Pomniki Holokaustu w Europie Środkowej i Wschodniej : komunistyczne dziedzictwo, transnarodowe wpływy i krajowy rozwój

Abstract

W artykule analizowane są wybrane obiekty upamiętniające Holokaust z kilku krajów Europy Środkowej i Wschodniej. Przy użyciu podejść socjologii historycznej i socjologii wizualnej, identyfikowane są procesy i podmioty, które ukształtowały współczesne pomniki Zagłady w czasach komunizmu i po komunizmie. Te procesy i podmioty to: upamiętnianie przez Żydów; tworzenie pomników przez władze komunistyczne oraz marginalizacja, tłumienie i zamazanie pamięci o Żydach - ofiarach Zagłady; dokonywanie niewielkich lub istotnych zmian w istniejących obiektach upamiętniających oraz rozwijanie ich po upadku komunizmu; tworzenie nowych publicznych i prywatnych obiektów upamiętniających Holokaust przez podmioty krajowe i zagraniczne. Artykuł kończy się wnioskiem, że istniejące obecnie obiekty upamiętniające Holokaust w regionie Europy Środkowej i Wschodniej są przede wszystkim dziedzictwem czasów komunizmu. Były też kształtowane przez czynniki o charakterze ponadnarodowym. W zasadzie są efektem zmian na poziomie krajowym.The article analyses selected Holocaust memorials in several Central and East European countries. Using the approaches of historical and visual sociology, it identifies processes and agents that shaped the present-day memorials during communism and after. These were: commemoration by Jews; memorialization, marginalization, suppression and the obliteration of Jewish victimhood by the communist authorities; making minor or substantial changes to the existing monuments after communism and developing them; and creating new Holocaust memorials both public and private, and by domestic and foreign agents. The article concludes that the Holocaust memorials in the region are primarily a result of legacies of communist times. They were also shaped by transnational influences. By and large they are national developments