De Witte, B.

Devriese, L.

Hostens, K.

Van Hoey, G.

Open Marine Archive

ILVO Mededeling 199
juni 2015
VOORTGANGSRAPPORT 
EFFECTEN BAGGERLOSSINGEN
periode 1 januari - 30 juni 2015
©
 H
an
s 
H
ill
ew
ae
rt
 –
 IL
VO
www.ilvo.vlaanderen.be
ILVO
Instituut voor landbouw- 
en visserijonderzoek
Voortgangsrapport 
Effecten Baggerlossingen
periode 1 januari - 30 juni 2015
ILVO MEDEDELING 199
juni 2015
ISSN 1784-3197
Wettelijk Depot: D/2015/10.970/199
Bavo De Witte
Gert Van Hoey
Lisa Devriese
Kris Hostens
\1 
 
Voortgangsrapport Effecten 
baggerlossingen,  
periode 1 januari – 30 juni 2015 
Inhoud 
1 Inleiding .................................................................................................................................................................................................................. 1 
2 Reguliere monitoring ..................................................................................................................................................................................... 2 
3 Beleidsondersteunende taken .................................................................................................................................................................. 3 
3.1 Afgeronde taken .......................................................................................................................................................................................... 3 
3.2 Taak 5D: Epibenthos en demersale vis lange termijn ..................................................................................................... 3 
3.3 Taak 5E: analyse van nieuwe polluenten ............................................................................................................................... 3 
3.4 Taak 5f: Gebruik gezondheidsindex op vis ............................................................................................................................ 3 
3.5 Taak 5G: Aanwezigheid van marien afval .............................................................................................................................. 3 
3.6 Taak 5H: SPI staalname ...................................................................................................................................................................... 3 
3.7 Aanvullend onderzoek: Bacteriële gemeenschappen ...................................................................................................... 5 
4 Output .................................................................................................................................................................................................................... 5 
5 Planning ................................................................................................................................................................................................................. 5 
5.1 Algemeen .......................................................................................................................................................................................................... 5 
5.2 Planning Biologische Monitoring ................................................................................................................................................ 5 
5.3 Planning Chemische Monitoring .................................................................................................................................................. 5 
6 Referenties ........................................................................................................................................................................................................... 6 
 
1 INLEIDING 
Dit rapport beschrijft de stand van het onderzoek naar de effecten van baggerlossingen voor de periode januari 
2015 – juni 2015. Het onderzoek werd uitgevoerd  bij  ILVO-visserij – Afdeling Aquatisch milieu en kwaliteit. Het 
omvat reguliere taken waarbij veranderingen in het marien ecosysteem ten gevolge van baggerlossingen in het 
Belgisch Deel van de Noordzee opgevolgd worden door het opmeten van biologische populatie-parameters, van 
fysische en chemische parameters en door het inventariseren van visziekten. Daarnaast werden voor 2014-2016 9 
extra beleidsondersteunende taken naar voren geschoven ter ondersteuning van de algemene monitoring en ter 
optimalisatie van de impactevaluatie.  
\2 
 
2 REGULIERE MONITORING 
Tijdens het voorjaar 2015 was er een staalnamecampagne van 2 weken (2/03/2015 – 13/03/2015) met de R.V. Belgica. 
Macrobenthos en het sediment werden bemonsterd met een Van-Veengrijper (0,1 m2). Voor monstername van 
epibenthos en demersale vissen werd gebruik gemaakt van een 8m garnalenboomkor met een fijnmazig net (20 mm 
in de kuil). Een overzicht van de bemonsterde gebieden met de exacte coördinaten wordt gegeven in het Belgica 
cruiserapport. 
 
