De Witte, B.

Devriese, L.

Hostens, K.

Robbens, J.

Van Hoey, G.

Open Marine Archive

ILVO Mededeling 181
januari 2015
VOORTGANGSRAPPORT 
EFFECTEN BAGGERLOSSINGEN
periode 1 juli - 31 december 2014
©
 H
an
s 
H
ill
ew
ae
rt
 –
 IL
VO
www.ilvo.vlaanderen.be
ILVO
Instituut voor landbouw- 
en visserijonderzoek
Voortgangsrapport 
Effecten Baggerlossingen
periode 1 juli - 31 december 2014
ILVO MEDEDELING 181
januari 2015
ISSN 1784-3197
Wettelijk Depot: D/2015/10.970/181
Bavo De Witte
Gert Van Hoey
Lisa Devriese
Kris Hostens
Johan Robbens
INHOUD 
1. Inleiding ......................................................................................................................... 3 
2. Reguliere Monitoring .................................................................................................... 3 
3. Beleidsondersteunende Taken ...................................................................................... 4 
3.1. Afgeronde taken .................................................................................................... 4 
3.2. Taak 5D: Epibenthos en demersale vis lange termijn ........................................... 4 
3.3. Taak 5E: Analyse van nieuwe contaminanten ....................................................... 5 
3.4. Taak 5F: Gezondheidsindex ................................................................................... 5 
3.5. Taak 5G: Marien afval ............................................................................................ 5 
3.6. Taak 5H: SPI staalname ......................................................................................... 5 
4. Output ........................................................................................................................... 7 
5. Planning ......................................................................................................................... 8 
5.1. Algemeen ............................................................................................................... 8 
5.2. Planning Biologische Monitoring ........................................................................... 8 
5.3. Planning Chemische Monitoring ........................................................................... 8 
6. Referenties .................................................................................................................... 8 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
1. INLEIDING 
 
Dit rapport beschrijft de stand van het onderzoek naar de effecten van baggerlossingen 
voor de periode juli 2014-december 2014. Het onderzoek werd uitgevoerd  bij  ILVO-
visserij – Afdeling Aquatisch milieu en kwaliteit. Het omvat reguliere taken waarbij 
veranderingen in het marien ecosysteem ten gevolge van baggerlossingen in het Belgisch 
Deel van de Noordzee opgevolgd worden door het opmeten van biologische populatie-
parameters, van fysische en chemische parameters en door het inventariseren van 
visziekten. Daarnaast werden voor 2014-2016 9 extra beleidsondersteunende taken naar 
voren geschoven ter ondersteuning van de algemene monitoring en ter optimalisatie van 
de impactevaluatie.  
2. REGULIERE MONITORING 
 
Tijdens het najaar 2014 was er een staalnamecampagne van 3 weken (23/09/2014 – 
10/10/2014) met de R.V. Belgica. Macrobenthos en het sediment werden bemonsterd 
met een Van-Veengrijper (0,1 m2). Voor monstername van epibenthos en demersale 
vissen werd gebruik gemaakt van een 8m garnalenboomkor met een fijnmazig net (20 mm 
in de kuil). Een overzicht van de bemonsterde gebieden met de exacte coördinaten wordt 
gegeven in het Belgica cruiserapport. 
 
Tabel 1 geeft een overzicht van de verwerkingsstatus van de reguliere taken, opgesplitst 
per analyse. De resultaten worden gepubliceerd in het eerstvolgende syntheserapport. 
De analyse van chemische parameters gebeurde met methodes, gebaseerd op de OSPAR 
JAMP Guidelines. De analyse van PAK sediment alsook het bepalen van het gehalte aan 
totale lipiden gebaseerd op de methode van Smedes werden uitgevoerd met gevalideerde 
methodes geaccrediteerd conform ISO/IEC 17025. 
Voor de evaluatie van externe visziekten en parasieten werden de ICES richtlijnen 
toegepast (Bucke et al., 1996).  
Voor de analyse van de biologische parameters werd gewerkt volgens de vastgelegde 
protocols (ISO16665 voor macrobenthos; eigen protocol voor epi- en demersale vis) 
binnen het ANIMALAB accreditatie systeem van ILVO. 
 
