledige jaartaak te ver-
schaffen), het daaropvolgende, door ons bezocht» Een vrij groot 
aantal bedrijven moest op de genoemde gronden worden overgeslagen, 
Aan de hand van de boekhoudingen en de op deze bedrijven aan-
wezige bescheiden, werden, volgens de normale bij het L.E.I. ge-
bruikelijke bedrijfseconomische richtlijnen, de bedrijfsresultaten 
berekend over het teeltjaar 1950» Do opbrengstcijfers werden ver-
strekt door de veiling te IJsselmuiden. De gegevens over de beide 
voorgaande jaren werden ontleend aan de op de bedrijven aanwezi-
ge Verlies- en Winstrekeningen. 
De verkregen gegevens zijn samengevat op de bijlagen I, II 
en III. 
Bijlage I geeft een overzicht van de kosten en opbrengsten 
en van het inkomen uit het bedrijf, over het teeltjaar 195°° 
Bijlage II geeft op globale wijze een inzicht in het verloop 
van de rentabiliteit in de jaren 1948, }949 en 1950 en in de cre-
dietwaardigheid en de liquiditeit der bedrijven. 
Bijlage III geeft een overzicht van de in het kalenderjaar 
I95O door de onderzochte bedrijven reeds geveilde hoeveelheden pro-
duct en de gemiddelde prijzen daarvan, alsmede een overzicht van de 
op de data van ons bezoek nog te veilen producten van het teeltjaar 
I95O. Deze laatste hoeveelheden bleken over het algemeen van gerin-
ge betekenis te zijn. 
20 
- 2 -
Enkele algemene opmerkingen betreffende de tuinbouw in Llsselmuiden, 
Ie opengrondstuinbouw in IJsselmuiden wordt over het algemeen 
vrij intensief gevoerd, en geeft een grote verscheidenheid van pro-
ducten te zien, welke over een groot gedeelte van het jaar v/orden 
aangevoerd (consumptieveiling). 
De meeste bedrijven zijn klein van oppervlakte en worden in 
hoofdzaak bewerkt door de ondernemer en zijn gezinsleden. Op de 
kleine bedrijven in dit tuinbouwgebied moet, naar onze mening, in 
te sterke mate een beroep gedaan worden op de arbeidskracht van 
echtgenote en minderjarige kinderen, om nog tot een redelijk ge-
zinsinkomen te geraken.3 Door de slechte uitkomsten van het afgelo-
pen teeltjaar gingen verscheiden minder draagkrachtige tuinders 
of hun, anders in het bedrijf meewerkende gezinsleden er toe over 
om elders werk te zoeken (N.0.-polder, Z.O.-polder, N.V. Schokbe-
ton, gemeentewerken), 
De tuinbouwgronden zijn grotendeels gelegen in de polder "De 
Koekoek",, Door de lage ligging t,o.v,, de omgeving zijn hier de be-
malingskosten en daarmee de grond- en polderlasten zeer hoog. Ge-
volg van deze hoge lasten (ca f. 80,-/ha) is, dat bij de gegeven 
pachten een lage rendements- en verkoopwaarde wordt verkregen» 
Wij gingen uit van een gemiddelde van ca f. 1250,-/ha. De latere 
gewassen hebben op deze gronden in 1950 sterk geleden van het te-
veel aan water. 
Overigens verwijzen wij voor het bedrijfstype naar de in de 
bijlage gegeven specificatie van de oppervlakten glas, open grond 
en weiland en van de eventuele veebezetting. 
Toelichting op bijlage I (overzicht van rentabiliteit en inkomen 
over 195017" 
Ter oriëntatie zijn enkele gegevens betreffende bedrijfsgroot-
te, arbeidsbezetting, enz. opgenomen. 
Ie. Een eventueel nevenberoep is aangegeven. De tijd die de 
ondernemer daardoor eventueel»volgens zijn eigen opgave aan zijn 
tuinbouwbedrijf onttrokken wordt, is in mindering van de arbeidsbe-
zetting en van het voor hem berekende arbeidsloon gebracht, 
2e. Om de arbeidsbezetting in manjaren te berekenen zijn jeug-
dige personen van 15 jaar voor de helft van hun arbeidstijd medege-
rekend, 16- en 17-jarigen voor tweederde, 
20 
- 3 
18-Jarigen en ouderen zijn als volwaardige arbeidskrachten "be-
schouwd. Vrouwelijke krachten werden voor 2/3 "berekend, 
