Maarseveen, van, J.

Dutch

Pure OAI Repository

 Synthese door metatheseCitation for published version (APA):Maarseveen, van, J. (1997). Synthese door metathese. Chemisch Magazine, (maart), 104-105.Document status and date:Gepubliceerd: 01/01/1997Document Version:Uitgevers PDF, ook bekend als Version of RecordPlease check the document version of this publication:• A submitted manuscript is the version of the article upon submission and before peer-review. There can beimportant differences between the submitted version and the official published version of record. Peopleinterested in the research are advised to contact the author for the final version of the publication, or visit theDOI to the publisher's website.• The final author version and the galley proof are versions of the publication after peer review.• The final published version features the final layout of the paper including the volume, issue and pagenumbers.Link to publicationGeneral rightsCopyright and moral rights for the publications made accessible in the public portal are retained by the authors and/or other copyright ownersand it is a condition of accessing publications that users recognise and abide by the legal requirements associated with these rights.            • Users may download and print one copy of any publication from the public portal for the purpose of private study or research.            • You may not further distribute the material or use it for any profit-making activity or commercial gain            • You may freely distribute the URL identifying the publication in the public portal.If the publication is distributed under the terms of Article 25fa of the Dutch Copyright Act, indicated by the “Taverne” license above, pleasefollow below link for the End User Agreement:www.tue.nl/taverneTake down policyIf you believe that this document breaches copyright please contact us at:openaccess@tue.nlproviding details and we will investigate your claim.Download date: 05. Oct. 2023METATHESEnl eseToepassing van metathesereaeties nam wereldwijd een grote vlucht sind~.de ontwikkeling van uiterst efficiënte katalysatoren voor deze re.;---Katalytische metathese opent geheel nieuwe synthesemogelijk6eden.Nieuwe (-( bindingen komen tot stand onder milde condities. Ook in Ne-derland geniet metathese grote belangstelling. Het onderzoek varieertvan macrocyclisaties en polymerisaties tot synthese van natuurstoffenen geneesmiddelen en het ontwikkelen van katalysatoren.Twee Amerikaanse onderzoeksgroepen ont-wikkelden begin jaren negentig een zeer effi-ciënte katalysator voor metathesereacties.Het gaat in beide gevallen om een homoge-ne katalysator, de éne op basis van rutheni-um (de groep van Grubbs) en de andere opbasis van molybdeen (de groep van Schrock).algemene reactievergelijking alkeenmetatheseBeide blijken alkeenmetathese efficiënt tekatalyseren. Synthetisch opent alkeenmeta-these de weg naar voorheen moeilijk of niettoegankelijke (macro)moleculen. De alge-mene reactievergelijking voor alkeenmeta-thesereacties laat zien dat R2 uit het eerstealkeen wordt uitgewisseld met R3 uit hettweede en Rl uit het eerste alkeen met R4 uithet tweede.katalytische cyclusringsluitingsmetatheseRl R2\dF\_k_at._') C'R3 R4RingsluitingUit intensief onderzoek van de afgelopen ja-ren is reeds gebleken dat metathese tot dekrachtigste (en mildste) katalytische kool-stof-koolstof bindingvormende reacties be-hoort voor het sluiten van grote ringsyste-men. Een uniek aspect van deze ringslui-tingsmetathesereacties is dat de entropie dedrijvende, thermodynamische kracht vormt.Immers, vanuit één uitgangsstof ontstaantwee producten.Ma katalysatorRu katalysatorPCY3CI,,-L~Phci/ IPCY3Metathese katalysatorenMNRO-Mo -7 R=CMe(CF3b/ V PhRO I"CH3CH3etathese is in feite een bijzonderevorm van synthese. Synthese is af-komstig uit het Grieks en betekentletterlijk samenplaatsen. Scheikundigen ver-staan onder synthese het maken van molecu-. laire structuren door combinatie van twee ofmeer eenvoudiger