Taha Toros Arşivi, Dosya No: 91/A-Yunus Emre.



Not: Gazetenin “Arada Bir” köşesinde yayımlanmıştır

Tekin, Talat

Istanbul Sehir University Repository

ARADA BİR 1 £-<?<■
Prof. Dr. TALAT TEKİN
Yunus Emre Şeriata Karşı
Sayın İlhan Selçuk’un geçenlerde yayımlanan "Ana­
dolu Müslümanı Şeriatçı Değildir..." başlıklı yazısını(*) 
bilmem okudunuz mu? Bu çok ilginç yazı şöyle sona eri­
yordu: "Anadolu halkı, Atatürk’ü sever; ister Sünni ol­
sun, ister Alevi... Şeriatçı, Atatürk'ü sevmez; Mustafa 
Kemal’e düşmandır. Şeriatçı, İslamı siyasete ve ticarete 
alet eden kişidir. Müslümanlığı particilik için kullanır, 
Arap kültürüyle beyin yıkamaya kalkışır... Anadolu top- 
lumunda şeriatçılıkla Müslümanlığı birbirinden ayır­
mak, laikliğe yeşil ışık yakıp yol vermiştir...”
Sayın Selçuk’un Anadolu Müslümanlığı için koyduğu 
bu çok doğru tanı (teşhis) beni 700 yıl öncesine, Anadolu 
Türk toplumunun yetiştirdiği ilk (ve kuşkusuz en büyük) 
mutasavvıf şairimiz Yunus Emre’ye, onun şeriat ve şeri­
atçılar hakkındaki dizelerine, beyitlerine götürdü. Yunus 
Emre’nin Müslümanlığından hiç kimsenin kuşkusu ola­
maz. Şiirleri baştan başa Tanrı ve insan, evet, insan 
sevgisi ile dolu bu büyük gizemci (mistik) ve hümanist 
şairimizin acaba şeriat ve şeriatçılar hakkındaki görüş­
leri nelerdir? Edebiyat ve kültür tarihimizdeki çok önem­
li kimi konular gibi, bu konu da Yunus Emre üzerine 
yapılan yayınlarda, yaygın bir argo deyimle, es geçil­
miştir ya da en azından gereğince vurgulanmamıştır. 
Çok partili siyasal rejime girişimize ve bununla birlikte 
dinin ve dinsel inançların oy için alabildiğine sömürül­
meye başlamasına kadar bunun belki de büyük bir sa­
kıncası yoktu. Ama şimdi, hele şu son yıllarda, şeriatçı­
ların gemi azıya almışçasına şahlandıkları ve 37 aydın 
insanımızı yeryüzünde yaktıkları cehennem ateşinde 
yok ettikleri bir dönemde, Yunus Emre’nin 700 yıl önce 
şeriat ve şeriatçılar üzerine söylediklerini bir kez daha 
anımsatıp vurgulamanın yararlı olacağı kanısındayım.
Şunu hemen belirteyim ki Yunus Emre, şeriata ve şe­
riatçılara şiddetle karşıdır. Bir şiirinde gerçeği denize, 
şeriatı da bu denizde giden bir gemiye benzeterek şöyle 
der: Şeriat bir gemidir, hakikat deryasıdurl Ol geminün 
tahtası her nice muhkem olsa / Deniz mevci kat’olsa ge­
mi uşanasıdur (Şeriat bir gemidir, gerçek ise onun deni­
zidir; geminin tahtaları ne kadar sağlam olsa, denizin 
dalgaları şiddetlenince o gemi parçalanacaktır). Demek 
ki Müslüman için şeriat yeterli değildir, onunla Tanrı’ya 
varılamaz; aslolan, önemli olan gerçek, Tanrı ve insan 
sevgisidir. Tüm insanlara bir göz ile bakmayan şeriatçı, 
evliya bile olsa, gerçekte bir 'as/’dir: Cümle yaradılmışa 
bir göz ile bakmayan / Şer’ün evliyasıysa hakikatde asi- 
dür. Yunus bu şiirinde daha da ileri giderek şeriatçıların 
evliya saydıkları, Tanrı ve insan sevgisinden yoksun ki­
şilerin gerçekte ‘‘kâfir" olduğunu söyler: Bundan içerü 
haber işit eydeyin ey yar / Hakikatün kâfiri şer’ün evliya- 
sıdur!
Şeriatçı başka din, hatta başka mezhepten olan kişile­
ri suçlar; onların inançlarını kendi inancına aykırı bulur 
ve Sivas toplukıyımında olduğu gibi, onları diri diri ya­
kar. Yunus’a göre ise din ve mezhep amaç değil, araçtır; 
kişiyi Tanrı ve insan sevgisine ulaştıracak birer araç... 
Bu nedenle Yunus hiçbir din ve mezhebi kendi anancına 
aykırı bulmaz; çünkü asıl amaç olan "muhabbet”, yani 
sevgi, bunlar tamam olduktan sonra doğacaktır: Biz 
kimse dinine hilaf dimezüz / Din tamam olıcak toğar 
muhabbet.
Yalnız şeriatı uygulamak, kişiyi Tanrı ve insan sevgisi­
ne aötürmeye yetmez; ardından ‘‘muhabbet’’ gelmeli­
dir. İnançta amaç, “dost", yani "Tanrı" yüzünü görebil­
mek, ona erişebilmektir. Şeriatçı ise sevgiden yoksun 
olduğu için hiçbir zaman bu aşamaya erişemez; "kapı­
da kalır": Dostyüzin göricek şirk yağmalandı / Anunçün 
kapuda kaldı şeriat.
İşte Yunus Emre, şeriatı ve şeriatçıları böyle yorumla­
mış, onlara böyle karşı çıkmıştır. Başka bir şiirinde de 
şeriata karşı daha ağır eleştiride bulunmak istediğini, 
ancak şeriatçılardan korktuğu için bu eleştiriyi yapama­
dığını açıkça söyler: Şeriat edebinden korkaram söyle­
meğe / Yoğısa eydeyidüm dahi ayruksı haber.
Yunus’tan 700 yıl sonra şeriatçıların Anadolu’da ger­
çekleştirdiği toplukıyım, onun şeriattan ve şeriatçıların 
"şerc” inden korkmakta ne denli haklı olduğunu göster­
miyor mu?
(*) Cumhuriyet, 23 Haziran 1994.
Taha Toros Arşivi


Yunus Emre şeriata karşı

http://openaccess.marmara.edu.tr//bitstream/11424/135340/2/001641039010.pdf

Yunus Emre şeriata karşı

Abstract

Similar works

Full text

Available Versions

Istanbul Sehir University Repository