Tabel 1 geeft een overzicht van de verwerkingsstatus van de reguliere taken, opgesplitst per analyse. De resultaten 
worden gepubliceerd in het eerstvolgende syntheserapport. 
De analyse van chemische parameters gebeurde met methodes, gebaseerd op de OSPAR JAMP Guidelines. De analyse 
van PAK sediment alsook het bepalen van het gehalte aan totale lipiden gebaseerd op de de methode van Smedes 
werden uitgevoerd met gevalideerde methodes geaccrediteerd conform ISO/IEC 17025. 
Voor de evaluatie van externe visziekten en parasieten werden de ICES richtlijnen toegepast (Bucke et al., 1996).  
Voor de analyse van de biologische parameters werd gewerkt volgens de vastgelegde protocols (ISO16665 voor 
macrobenthos; eigen protocol voor epi- en demersale vis) binnen het ANIMALAB accreditatie systeem van ILVO. 
 
Tabel 1. Status van de reguliere monitoringsactiviteiten 
Analyse/activiteit Periode  Status 
PCB/OCP – sediment 
Najaar 2014  Lopend 
Voorjaar 2015 Lopend 
PCB/OCP –biota 
Najaar 2014  Afgewerkt 
Voorjaar 2015 Afgewerkt 
PAK – sediment 
Najaar 2014  Afgewerkt 
Voorjaar 2015 Afgewerkt 
PAK – biota 
Najaar 2014 Afgewerkt 
Voorjaar 2015 Afgewerkt 
Zware metalen – sediment 
Najaar 2014  Lopend 
Voorjaar 2015 Lopend 
Zware metalen – biota 
Najaar 2014  Lopend 
Voorjaar 2015 Lopend 
Visziekten – Schar en Wijting 
Najaar 2014 Afgewerkt 
Voorjaar 2015 Afgewerkt 
Macrobenthos Najaar 2014 Afgewerkt 
Epibenthos-demersale vis Voorjaar 2015 Afgewerkt 
 
\3 
 
3 BELEIDSONDERSTEUNENDE TAKEN 
3.1  AFGERONDE TAKEN 
Taak 5a (opstellen functional traits benthos) en 5b (terreinproef) zijn afgerond (Dewitte et al., 2014). Taak 5c 
(monitoring aanpassingen MSFD) wordt voorlopig niet verder uitgewerkt. Eventuele verdere analyses dienen te 
gebeuren in relatie tot de MSFD-implementatie op Belgisch niveau. Er wordt gewacht op verdere richtlijnen. 
 
3.2  TAAK 5D: EPIBENTHOS EN DEMERSALE VIS LANGE TERMIJN 
Deze analyses (lange-termijn evaluatie van de epi- en visfauna) dienen nog uitgevoerd worden en zullen opgenomen 
worden in het volgende synthese rapport (2016). 
 
3.3  TAAK 5E: ANALYSE VAN NIEUWE POLLUENTEN 
In vorige campagnes werd reeds een detailstudie uitgevoerd op de aanwezigheid van pesticiden op de 
baggerloswallen en bijhorende referentiepunten. In 2015 werd gestart met de ontwikkeling van een methode ter 
bepaling van geoxygeneerde polycyclische aromatische koolwaterstoffen in biota. Deze methode zal in 2016 kunnen 
toegepast worden. De bepaling van ftalaten en perfluoroctaanzuur in mariene sedimenten blijkt geen evidentie voor 
externe laboratoria vanwege de lage analytische detectielimieten waaraan een methode dient te voldoen voor 
analyse in het marien milieu. Dit laatste punt wordt uitgesteld in afwachting van verdere informatie van de externe 
laboratoria. 
 
3.4  TAAK 5F: GEBRUIK GEZONDHEIDSINDEX OP VIS 
Als aanvulling bij het onderzoek naar uitwendige aandoeningen bij vissen (visziekten) is het van belang de algemene 
gezondheid van de vis te inspecteren. Alle otolieten worden afgelezen in 2015 om in 2016 de gezondheidsindex te 
evalueren. 
 
