Rodríguez Río, Xusto A.

Repositorio da Universidade da Coruña

73Vocabulario de medicina(galego-español-inglés-portugués)XUSTO RODRÍGUEZ RÍOServizo de Normalización Lingüística da Universidade de Santiago de CompostelaAs miñas primeiras palabras nesta mesa de traballo que leva por título «Tres proxectoslingüísticos para o ámbito da sanidade» deben ser de agradecemento á organizacióndestas VII Xornadas por convidarme a presentar o Vocabulario de medicina en repre-sentación do equipo de persoas que o elaboramos, mais ao mesmo tempo cómpretamén destacar que a miña presenza nela non deixa de ser unha anomalía e un sínto-ma. Unha anomalía porque o vocabulario que me trae aquí xa non é un proxecto, nintan sequera unha novidade (rematouse a finais de 2008 e foi editado, presentado edistribuído na primeira metade de 2009), pero esta anomalía é tamén sintomática daescaseza de produtos lingüísticos dirixidos a potenciar o emprego do galego entre osprofesionais da medicina; é, por tanto, esta escaseza a que nos fai un sitio nesta mesa.Sexa como for, falemos logo do Vocabulario de medicina (galego-español-inglés-portugués).A idea de elaborar un glosario especializado nesta materia naceu no seo dunha dasorganizacións estudantís da Facultade de Medicina da Universidade de Santiago deCompostela (concretamente dos Comités Abertos de Faculdade), alá por volta de 2003.Logo de que uns membros deste colectivo se puxeran en contacto co Servizo de Nor-malización Lingüística (SNL) para ver a forma de implementala e poñela a andarconstituíuse un equipo de traballo interdisciplinario formado por estudantes de Medi-cina e un técnico do SNL xunto co apoio dun grupo de docentes desa facultade queactuaba como equipo asesor.O obxectivo era realizarmos nun prazo aproximado de dous anos un glosario que llesfacilitase o coñecemento activo e pasivo da terminoloxía médica galega ao persoal7374docente e ao estudantado das titulacións de ciencias da saúde que se imparten naUSC, e nomeadamente a ambos os colectivos da Facultade de Medicina. Con elbuscábase axudar a incrementar o emprego do galego no proceso de ensino-aprendizaxenese centro, confiando en que unha mellor dotación de recursos lingüísticos permiti-ría aumentar a competencia para producir discursos especializados en lingua galega,e que esa mellora da competencia induciría un incremento efectivo do seu uso.Á hora de definir as características do traballo optouse polo formato de vocabulariosen definicións, xa que os destinatarios previstos eran especialistas ou especialistasen formación, que non precisaban en principio unha definición dos conceptos recollidos.Pero ao mesmo tempo eramos conscientes de que a inclusión das distintas entradassen ningunha información de tipo conceptual podía dar lugar a confusións no caso deformas homónimas. Para intentar minimizar ese problema elaborouse unha clasifica-ción temática e cada unha das entradas foi asignada a unha ou varias das súas áreas,de tal forma que esa simple adscrición ofrece unha información conceptual básica quecumpre unha función desambiguadora. Sirvan de exemplo as dúas entradas que teñencomo lema galego o termo cápsula en que a dúbida sobre o concepto que designacada unha delas se disipa ao adscribirse a primeira á área temática da anatomía e asegunda á da farmacoloxía.XUSTO RODRÍGUEZ RÍO75Pola contra, si nos parecía esencial incluírmos os equivalentes noutras linguas amaisdo galego e do castelán. Facelo así permitíanos chegar a un público máis amplo etamén ofrecerlle un valor engadido a quen accedese ao Vocabulario buscandoprioritariamente as equivalencias entre galego e castelán. As linguas elixidas foron oinglés e o portugués: a primeira, polo seu carácter de lingua franca de facto da co-municación científica internacional, e a segunda pola presenza dun importante colec-tivo de estudantes portugueses a cursaren estudos de Medicina na USC. Para os con-ceptos propios da área de anatomía incluíse tamén o nome en latín científico, tiradoda Nomenclatura anatómica internacional.Toda esta información recolleuse para cada un dos case 5400 conceptos que acabaronpor integrarse na versión definitiva da obra. Isto supón un corpus total de máis de30 000 denominacións (por riba de 7000 en galego, castelán, inglés e portugués eunhas 1000 en latín), cuxa compilación e selección supuxo finalmente case cincoanos de traballo. Un período de tempo tan longo non se explica só polas dificultadesintrínsecas ao proxecto, senón tamén polas condicións concretas en que se desenvol-veu: ao tratarse dun traballo totalmente altruísta e non remunerado a capacidade dededicarlle tempo e esforzo víase limitada