Macro-anatomical investigation on the skull bones of Anatolian wild sheep (Ovis gmelini anatolica) and Akkaraman sheep (Ovis aries)

Abstract

Sunulan araştırmada Anadolu yaban koyunu (n=16, ? ve n=4, ?) ve Akkaraman koyununa (n=25, ?) ait kafa kemikleri makro-anatomik olarak karşılaştırıldı. Ayrıca, araştırmadan elde edilen yeni verilerle evcilleştirme olayı arasındaki muhtemel ilişkiler değerlendirildi. Bu çalışmada, her iki türe ait kafa kemikleri morfolojik olarak çok sayıda benzer özellikler göstermekteydi. Öte yandan, her iki türün kafa kemiğinin dorsal ile ventral yüzü ve cavum cranii’deki bazı anatomik oluşumlar incelendiğinde, aralarında bazı makro-anatomik farklılıklar da gözlendi. Özellikle ventral yüzdeki morfolojik farklılıkların sayısının daha fazla olduğu tespit edildi. Dorsal yüzde, fossa lacrimalis externa’nın yaban koyununda daha çukur olduğu gözlendi. Orbita yapısı yabani formlarda daha büyük olarak belirlendi. Proc. rostralis’in anterior uzantısı Akkaraman koyunlarında biraz daha anterio-ventral yönde eğimliydi. Tuber faciale ise Akkaraman koyunlarında çok daha belirgindi. Ventral yüzde, bulla tympanica yabani formlarda daha büyüktü. Fossa mandibularis evcil örneklerde biraz daha çukurdu. Facies articularis Akkaraman koyunlarında daha dış bükey, yaban koyunlarında ise daha düzdü. Akkaraman koyunlarında for. ovale ve for. sphenopalatinum, yabani koyunlarda ise for. orbitorotundum daha büyüktü. Kafa kemiklerinin cavum cranii yüzünde ise özellikle pars petrosa’nın yaban koyunlarında daha büyük olması dikkat çekiciydi. Bunun yanında, yine cavum cranii içerisinde, en belirgin ve dikkat çeken morfolojik özellik ise crista tentorica’nın morfolojisiydi. Bu anatomik crista, Akkaraman koyunlarında daha keskindi ve yay tarzında bir şekle sahipti.In the present study, macro-anatomical comparisons of skull bones from the Anatolian wild sheep (n=16, ♀ and n=4, ♂) and Akkaraman sheep (n=25, ♀) were made. Besides, the possible relationship between domestication events and the current data obtained herein was also assessed. In this study, the morphologies of both skull bones from the two species showed many similar features. However, when some anatomical formations on the dorsal and ventral sides and the cavum cranii of skull bones of both species were examined, some macro-anatomical differences were observed. In particular, the morphological differences on the ventral side were found to be more apparent. On the dorsal side, the fossa lacrimalis externa appeared to be hollower in the wild sheep. The orbital structure was larger in wild ones. The anterior extension of the proc. rostralis in Akkaraman sheep was inclined a bit more in the anterio-ventral direction. The facial tuber was much more prominent in Akkaraman sheep. On the ventral side, the bulla tympanica was larger in wild ones. The fossa mandibularis were slightly more hollowed in the domestic materials. The facies articularis had more external curve in Akkaraman sheep while it was more flattened in the wild sheep. The for. ovale and for. sphenopalatinum were bigger in Akkaraman sheep, while the for. orbitorotundum was bigger in the wild ones. Especially, the pars petrosa on the side of cavum cranii of the skull bones was quite bigger in the wild sheep. Besides, on the cavum cranii, the most profound morphological feature was the morphology of crista tentorica such that this anatomical crista was sharper and had a spring-shape in Akkaraman sheep