moleculen. De letterlijkevertaling van het Griekse woord metatheseluidt anders-plaatsen of hergroeperen, en datis eigenlijk ook precies wat er gebeurt in eenmetathesereactie. Deze reacties kenmerkenzich door het uitwisselen van elementen ofgroepen tussen moleculen. Metathese is alshet ware een reactie tussen twee moleculenwaarbij twee nieuwe moleculen ontstaan.Jan vanMaarseveenDr. J.H. van Moor·seveen, MedicinolChemistry, SolvayPharmaceuticals,Weesp.104 MAART 1997 CHEMISCH MAGAZINEoReview·artikelen metathese:R.H. Grubbs et al. Acc.Chem.Res.1995, 28, 446-452.H.G. Schmale Angew. Chem. Int.Ed.Engl. 1995, 34, 1833-1836.J.e. Mol, K.J. Ivin. OleRn metathesis and metathesis polymerization,Academic Pre", Londen, 1997.groepen over hun recente alkeenmetatheseinspanningen met de moderne Ru- en Mo-katalysatoren.• TUE: metathese polymerisatie;• UU: rigidiseren van peptiden door middelvan metathese macrocyclisaties;• UvA: ringsluitingsmetathese van niet-na-tuurlijke aminozuren;• UvA: synthese van natuurstoffen door me-tathese;.50lvay Pharmaceuticals: combinatoriële me-tathese;• D5M: ringopeningsmetathese polymerisatie.Een zeer compleet overzicht van onderzoeknaar metathesereacties in uiteenlopende ge-bieden over de afgelopen twintig jaar is on-langs verschenen (Mol). •Metathese polymerisatieo~oMETATHESEPolymerisatieR( ~ ADMET Rn I1 I1 \::f:../ "-=Fn(n-l)C2H4Olefi~emetathese wordt al langere tijd ge-bruikt voor polymerisaties. Er zijn twee fun-damenteel verschillende metathese polyme-risaties: Ring Opening Metathese Polymeri-satie (ROMP), en de Acyclische Dieen Me-tathese (ADMET). In ROMP wordt het po-lymeer gevormd door metathese van dubbe-le bindingen in een cyclisch monomeer naardubbele bindingen in een polymeerketen,waarbij het opheffen van de ringspanning dedrijvende kracht is. Zo wordt bijvoorbeeldhet polymeer van cyclo-octeen commercieelgeproduceerd (Vestenamer®). De ADMETpolymerisatie is een condensatiereactie waar-bij etheen wordt afgesplitst door de metathe-se van eindstandige olefinen. Bij het gebruikvan bifunctionele verbindingen leidt dit totpolymerisatie, waarbij het ontwijken vanetheen (net als bij ringsluitingsmetathese) dedrijvende kracht is.Beide polymerisatievarianten staan na hetbeschikbaar komen van de nieuwe Ru- enMo-katalysatoren onder hernieuwde belang-stelling, vooral omdat deze polymerisatiesongekende controle geven over alle aspectenvan de polymeerstructuur en zeer tolerantzijn voor de aanwezigheid van functionelegroepen -bij het gebruik van de Ru-katalysa-tor kan de ROMP zelfs in water worden uit-gevoerd.Veelzijdige reactie-ringsluitings-metatheseADM~ ~MPRC2H4 I ~nHet verband tussen de verschillende soortenalkeenmetathesereacties is geïllustreerd inhet schema.Het zal duidelijk zijn dat een dergelijkveelzijdige reactie, die zowel toepasbaar isvoor het maken van polymeren als voor desynthese van nieuwe geneesmiddelen, spe-ciale aandacht verdient. In Nederland zijnverschillende universiteiten en industrieënactief. In dit artikel beschrijven onderzoeks-I n de vakgroep Organische Chemie van deTechnische Universiteit Eindhoven passenonderzoekers de Ring Opening MetathesePolymerisatie (ROMP) en de AcyclischeDieen Metathese (ADMET) toe voor desynthese van geordende macromoleculen.De ADMET-reactie wordt gebruikt voor desynthese van polymeren. In het reactiesche-ma is aangegeven hoe onder invloed van ge-polariseerd licht deze polymeren anisotroopkunnen worden vernet. In samenwerkingmet dr. D. Broer (Philips Research) onder-zoeken de chemici of deze polymeren ge-schikt zijn voor toepassing in displays.In een ander project binnen de vakgroepwordt ROMP van norborneenderivaten toe-gepast om gefunctionaliseerde polymeren temaken. Deze polymeren kunnen andere mo-leculen complexeren via drievoudige water-stofbruggen. Rint Sijbesma •Dr. R.P. Sijbesma, organische chemie, TUE.CHEMISCH MAGAZINE MAART 1997 105

Synthese door metathese

Abstract

Similar works

Full text

Available Versions

Pure OAI Repository

NARCIS

Repository TU/e