 
 
 
 
Tabel 1. Status van de reguliere monitoringsactiviteiten 
Analyse/activiteit Periode  Status 
PCB/OCP – sediment 
Voorjaar 2014  Afgewerkt 
Najaar 2014 Lopend 
PCB/OCP –biota 
Voorjaar 2014  Afgewerkt 
Najaar 2014 Lopend 
PAK – sediment 
Voorjaar 2014  Afgewerkt 
Najaar 2014 Afgewerkt 
PAK – biota 
Voorjaar 2014  Afgewerkt 
Najaar 2014 Afgewerkt 
Zware metalen – sediment 
Voorjaar 2014  Afgewerkt 
Najaar 2014 Lopend 
Zware metalen – biota Voorjaar 2014  Afgewerkt 
 Najaar 2014 Lopend 
Visziekten – Schar en Wijting Voorjaar 2014 Afgewerkt 
 Najaar 2014 Lopend 
Macrobenthos Najaar 2013 Najaar 2014 
Afgewerkt 
Lopend 
Epibenthos-demersale vis Najaar 2014 Afgewerkt 
 
3. BELEIDSONDERSTEUNENDE TAKEN 
 3.1. AFGERONDE TAKEN 
 
Taak 5a (opstellen functionele traits benthos) is afgerond (De Witte et al., 2014). Taak 5c 
(monitoring aanpassingen MSFD) wordt voorlopig niet verder uitgewerkt. Eventuele 
verdere analyses dienen te gebeuren in relatie tot de MSFD-implementatie op Belgisch 
niveau. Er wordt gewacht op verdere richtlijnen. 3.2. TAAK 5B: TERREINPROEF 
 
Deelname aan de terreinproef om de haalbaarheid van mogelijke alternatieve locaties te 
testen. De resultaten van de door ILVO uitgevoerde studie werden gerapporteerd en 
gepubliceerd door Van Hoey et al. (2013, 2014). Een verdere opvolging vanuit de 
stuurgroep zal gebeuren tot het einde van de volledige studie. 3.3. TAAK 5D: EPIBENTHOS EN DEMERSALE VIS LANGE TERMIJN 
 
Deze analyses (lange-termijn evaluatie van de epi- en visfauna) dienen nog uitgevoerd te 
worden en zullen opgenomen worden in het volgende syntheserapport (2016). 3.4. TAAK 5E: ANALYSE VAN NIEUWE CONTAMINANTEN 
 
In vorige campagnes werd reeds een detailstudie uitgevoerd op de aanwezigheid van 
pesticiden op de baggerloswallen en bijhorende referentiepunten. Daarnaast werd 
contact gelegd met externe laboratoria om de mogelijkheden te bestuderen voor analyse 
van ftalaten en perfluoroctaanzuur. 3.5. TAAK 5F: GEZONDHEIDSINDEX 
 
Als aanvulling bij het onderzoek naar uitwendige aandoeningen bij vissen (visziekten) is 
het van belang de algemene gezondheid van de vis te inspecteren. De stalen ter bepaling 
van de achtergrondwaarden zijn genomen in 2012 en 2013 en geanalyseerd in 2014. 
Hiervoor worden otolieten van schar  afgelezen om de leeftijd van het individu te bepalen. 
Tijdens 2014 werden de eerste reeks scharren bemonsterd voor de analyse van de 
gezondheidsindex. Na analyse en evaluatie in 2015 wordt beslist of de gezondheidsindex 
ook op wijting toegepast moet worden. 3.6. TAAK 5G: MARIEN AFVAL 
 
Tijdens de halfjaarlijkse campagnes wordt het marien zwerfvuil uit de visslepen verzameld 
en geïnventariseerd, in relatie tot de MSFD implementatie op het Belgisch niveau. 
Hiervoor wordt gebruik gemaakt van de CEFAS classificatie. Een OSPAR database voor 
marien zwerfvuil wordt opgericht en in de toekomst zal de data aangeleverd worden. De 
evaluatie van zwerfvuil wordt in elke vissleep uitgevoerd. 
 3.7. TAAK 5H: SPI STAALNAME 
 
