Taha Toros Arşivi, Dosya No: 134-Semiha-Zeliha Berksoy.



Not: Gazetenin "Haftanın Konuğu" köşesinde yayımlanmıştır.Unutma İstanbul projesi İstanbul Kalkınma Ajansı'nın 2016 yılı "Yenilikçi ve Yaratıcı İstanbul Mali Destek Programı" kapsamında desteklenmiştir. Proje No: TR10/16/YNY/010

Uçarer, Dikmen Gürün

Istanbul Sehir University Repository

AFTANIN KONUĞU
Bakırköy Belediye Tiyatrosu’nda yarı enternasyonal bir ortam geliştirmek isteyen Zeliha Berksoy:
‘Tiyatroca, genç kuşak rüzgârı esmekte
Son görevi Bakırköy Belediye Tiyatrosu Genel Sanat Yönetmenliği olan Zeliha Berksoy, oyunculuğunun ve öğretim 
üyeliğinin yanı sıra böyle bir ‘misyon’ yüklenmesini, genç tiyatrocu kuşağın yetkin bir rüzgâr estirmesine 
bağlıyor. Berksoy son beş yıl içinde, bu gelişmenin, ülkemiz açısından da geçerli olduğunu belirtiyor.
Dikmen Gürün Uçarer
Z eliha Berksoy’un sahnenin, kulisin o büyülü havasıyla ilk kucaklaşması, herhalde annesi ünlü dramatik sop­rano Semiha Berksoy’un karnında ger­çekleşmiş. Aryalar arasında geçen bir çocuk-, 
luk ve ilk kez 4 yaşındayken Shakespeare’in 
“ Yanlışlıklar Komedyası” ile sahneye çıkış. 
12 yaşında da Arl’.ur Miller’in “ Cadı 
Kazanı” oyununda, ‘Betty Paris’ rolüyle alı­
nan övgüler.
Artık Zeliha Berksoy tiyatro dışında bir 
eğitim düşünmez bile... 1960 Ankara Devlet 
Konservatuvarı’na giriş ve 1965 yılında yük­
sek kısmından birincilikle mezun oluş... Ar­
dından Ankara Devlet Tiyatrosu sahnelerinde 
oyunlar... “ Uçurtmanın Zinciri” , “Çatıda­
ki Çatlak” , “Kaktüs Çiçeği...”
1967 Zeliha Berksoy için bir dönüm nok­
tası. Devlet Tiyatrosu Yönetim Kurulu ka­
rarıyla iki yıl için Berlin’e giden Berksoy bu­
rada Schiller Theatre ve Berliner Ensamble’- 
da kontratlı olarak çalışır. 1969’da yurda 
dönmesiyle tiyatro yaşamının ikinci önemli 
olayı gerçekleşir. “Asiye Nasıl Kurtulur” Ze­
liha Berksoy adını Türkiye çapında duyuran 
oyun.
Almanya dönüşü epik tiyatro anlayışının 
önde gelen temsilcilerinden biri olan Berksoy, 
Ankara Birlik Sahnesi’nde yine bu ekolün en 
önemli isimlerinden biri olan Vasıf Öngören 
ile onun yazıp yönettiği ‘‘Asiye Nasıl Kurtu- 
lur” da işbirliği yapacak ve 1971 yılına dek 
aynı toplulukta ‘Asiye’ rolünü başarıyla gö­
türecektir. Aynı yıl İstanbu+’a yerleşerek 
Dostlar Tiyatrosu’nda sürdürür çalışmaları­
nı Berksoy ve bu toplulukla da ilk oyunu yi­
ne “ Asiye Nasıl Kurtulur”dur. “Analık Da­
vası” , “Lola Blau” , “Taranta Babu’ya Mek­
tuplar - Jökond ile Siyau” (Nâzım Hikmett­
in Şehir Tiyatrolarında 1977-78 sezonunda 
oynanan bu destanıyla Zeliha Berksoy, Av- 
ni Dilligil ödülünü almıştır)...
Yine Dostlar ve “ Brecht Kabare” , “ Kaf­
kas Tebeşir Dairesi” . Ardından Orta Oyun­
cularda kısa bir beraberlik, “Kahraman Bak­
kal Süpermarkete Karşı” , “ Anna’mn Yedi 
Ana Günahı” . Ardından üçüncü kez Dost­
lar ve üçüncü kez “ Asiye Nasıl Kurtulur” , 
“Yaz” , “ Ben Bertoid Brecht” .
1987’de yine Şehir Tiyatrolarında misafir 
sanatçı olarak sahneye çıkış ve “ Keşanlı Ali 
Destanı...”
Berksoy’un oyunculuğunun yanı sıra 
Brecht Konserleri de yaşamında önemli bir 
yer tutuyor. Halen Mimar Sinan Üniversite­
si Devlet Konservatuvarı Tiyatro Bölüm Baş­