3.5  TAAK 5G: AANWEZIGHEID VAN MARIEN AFVAL 
Tijdens de halfjaarlijkse campagnes wordt het marien zwerfvuil uit de visslepen verzameld en geïnventariseerd, in 
relatie tot de MSFD implementatie op het Belgisch niveau. Hiervoor wordt gebruik gemaakt van de CEFAS 
classificatie. Een OSPAR database voor marien zwerfvuil wordt opgericht en in de toekomst zal de data aangeleverd 
worden. De evaluatie van zwerfvuil wordt in elke vissleep uitgevoerd. 
 
3.6  TAAK 5H: SPI STAALNAME 
Het doel van deze taak is het testen van de bruikbaarheid van de Sediment profile imaging (SPI) techniek in functie 
van de evaluatie van het storten van baggerspecie op de sedimentsamenstelling en fauna. Hiervoor werd een 
\4 
 
staalnamedesign uitgezet ter hoogte van loswal S1, waarbij de reguliere punten bemonsterd werden alsook 2 
transecten over de loswal (Figuur 1). 
Een eerste SPI staalname werd uitgevoerd in Augustus 2014, waarbij maar een deel van de punten werden 
bemonsterd (het noordwest-zuidoost traject en een aantal vaste punten) vanwege het slechte weer. Een tweede 
staalname is uitgevoerd in juli 2015 om de loswal S1 verder in kaart te brengen met de SPI door het bemonsteren 
van het andere transect (Zuidwest naar Noordoost) en de vaste monitoringspunten (Figuur 1). Resultaten van deze 2 
staalnames worden opgenomen in het volgende syntheserapport. 
 
 
Figuur 1. SPI staalname design S1. Het Noordwest-zuidoost transect werd bemonsterd. 
\5 
 
3.7 AANVULLEND ONDERZOEK: BACTERIËLE GEMEENSCHAPPEN 
Het doel van dit onderzoek is de effecten van het storten van baggerspecie op de microbiële gemeenschappen op 
het sediment na te gaan. Hiervoor werd in 2014 een PCR-DGGE methode ontwikkeld (Vandecasteele, 2014) die in 2015 
geëvalueerd werd op sedimenten van de verschillende loswallen. De resultaten kunnen geraadpleegd worden in de 
bachelor thesis van Charline Dobbelaere (2015). In 2016-2017 worden de microbiële gemeenschappen op het sediment 
geëvalueerd op basis van high-throughput sequencing (Next Generation Sequencing) volgens de methode van De 
Tender et al. (2015).  
4 OUTPUT 
Het onderzoek van het ILVO gerelateerd aan baggerlossingen werd voorgesteld aan de leden van het Vlaamse 
parlement wonende aan de Belgische kust op vrijdag 24 april. 
Eerste resultaten van het onderzoek naar bacteriële gemeenschappen op sedimenten van de verschillende 
stortingsplaatsen kunnen geraadpleegd worden in de bachelor thesis van Charline Dobbelaere (2015). 
Op basis van de visziektedata sinds 1996 werd een ILVO mededeling geschreven over de prevalentie en mogelijke 
oorzaken van huidzweren bij vissen (Devriese et al., 2015). 
5 PLANNING 
5.1 ALGEMEEN 
• In het najaar (21 September 2015 – 9 Oktober 2015) zal er een biologische en chemische 
monitoringscampagne plaatsvinden.  
 
5.2 PLANNING BIOLOGISCHE MONITORING  
De activiteiten in het 2ste semester van 2015 zullen zich focussen op het verzamelen en analyseren van de 
basisgegevens: 
• Uitvoering extra SPI campagne in 2de semester van 2015: 16-17 Juli 
• Verwerking epibenthos-demersale vis stalen najaar 2015 
• Verwerking van de macrobenthos stalen najaar 2015 
• Opstarten analyses en rapportering van het syntheserapport 2016 
 
5.3 PLANNING CHEMISCHE MONITORING  
Voor het 2ste semester 2015 zijn volgende activiteiten ingepland: 
• Afwerking chemische analyses najaarscampagne 2014/voorjaarscampagne 2015 – start chemische analyses 
najaarscampagne 2015 
• Uitwerken validatieplan PAH biota 
• Uitwerken validatieplan totaal organisch koolstof 
• Ingeven leeftijdsdata voor gezondheidsindex  
\6 
 