3e. Het was gewenst, de arbeidsbezetting per ha open gronds-
tuinbouw te "berekenen, om een vergelijkend inzicht in de arbeids-
bezetting te krijgen en enigermate te kunnen controleren, inhoe-
verre de opgegeven arbeidsbezetting van ondernemer en gezinsleden 
met de werkelijke overeenstemde. Hiertoe is de oppervlakte glas en 
eventueel het aantal stuks rundvee op ieder "bedrijf omgerekend in 
en uitgedrukt in de daaraan v/at arbeidsbezetting betreft gelijk-
v/aardige oppervlakte open grond s tuinbouw. 17aar de afwijkingen van 
betekenis v/aren, bleken deze bij nadere beschouwing te verklaren, 
zodat er geen aanleiding bestaat, de juistheid van de opgegeven cij-
fers in twijfel te trekken. 
Voorts vragen de volgende punten nog een nadere toelichting» 
4e, De op de data'van de bezoeken (half December 1950) nog te 
oogsten producten zijn, enigszins aan de lage kant, getaxeerd en. 
gewaardeerd. Over het algemeen waren in dit gebied de nog te ver-
wachten opbrengsten van geringe betekenis. 
5e. De kosten zijn gesplitst in kosten, die tevens uitgaven 
zijn en kosten-niet-uitgaven. Tot deze laatste kosten behoren de 
eigen arbeid van ondernemer 'en gezinsleden, de afschrijvingen en 
de rente op eigen kapitaal. 
6e, Ondernemingsbelasting is ingecalculeerd voor de grondslag 
bedrijfskapitaal over het jaar 195°» De in het jaar 195° betaalde 
aanslagen, die betrekking hebben op vorige jaren, zijn dus niet on-
der de productiekosten voor 195^ opgenomen. 
7e. De door de ondernemer verrichte arbeid is gewaardeerd naar 
de maatstaf van het normale loon van een volwaardige werknemer,ver-
hoogd me* een toeslag als voor voorlieden van f. 2,50 per week en 
met de sociale lasten, 
8e. Onder netto overschot wordt het verschil verstaan tussen 
de bruto-opbrengsten en de totale kosten, zowel uitgaven als ge-
waardeerde kosten (niet-uitgaven). 
9e. Door hierbij weer op te tellen het goor de ondernemer be-
rekende loon voor diens handenarbeid, verkrijgt men het door de on-
dernemer verdiende loon voor handenarbeid, leiding en toezicht en 
risico. 
20, 
- 4 -• 
10e. Verhoogt men dit bedrag wear met de rente van eigen ' 
kapitaal en het eventueel voor gezinsleden ingecalculeerde loon dan 
verkrijgt men het totale gezinsinkomen. • 
11e, Telt men hierbij op het bedrag der afschrijvingen dan 
vindt men de netto ontvangsten, d.w.z. het verschil tussen bruto 
ontvangsten in geld en de uitgaven in gele'. Dit is dus het bedrag 
dat men, bij afwezigheid van enige reserve aan liquide middelen, 
maximaal aan het bedrijf kan onttrekken zonder dat het genoodzaakt 
wordt, in het betreffende jaar schulden te maken» 
12e, Voorts zijn nog opgenomen de in 1950 uitgegeven bedragen 
voor vernieuwing en uitbreiding van de inventaris. 
Toelichting bijlage II. 
Omtrent bijlage II kan het volgende worden opgemerktt 
1, Er is een samenvatting gegeven van de bruto-opbrengsten, 
de kosten, voorzover het uitgaven (inolusiaf nog te betalen posten) 
betrof en de netto-ontvangsten over de laatste drie jaren. Daar de 
kosten niet-uitgaven niet uit de boekhoudingen konden worden af-
geleid, zijn deze niet vermeld. Aangenomen mag wel worden, dat de-
ze gemiddeld niet in belangrijke mate van die over 1950 afwijken. 
Uit deze cijfers is enigermate de ontwikkeling der rentabiliteit 
in de afgelopen drie jaren af te leiden. 
2, Onder nog te betalen kosten zijn opgenomen de kosten die 
over het teelt jaar 1950 nog betaald moeten worden en de kosten die 
dit jaar nog ten behoeve van de teelt 1950 zullen moeten worden 
gemaakt. Voorts zijn opgenomen de nog te verwachten geldopbrengsten 
en de beschikbare geldmiddelen. 
Bovenstaande gegevens verschaffen enig inzicht in de liquidi-