pola actividade académica e profesionaldos seus membros, e provocou que algúns deles tivesen que abandonar o equipo deelaboración.Logo de rematado o traballo propiamente terminolóxico cumpría decidir a forma depresentar toda esa información (denominación galega e categoría gramatical, áreatemática, sinónimos galegos, e equivalentes en castelán, inglés, portugués e latín). Aestrutura interna que eliximos intenta combinar no menor espazo posible –cómprenon esquecer que o traballo se publicou en papel e que, polo tanto, o número depáxinas e o custo final están en proporción directa– a posibilidade de realizar buscasentre calquera das linguas de traballo, coa priorización clara da información sobre ogalego.Así, cada unha das entradas, tal e como se puido comprobar nos exemplos anteriores,vai identificada cun número ao que segue o nome en galego, a categoría gramatical ea indicación da área temática a que pertence. A seguir, inclúense os sinónimos engalego, caso de existiren, e os equivalentes nas outras linguas; por último, as entradasque o precisan complétanse cunha nota explicativa que aclara cuestións lingüísticasou conceptuais que se consideran relevantes.VOCABULARIO DE MEDICINA (GALEGO-ESPAÑOL-INGLÉS-PORTUGUÉS)76Despois do corpus de entradas incorpóranse índices remisivos clasificados por linguas,de tal xeito que ao lado de cada unha das denominacións se anota o número de entradaen que aparece, e é alí onde se pode consultar cal é o seu equivalente en calquera dosoutros idiomas. Desta forma conseguimos que o usuario, aínda que busque referen-cias en castelán, portugués ou inglés, consulte e coñeza tamén cal é a denominacióngalega do concepto que procura.Pero ademais, colocar en paralelo os nomes empregados nos catro idiomas serviunostamén para «avalar» determinadas escollas terminolóxicas galegas que podían sor-prender aos usuarios por diverxeren do castelán. Ocorre que cando se abre o foco e sepresentan as solucións empregadas nun número máis amplo de linguas compróbaseque na realidade é o castelán o que diverxe da pauta seguida case unanimemente polaslinguas do noso contorno. Así ocorre, por exemplo, coa denominación electronlucente,moi semellante ao inglés electron-lucent e ao portugués eléctron-lucente, e das quediverxe o castelán electrón-lucido.Finalmente, a presentación e distribución do Vocabulario realizouse en abril de 2009,e nela combinouse unha versión en papel coa súa difusión en soportes dixitais. Aprimeira delas supuxo a edición de 5000 exemplares, cofinanciados pola Conselleríade Sanidade da Xunta de Galicia quen, a cambio, dispuxo da metade da tiraxe paradistribuír entre o seu persoal. Os 2500 que lle corresponderon á USC repartíronsegratuitamente e de xeito individualizado entre todo o profesorado e o estudantado daFacultade de Medicina; e de forma puntual entre o doutros centros tamén pertencentesá área das ciencias da saúde.De resto, para aproveitar a capacidade de difusión que ofrecen os novos soportesdixitais, púxose á libre disposición da comunidade unha versión en fomato PDF, acce-XUSTO RODRÍGUEZ RÍO77sible desde o sitio web do Servizo de Normalización Lingüística (<http://www.usc.es/snl/term/andel-term_SNL.htm>), e, ademais, toda a información contida no Vocabu-lario integrouse en bUSCatermos, o banco de datos terminolóxicos da USC (<http://www.usc.es/buscatermos/caracteristicas.htm>).Queda só valorar a recepción que o produto tivo entre os seus destinatarios. Se nosguiamos polo interese que espertou o proceso de distribución de exemplares e polonúmero de descargas do documento en formato PDF, podemos deducir que o Vocabu-lario foi ben recibido, e que foi considerado interesante polos seus usuarios. Taménapunta na mesma dirección o ton positivo das recensións e as opinións que se verteronsobre el.O que xa non nos atrevemos a afirmar é que fósemos capaces de acadar o obxectivoproclamado de aumentar o emprego do galego no proceso de ensino-aprendizaxe. Nateoría, a inexistencia ou o descoñecemento da terminoloxía técnica dunha disciplinacalquera é unha das razóns que con máis frecuencia aducen os profesionais dela paraxustificar por que non usan o galego; pero curiosamente, a aparición de produtos quecobren esas lagoas non implica en moitas ocasións un aumento do seu uso. Agardemosque esta non sexa unha delas.VOCABULARIO DE MEDICINA (GALEGO-ESPAÑOL-INGLÉS-PORTUGUÉS)

Vocabulario de medicina (galego-español-inglés-portugués)

http://ruc.udc.es/dspace/bitstream/2183/8894/1/CC121art4.pdf

Vocabulario de medicina (galego-español-inglés-portugués)

Abstract

Similar works

Full text

Available Versions

Repositorio da Universidade da Coruña