kanı olan Berksoy’un bir “ misyon” olarak 
değerlendirdiği son görevi ise Bakırköy Be­
lediye Tiyatrosu Genel Sanat Yönetmenliği...
6
• Yeni yıla Türkiye’nin üçüncü 
ödenekli tiyatrosu olarak başlıyorsunuz. 
Kısa sürede gerçekleştirdiniz bu projeyi; 
ama sanırım süreç içinde en büyük 
uğraşı “bürokrasi”ye karşı verdiniz...
■ Dediğiniz gibi Bakırköy Belediye Tiyat­
roları, Türkiye’nin üçüncü ödenekli tiyatro­
su olarak Türk tiyatro tarihinde yerini ala­
cak bir kuruluş.
On ay gibi çok kısa bir sürede kurumlaş­
maya gittik. Kadro çalışmalarımız 27 Mart 
Dünya Tiyatrolar Günü’nde Bakırköy Bele- 
diyesi’ne ulaştı. Ondan sonra hızlı bir çalış­
maya girdik. Çeşitli kurullardan geçtikten 
sonra 12 ekim günü de Anakent Belediye 
Meclisi’nden geçtik ve 1991 ocak ayından iti­
baren kurulmuş olduk. Tabii bu arada yüz­
lerce sorunla karşılaştık. Tam bir Samuray 
savaşı verdik. Bürokrasiyle âdetaedans ettik. 
Her şey hazır oluyor, komisyonlardan geçi­
yor, gidiyor, gidiyor ve bir sümenin altında 
takılıyor. Önde dosya arkada siz; yakın po­
lis takibi gerekli işin ucunu kaçırmamak için. 
Bu olayları yaşadıkça Gogol’müş, Kafka’y- 
mış, Havel’miş; inanın onların yaptığı bürok­
rasi eleştirileri az gelir.
• Tiyatro insan yaşamında değişiklik 
yaratan bir olay. Siz bu değişikliğin 
gerçekleştirilmesi yolunda işe nereden 
başlıyorsunuz?
■ Evet, tiyatro hayata bambaşka bir pers­
pektif getiriyor. İnsan yaşamında bir sıçra­
ma yaratıyor. Bunu karşılamak kolay değil. 
Hele bizde henüz “ kurumlaşma” nın yerleş­
memiş olduğunu düşünürseniz, siz buna karşı 
inatla bir sistemi oturtmaya çalışıyorsunuz! 
Artı, tiyatro gibi çok zor, tiyatro gibi her ay­
rıntının üzerinde önemle durulması gereken 
bir sanatı yapmaya çalışıyorsunuz!
Kültür çok pahalı bir olay ve siz bunu el­
den geldiğince ucuz, elden geldiğince kalite­
li, çizgisi belirli ve de çağdaş yapmak gibi bir 
tutkuyla yelken açıyorsunuz sanki açık de­
nize. Alabora olmamak için başlıyorsunuz 
müthiş bir güç sarf etmeye, manevrada us­
talık kazanma uğraşına.
• Limana yaklaşıyor gibisiniz...
■ Öyle sayılır. Aralık içinde devlet sınavı­
mızı yaptık. Jürinin değerlendirmesi sonucu 
genç tiyatrocu kuşağı ağırlıklı bir kadro oluş­
turuldu. İnginçtir ki son beş yıl içinde göz­
lemlediğimiz zaman, belli başlı dünya sahne­
lerinde de yetenek, performans, entelektüel 
düzey açısından yetkin bir genç kuşak rüz­
gârı esmekte. Bu doğrultuda hem nitelikli ti­
yatro hizmeti vermek hem de değişik bir bo­
yut ve sürekli denemeye açık yaratıcı bir or­
tam yaratmak amacındayız. Bu nedenle de 
ülkemizin tiyatro alanında belli başlı yönet­
menleri ve deneyimli oyuncularıyla iç içe ça-
hşmak arzusundayız. Şu anda yaşanmakta 
olan kısır kültür ortamında biz tiyatrocula­
rın bu tür kültür seferberliğinde genç kuşak­
lara yardımcı olmamız önem kazanıyor.
• Bir işe sıfırdan başlamanın olumlu 
yönleri olduğu kadar pek çok zorlukları 
da olacak kuşkusuz. Siz neden 
uyumsuzluğu bir süre için de olsa bir 
yana bırakarak böyle bir işe sıvandınız?
■ Bana bu iş önerilince önce ürktüm. Çün­
kü bizim meslekten pek çok kişi emek har­
camıştır Bakırköy’e. Aklıma hemen Kuzgun 
Acar geldi, Metin Deniz geldi, Beklan Aigan 