teit spositie van de bedrijven, 
3, De opgenomen waarde van de grond en de inventaris (deze -. 
laatste gewaardeerd op 60ß> van de nieuwwaarde) en het bedrag van 
hypothecaire en andere schulden geven tezamen een beeld van de cre-
dietwaardigheid. 
Conclusie, 
Uit de cijfers voor het berekende gemiddelde bedrijf blijkt, 
dat in 1950 gemiddeld een verlies zal worden geleden van 
f, 2431," of 27/£ van de totale kosten. 
20. 
- 5 -
Bij de reeds eerder onderzochte opengrondsgebieden bedroeg dit 
verlies voor 
veilinggebied Goudax 
f» 2459>- of 23/ü van de totale kosten, 
veilinggebied Purmerend (de Beeraster)s 
f. 2074,- of 31/" van de totale kosten, 
veilinggebied Purmerend (Graft en de Rijp) 
*"• 997y- of lip van de totale kosten. 
Uit de gegevens van bijlage II is af te leiden dat de bedrjjfs-
uitlcomsten in IJsselmuiden in de beide voorgaande jaren (1948 en 
I949) resp. f. 600,- en f. 1500,- gunstiger waren. Dat hier niet-
temin, tegen de algemene indruk; in, in beide jaren nog een verlies 
resulteert is ten dele te verklaren uit het feit dat de bedrijfs-
kosten naar bedrijfseconomische maatstaven zijn berekend, terwijl 
men in feite op het kleine open-grondsbedrijf niet gewend is tegen 
'deze kostprijzen te produceren. Voor gezinsarbeid bijvoorbeeld, 
wordt doorgaans genoegen genomen met een geringere beloning dan 
betaalde krachten genieten. Ook de berekening van de afschrijvin-
gen tegen vervangingswaarde en het incalculeren van rente van ei-
gen kapitaal heeft, terecht, een verhogende invloed op de bereken-
de kosten. 
Laten wij het inkomen uit de arbeid van gezinsleden en rente 
van eigen kapitaal buiten beschouwing, dan bedraagt het inkomen 
van de ondernemer (voor eigen handenarbeid en leiding, toezicht en 
risico) over 1950 gemiddeld voort 
IJsselmuiden f, 271,-
De Beemster " 770,r 
Graft en de Rijp » 1994,r 
Gouda " 4 1 9 , -
Hoor het werken met eigen personeel (gezinsleden) en met eigen 
kapitaal is het verteerbaar gezinsinkomen uit het bedrijf groter, 
nl, 
IJsselmuiden f. 1766,- (incl. f. 658,- arbeid door vrouwen) 
Do Beemster » 1702,- ( « •' 124,- ® e i s^ e s *» Jongens 
7
 v
 ' beneden 16 jaar) 
Graft en de Rijp " 4172,- ( " " 116,- " " " ) 
Gouda " I232,- ( " " 114j- " " " ) 
20 
- 6 -
De schuldenlast blijkt op verscheidene bedrijven te IJssel-
muiden, gesteld tegenover de waarde aan onroerende goederen, vrij 
hoog te zijn (zie bijlage II). Gemiddeld bedragen deze schulden ca 
38/0 tan de totale kap it aal waarde van roerende en onroerende goede-
ren (incl. vee). Deze kapitaalwaarde is voor slijtende duurzame 
productiemiddelen gesteld op 60$ van de huidige nieuwwaarde). 
Het bedrag aan liquide middelen varieert sterk van bedrijf tot 
bedrijf. Op meerdere bedrijven zijn volgens mededeling van de tuin-
der, geen geldmiddelen meer aanwezig. Het gemiddelde bedrag aan nog 
te ontvangen opbrengsten van het teeltjaar 195^ bedraagt f. 590,-. 
Hiertegenover staat een bedrag, van nog te betalen posten van 1950 
van f. 300>-» Qp die bedrijven waar men niet over enige reserve be-
schikt, zullen dan ook stellig, tenzij de ondernemer eldefs als 
arbeider kan werken (in enkele gevallen gebeurt dit reeds!), aan-
houdende liquiditeitsmoeilijkheden ontstaan» 
's-Gravenhage, 2 Januari 1951< 
Samengesteld door: 
C. Bos. 
P.A. Spoor. 
AFD. TUINBOUW, 
(Dr J.H. van Stuyvenberg) 
20 


Onderzoek naar de rentabiliteit van de open-grondtuinbouw in het veilinggebied IJsselmuiden

http://library.wur.nl/WebQuery/wurpubs/fulltext/385605

Onderzoek naar de rentabiliteit van de open-grondtuinbouw in het veilinggebied IJsselmuiden

Abstract

Similar works

Full text

Available Versions

Wageningen Yield