Schamp, Tom

Ghent University Academic Bibliography

1  De “ongehoorde” stembusgang  Tom Schamp   De bijdrage („De niet-stemmer‟) die in het Belang van Limburg verscheen op 27 mei 2014, p. 20 was deels gebaseerd op de detailcijfers over de opkomst en de blanco/ongeldige stem in België en Vlaanderen die hieronder worden samengevat.   De data zijn gebaseerd op deze die de FOD Binnenlandse Zaken ter beschikking stelde op http://verkiezingen2014.belgium.be     Analyse voor heel België (geaggregeerde cijfers)  Onderstaande staafdiagram maakt duidelijk dat de totale deelname van de ingeschreven kiezers in 2014 is afgenomen voor de federale verkiezingen (zij het met minder dan een half procent). In totaal gaat het nog steeds om 1,2 miljoen kiezers. Van 15% van alle ingeschreven kiezers werd de stem dus niet gehoord. Vooral omdat ze niet werd uitgebracht (800.000) maar ook omdat ze blanco of ongeldig kozen.   Voor de deelstatelijke verkiezingen is de totale deelname afgenomen: we noteren voor de drie relevante regio‟s samen (Vlaanderen, Wallonië en Brussel Hoofdstedelijk Gewest) een lagere opkomst én een hogere blanco/ongeldige stem. Die combinatie is op zich al merkwaardig omdat een lagere opkomst in theorie (maar ook in de praktijk, zie verder) vaker samen gaat met een afname van de blanco/ongeldige stem.  Niettemin zijn er verschillen per regio: in Vlaanderen daalde de opkomst maar met 0,33% tot 92,67% en in Wallonië daalde ze met 1,22% tot 87,88%. In het BHG was de opkomst in 2009 al heel laag en daalde ze verder met 0,60% tot 83,62%. Tel daar de blanco/ongeldige stemmen (Vlaanderen: 4,97% (5,50% in 2009), Wallonië: 7,41% (7,68% in 2009) en BHG: 5,30% (4,96% in 2009)) en de totale deelname vertoont serieuze interregionale verschillen:  - Het aandeel totaal niet-gehoorde kiezers in Vlaanderen bedraagt: 11,92% (of 569.000 kiezers). - Het aandeel totaal niet-gehoorde kiezers in Wallonië bedraagt: 18,64% (of 469.000 kiezers). - Het aandeel totaal niet-gehoorde kiezers in BHG bedraagt: 20,71% (of ruim 121.000 kiezers).  Voor de verkiezingen van de Duitstalige Gemeenschapsraad zijn maar 49.000 kiezers ingeschreven. Nog geen 76,80% van alle ingeschreven kiezers werd gehoord. De opkomst was er 2,73% lager dan in 2009, de blanco/ongeldige stem 11,08% (11,39% in 2009).   2      Verkiezingsjaar Thuisblijvers (%)** Blanco- en ongeldige stem (%)*** Totaal (niet gestemd/niet geldig gestemd) (%)****1995 8,85 7,47 15,151995* 8,86 7,37 15,581999 9,44 6,56 14,991999* 9,09 6,79 15,262003 8,37 5,26 12,942004* 9,12 5,50 14,552007 8,69 5,12 13,112009* 8,87 6,15 14,492010 10,72 5,81 15,602014 10,23 5,76 15,402014* 9,74 7,21 16,24*Deelstatel i jke verkiezingen (totaal  voor het Vlaams parlement, Waals  parlement en Brussels  Hoofdstedel i jk Parlement)**Op bas is  van het totaal  aantal  kiezers***Op bas is  van de totaal  ui tgebrachte s tem****Op bas is  van beide voorgaande, rekening houdend met de proportie blanco- en ongeldige s temmers      3  Analyse op kieskringniveau (geaggregeerde cijfers)  Opkomst versus blanco/ongeldige stem 2010 en 2014 Opkomst 2010* Blanco/ongeldig 2010** Opkomst 2014* Blanco/ongeldig 2014** Delta