geldi... Kurumlaşma olmadığı için hepsi üzül­
düler ve olmadı bu iş. Halbuki Bakırköy, ti­
yatronun yoğun yaşandığı bir yer. Bana öne­
rildiği zaman “ hayır” dedim önce; ama bu­
rada uğraş vermiş arkadaşlarımın hıncım ala­
bilirsem, köktenci bir şey gerçekleştirebilir- 
sem, meslek hayatımda bir süre ödün veri­
rim diye de düşündüm. Bu bir misyondur. 
Oradaki insana tiyatro götürmek. Teklifimi 
verdim. Kabul edildi.
• Ve sanırım hızla yapılaşma yolunda 
çalışmalarınız başladı...
■ Burası tamamen izleyiciye, topluma mal 
olmuş bir tiyatro. Özellikle bu yıl daha afiş­
lerini bile asmadan kapının önüne koyduğu­
muz küçük bir ilana Bakırköylüler çok gü­
zel karşılık verdi. Oyunlarımız hemen fule 
geçti. Tiyatro oturdu.
Bir de şunu belirtmem gerek. Artık “Tiyat­
rolar” olduk. Güngören’de 180 kişilik bir sa­
lon yaptırdık. Belediye kararıyla ilk kez ya­
şayan bir edebiyatçının, Aziz Nesin’in adı ve­
rildi bu tiyatroya. Aziz Nesin Sahnesi Mer- 
ter, Bahçelievler, Güngören gibi çok geniş bir 
seyirci kitlesine seslenecek. Perdelerimizi de 
tabii Aziz Nesin’in “Demokrasi Gemisi ya da 
Karagöz’ün Günlüğü” adlı müzikli oyunuy­
la açıyoruz. Ahmet Gülhan sahneye koyuyor. 
Yanında Scarmeta’nın “Ateşli Sabır” oyu­
nu var. Bunu da Yılmaz Onay yönetecek.
Amacımız iki milyona yakın olan Bakır­
köy’de dolu dolu tiyatro etkinlikleri sunmak 
seyirciye. Toplum yaşamında, çok büyük bir 
kabuk değiştirmeyi sağlıyor tiyatro. Bakir bir 
ortamda, bâkir bir yerde sıfırdan başlamak 
bize daha çok olanak tanıyor; en azından da­
ha çok düş kurmamızı sağlıyor.
İstanbul’da bir tiyatro salonu sorunu var. 
Biz sıcağı sıcağına AlZİz Nesin Sahnesi’ni yap­
tırdık. Ataköy 9. Kısım’da bir Kültür Mer­
kezi oluşturma yolundayız. Baruthane bina­
sı, modern konstrüksüyonla karışık 700 ki­
şilik bir salona dönüştürülüyor. Kitap kulü­
bü, sergi alanıyla bir “ Kültür Evi” şeklinde 
hizmete girecek Baruthane mayıs sonu.
• Bu arada, dışa dönük projeleriniz de 
var değil mi?
■ Evet, Bakırköy Belediye Tiyatrosu’nda ya­
rı enternasyonal bir ortam geliştirmek istiyo­
ruz. ITI Kongresi sırasında, 25 mayıs-5 ha­
ziran, Enternasyonal Gençlik Tiyatro Festi­
vali gerçekleştireceğiz. Şu anda bu festivale 
katılacak 8-10 ülke var. Almanya, Danimar­
ka, İsveç, Polonya, Avusturya, Macaristan, 
Fransa, Sovyetler Birliği gibi. Bu ülkelerin ti­
yatro akademileri, konservatuvarlarıyla an­
laşmalar yaptık. Çoğu eğitimcileriyle gelecek­
ler ve biz de o sıralarda bir yaz okulu yap­
mayı düşünüyoruz. Böylelikle bizim genç ku­
şak tiyatrocularımız da meslektaş ve yaşdaş- 
larıyla kucaklaşacaklar...
• Tiyatro adına olumlu çatışmalar, 
projeler...
■ Her zaman olduğu gibi günümüzde de ti­
yatro sanatının düşünselliği, eğlendiriciliği, 
insan sıcaklığı, bireylerin yaşamında değiş­
meyi sağlayacak, onları kent kültürü içine 
alabilecek güce ulaşabilirse, ne mutlu bizle- 
re... □
Taha Toros Arşivi
* 0 0 1 5 2 2 1 8 2 0 0 6 *


Bakırköy Belediye Tiyatrosu'nda yarı enternasyonal bir ortam geliştirmek isteyen Zeliha Berksoy:Tiyatro'da, genç kuşak rüzgarı esmekte

Abstract

Similar works

Full text

Available Versions

Istanbul Sehir University Repository