Het doel van deze taak is het testen van de bruikbaarheid van de Sediment profile imaging 
(SPI) techniek in functie van de evaluatie van het storten van baggerspecie op de 
sedimentsamenstelling en fauna. Hiervoor hebben we een staalnamedesign uitgezet ter 
hoogte van loswal S1, waarbij we de reguliere punten bemonsteren en 2 transecten over 
de loswal (Figuur 1). Op 22 Augustus 2014 hadden we een eerste staalnamedag gepland 
met de SPI ter hoogte van loswal S1. Door het slechte weer konden we deze stalen niet 
nemen. Een tweede dag werd gepland op 21 November 2014, waarbij we succesvol één 
transect en een aantal vaste monitoringspunten over de S1 loswal konden bemonsteren 
met de SPI (Figuur 1). Dit transect werd ook vastgelegd met een multibeamopname door 
de FOD Economie (Marc Roche en Koen Degrendle), zodat de multibeamobservaties 
konden gelinkt worden met de SPI validatie-observatie betreffende de 
sedimentkarakteristieken. De analyse van de observaties zijn momenteel nog in 
verwerking. De eerste observaties tonen aan dat het gebied nog overwegend zanderig is, 
maar dat er plaatsen zijn waar het slib in het sediment is geconsolideerd (Figuur 2). Het is 
de bedoeling om in het 2de semester van 2015, de loswal S1 verder in kaart te brengen 
met de SPI door het bemonsteren van het andere transect (Zuidwest naar Noordoost) 
(Figuur 1). 
 
 
 
 
Figuur 1. SPI staalname design S1. Het Noordwest-zuidoost transect werd bemonsterd. 
        
Figuur 2. Enkele SPI beelden ter hoogte van loswal S1. Links van station LS1-10 en rechts van station LS1-02 
4. OUTPUT 
 
Birchenough, S.N.R., Reiss, H., Degraer, S., Mieszkowska, N., Borja, A., Buhl-Mortensen, L., 
Braeckman, U., Craeymeersch, J., De Mesel, I., Kerckhof, F., Kröncke, I., Parra, S., Rabaut, 
M., Schröder, A., Van Colen, C., Van Hoey, G., Vincx, M., Wätjen, K., 2015. Climate change 
and marine benthos: a review of existing research and future directions in the North 
Atlantic. WIREs Clim Change 2014. doi: 10.1002/wcc.330. 
 
Derweduwen, J., Hillewaert, H., Vandendriessche, S. & Hostens, K. (2014). First record of 
Montagu’s sea snail Liparis montagui (Donovan, 1804) in Belgian waters. Belg. J. Zool., 
144(2): 112-116. 
 
De Backer A, Van Hoey, G., Coates D, Vanaverbeke J, Hostens K, 2014. Similar diversity-
disturbance responses to different physical impacts: Three cases of small-scale 
biodiversity increase in the Belgian part of the North Sea. Marine Pollution Bulletin 84, 
251-262. 
 
Reiss, H., Birchenough, S., Borja, A., Buhl-Mortensen, L., Craeymeersch, J., Dannheim, J., 
Darr, A., Galparsoro, I., Gogina, M., Neumann, H., Populus, J., Rengstorf, A.M., Valle, M., 
Van Hoey, G., Zettler, M.L., Degraer, S., 2015. Benthos distribution modelling and its 
relevance for marine ecosystem management. ICES Journal of Marine Science 72(2), 297-
315. 
 
Van Hoey, Gert; Derweduwen, Jozefien, Pecceu, Ellen; Vanelslander, Bart; Torreele, Els; 
Hostens, Kristian; Polet Hans, 2014. Studie met bettrekking tot de opvolging van de 
baggerstortproef in functie van de garnaalvisserij. ILVO mededeling 161. 
 