• Opstarten analyses en rapportering van het syntheserapport 2016 
• Evaluatie van de visziektedata over de jaren heen (2000-2015) 
6 REFERENTIES 
Bucke, D., Vethaak, D., Lang, T., Mellergaard, S.,1996. ICES TIMES nr 19. Common diseases and parasites of fish in the 
North Atlantic: training guide for identification. 
De Tender, C., Devriese, L.I., Haegeman, A., Maes, S., Ruttink, T., Dawyndt, P. 2015. Bacterial community profiling of 
plastic litter in the Belgian Part of the North Sea. Environ. Sci. Technol. 
De Witte, Bavo; Van Hoey, Gert; Devriese Lisa; Hostens, Kristian; Robbens, Johan, 2014. Voortgangsrapport effecten 
baggerlossingen periode 1 juli 2013- 31 december 2013. ILVO mededeling 155 
Devriese, L., Soetaert, M., Bekaert, K., Desender, M., Chiers, K., Decostere, A., Polet, H. 2015. Huidzweren bij vissen in het 
Belgisch deel van de Noordzee.TRENDS IN PREVALENTIE EN EXPLORATIE VAN MOGELIJKE OORZAKEN. ILVO mededeling 
188 
Dobbelaere, C. 2015. Bepaling van de microbiële diversiteit op mariene sedimenten via DGGE profielen voor het 
bepalen van de mogelijke impact van antropogene activiteiten (Copromotor: L. Devriese) 
Vandecasteele, D. 2014. Bepaling van de microbiële diversiteit op mariene sedimenten via DGGE profielen 
(Copromotor: L. Devriese) 
 
Contact
Gert Van Hoey, Wetenschappelijk onderzoeker
Instituut voor Landbouw- en Visserijonderzoek 
    Dier
Aquatisch Milieu en Kwaliteit, Groep Biologisch Milieuonderzoek
Ankerstraat 1
8400 Oostende
T +32 59 56 98 47
 gert.vanhoey@ilvo.vlaanderen.be
Bavo De Witte, Wetenschappelijk onderzoeker
Instituut voor Landbouw- en Visserijonderzoek 
    Dier
Aquatisch Milieu en Kwaliteit, Groep Chemische monitoring en producttechnologie
Ankerstraat 1
8400 Oostende
T +32 59 56 98 64
 bavo.dewitte@ilvo.vlaanderen.be
Tussentijds rapport in opdracht van afdeling Maritieme toegang van afdeling Kust
Deze publicatie kan ook geraadpleegd worden op:
www.ilvo.vlaanderen.be/pers en media/ILVO mededelingen
Vermenigvuldiging of overname van gegevens toegestaan mits duidelijke bronvermelding.
Aansprakelijkheidsbeperking
Deze publicatie werd door ILVO met de meeste zorg en nauwkeurigheid opgesteld. Er wordt evenwel geen enkele garantie 
gegeven omtrent de juistheid of de volledigheid van de informatie in deze publicatie. De gebruiker van deze publicatie 
ziet af van elke klacht tegen ILVO of zijn ambtenaren, van welke aard ook, met betrekking tot het gebruik van de via deze 
publicatie beschikbaar gestelde informatie.
In geen geval zal ILVO of zijn ambtenaren aansprakelijk gesteld kunnen worden voor eventuele nadelige gevolgen die 
voortvloeien uit het gebruik van de via deze publicatie beschikbaar gestelde informatie.
ILVO
Instituut voor Landbouw- en Visserijonderzoek
Burg. Van Gansberghelaan 92
9820 Merelbeke - België
T +32 9 272 25 00
ilvo@ilvo.vlaanderen.be
www.ilvo.vlaanderen.be
ILVO


Voortgangsrapport effecten baggerlossingen periode 1 januari 2015 – 30 juni 2015

Abstract

Similar works

Full text

Available Versions

Open Marine Archive