Tarihi eserlerde ve aynı zamanda yeni yapılarda, yapıda
gerçekleştirilecek müdahalenin kapsamını ve sınırlarını
belirleyecek olan en önemli parametrelerden birisi taşıyıcı
elemanların dayanımıdır. Dayanımın ise dış yükler etkisiyle
ortaya çıkan içi kuvvetten daha büyük olması sağlanmalıdır.
Bu sebeple taşıyıcı elemanların dayanımının makul bir yaklaşım
ve yaklaşıklıkla belirlenmesi gerekmektedir. Ancak, bazı
durumlarda ülkemizdeki tarihi yapı uygulamalarında, yapıyı
oluşturan duvar, kemer, tonoz gibi elemanların basınç dayanımı,
kayma dayanımı, elastisite modülü gibi mekanik parametreler
belirlenmeden, bazı kabullere dayalı hesaplamalar
yapılmaktadır. Bu kabuller, yapıya gereğinden fazla yapısal
müdahale yapılmasına neden olabileceği gibi, bazen yetersiz
müdahalelere de sebep olabilmektedir. Bu makalede tarihi
yığma yapıların basınç dayanımı, elastisite modülü ve poisson
oranı gibi mekanik parametrelerin belirlenmesi amacıyla
yapı üzerinde gerçekleştirilen ve literatürde hafif tahribatlı
veya yarı tahribatlı olarak tanımlanan ve yapıda kolayca
tamir edilebilir nitelikte hafif bir hasar oluşturan flat-jack
deneyi ve ülkemizdeki bir tarihi camide uygulanması ve sonuçları
hakkında bilgiler verilmektedir.The strength of the structural elements is very important
parameter to determine the limits and extent of structural
interventions in both historical and modern buildings. It
have to be provided that, the strength must be greater than
internal forces as a result of external loads. For this reason,
the strength of structural elements has to be obtained with
a reasonable approach and precision. However, in some
implementations of historical structures in our country,
the interventions are going on with some hypothesis but
without any determination of the mechanical parameters of
structural elements such as walls, arches and vaults. Furthermore,
sometimes the hypothesis about the mechanical
properties of structures causes over intervention or inadequate
intervention problems. The paper gives information
about flat-jack test which is named as semi-destructive test
to determine the compressive strength, modulus of elasticity
and poisson ratio of historical masonry structures. Also the
paper discusses the results of a flat-jack test results of a
case study in Turkey and compares the with laboratory test
results