5. PLANNING  
5.1. ALGEMEEN 
 
• In het voorjaar (2-6 maart en 9-13 maart) zal er een biologische en chemische 
monitoringscampagne plaatsvinden.  5.2. PLANNING BIOLOGISCHE MONITORING  
 
De activiteiten in het 1ste semester van 2015 zullen zich focussen op het verzamelen en 
analyseren van de basisgegevens: 
• Het uitwerken van de benthosstalen van het najaar 2014.  
• Het uitwerken van de epibenthos en demersale visfauna van de campagne 
voorjaar 2015. 
• Plannen extra SPI campagne in 2de semester van 2015 
 5.3. PLANNING CHEMISCHE MONITORING  
 
Voor het 1ste semester 2015 zijn volgende activiteiten ingepland: 
• Afwerking chemische analyses najaarscampagne 2014 – start chemische analyses 
voorjaarscampagne 2015 
• Uitwerken validatieplan PAH biota 
• Uitwerken validatieplan totaal organisch koolstof 
• Analyse otolieten schar (najaar 2014) en evaluatie gezondheidsindex voor gebruik 
in najaarscampagnes.  
• Verwerken data visziekten van de najaarscampagne 2014 en voorjaarscampagne 
2015. 
6. REFERENTIES 
 
Bucke, D., Vethaak, D., Lang, T., Mellergaard, S.,1996. ICES TIMES nr 19. Common diseases 
and parasites of fish in the North Atlantic: training guide for identification. 
De Witte, B., Van Hoey, G., Devriese L., Hostens, K., Robbens, J., 2014. Voortgangsrapport 
effecten baggerlossingen periode 1 juli 2013- 31 december 2013. ILVO mededeling 155 
Van Hoey, G., Birchenough, S., Hostens, K., 2013. The determination of the biological 
value of the Wandelaar area based on sediment profile imaging (SPI) and grab sampling. 
ILVO-mededeling 126. 
Van Hoey, Gert; Silvana N.R. Birchenough, Kris Hostens, 2014. Estimating the biological 
value of soft-bottom sediments with sediment profile imaging (SPI) and grab sampling. 
Journal of Sea Research 86, 1-12. 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Verantwoordelijke uitgever: 
Instituut voor Landbouw- en Visserijonderzoek 
Burg. Van Gansberghelaan 96 
B-9820 Merelbeke 
Tel. 09 272 25 00 
Fax 09 272 25 01 
ilvo@ilvo.vlaanderen.be 
 http://www.ilvo.vlaanderen.be 
 
 
Contact
Gert Van Hoey, Wetenschappelijk onderzoeker
Instituut voor Landbouw- en Visserijonderzoek 
    Dier
Aquatisch Milieu en Kwaliteit, Groep Biologisch Milieuonderzoek
Ankerstraat 1
8400 Oostende
T +32 59 56 98 47
 gert.vanhoey@ilvo.vlaanderen.be
Bavo De Witte, Wetenschappelijk onderzoeker
Instituut voor Landbouw- en Visserijonderzoek 
    Dier
Aquatisch Milieu en Kwaliteit, Groep Chemische monitoring en producttechnologie
Ankerstraat 1
8400 Oostende
T +32 59 56 98 64
 bavo.dewitte@ilvo.vlaanderen.be
Tussentijds rapport in opdracht van afdeling Maritieme toegang van afdeling Kust
Deze publicatie kan ook geraadpleegd worden op:
www.ilvo.vlaanderen.be/pers en media/ILVO mededelingen
Vermenigvuldiging of overname van gegevens toegestaan mits duidelijke bronvermelding.
Aansprakelijkheidsbeperking
Deze publicatie werd door ILVO met de meeste zorg en nauwkeurigheid opgesteld. Er wordt evenwel geen enkele garantie 
gegeven omtrent de juistheid of de volledigheid van de informatie in deze publicatie. De gebruiker van deze publicatie 
ziet af van elke klacht tegen ILVO of zijn ambtenaren, van welke aard ook, met betrekking tot het gebruik van de via deze 
publicatie beschikbaar gestelde informatie.
In geen geval zal ILVO of zijn ambtenaren aansprakelijk gesteld kunnen worden voor eventuele nadelige gevolgen die 
voortvloeien uit het gebruik van de via deze publicatie beschikbaar gestelde informatie.
Instituut voor Landbouw- en Visserijonderzoek
Burg. Van Gansberghelaan 92
9820 Merelbeke - België
T +32 9 272 25 00
ilvo@ilvo.vlaanderen.be
www.ilvo.vlaanderen.be


Voortgangsrapport effecten baggerlossingen periode 1 juli 2014 – 31 december 2014

Abstract

Similar works

Full text

Available Versions

Open Marine Archive