opkomst Delta blanco/ongeldigAntwerpen 86,19 3,72 87,2 3,97 1,01 0,25Brussel-Hoofdstad 85,88 4,23 87,57 5,41 1,69 1,18Henegouwen 87,64 8,26 87,78 9,02 0,14 0,76Limburg 92,59 6,18 92,85 5,73 0,26 -0,45Luik 86,48 6,56 86,65 7,02 0,17 0,46Luxemburg 90,3 8,27 90,12 7,82 -0,18 -0,45Namen 88,34 7,53 88,5 7,76 0,16 0,23O-Vlaanderen 91,34 5,29 92 4,79 0,66 -0,5Vl-Brabant 90,86 4,98 87,89 4,77 -2,97 -0,21W-Brabant 88,8 5,21 89,29 4,99 0,49 -0,22W-Vlaanderen 91,28 6,05 91,5 5,36 0,22 -0,69Bron: http://www.vlaamsparlement.be/vp/informatie/verkiezingen/arrondissementen.html 0,15 0,03*Op basis van het totaal aantal ingeschreven kiezers**Op basis van de totale uitgebrachte stem   Conclusie bij de tabel, obv. de geaggregeerde cijfers voor de kiesdistricten (provincies):  1. In vergelijking met 2010 is de opkomst globaal gezien lichtjes gestegen (gemiddeld genomen met +0,15%). In slechts twee provincies is ze gedaald, nl. in Luxemburg en vooral in Vlaams-Brabant. In de provincies waar de opkomst beneden de 90% van de ingeschreven kiezers zat in 2010 is ze daar gebleven in 2014. In Vlaams-Brabant zakte de opkomst tot 89,89%. 2. In vergelijking met 2010 is de blanco/ongeldige stem in de helft van de provincies toegenomen, in de andere helft gedaald. De sterkste stijging kennen we Brussel-Hoofdstad (+1,18%). De sterkste daling wordt opgetekend in West-Vlaanderen (-0,69%). De blanco/ongeldige stem is gemiddeld genomen niet veranderd (+0,03%).   De opkomst in 2014 was het hoogst in Limburg (92,85%) en het laagst in Luik (86,6%). De blanco/ongeldige stem is het laagst in Antwerpen (3,97%) en het hoogst in Henegouwen (9,02%!).  In het algemeen kunnen we stellen dat de kiezer het minst wordt gehoord in Luik, Namen en Henegouwen. In die kieskringen zijn zowel de opkomst laag én de blanco/ongeldige stem hoog. In Limburg, Oost-Vlaanderen en West-Vlaanderen wordt de kiezer het best gehoord.    Analyse op Vlaams niveau  Van de Vlaamse provincies is Limburg de beste van de klas. In Limburg is de deelnamegraad het hoogst, en (niet verwonderlijk) ook de blanco/ongeldige stem (want er is een significante samenhang tussen beide, zoals de puntenwolk aangeeft)) behalve in Genk, Tongeren en Borgloon steeg op de opkomst. In Genk, Maasmechelen en Riemst steeg het blanco/ongeldig stemmen. Limburgers zijn plichtsbewuste kiezers.   De provincie Antwerpen is de slechtste van de klas qua opkomst, wat meteen ook de lage blanco/ongeldige stem verklaart. In Kontich (Antwerpen) steeg de opkomst voor de federale verkiezingen van 90,07 (2010) naar 99,11%. Die waarde vertekent niet weinig onderstaande grafiek waar zowel de opkomst als de ongeldige/blancostem voor alle Vlaamse kantons op werden geplot.  In Oost-Vlaanderen zijn er geen opvallende zaken, geen zaken die uit de band springen. Opkomst is licht gestegen en blanco/ongeldige stem gedaald.   Brussel-Hoofdstad spant de kroon inzake niet-deelname en het blancostemmen is ook daar relatief hoog. In totaal bracht 17,64% van alle ingeschreven kiezers geen/geen geldige stem uit. Bij Brussel valt op dat behalve in „Sint-Joost‟ de opkomst is gestegen, maar dat in alle kantons ook de blanco/ongeldige stem is gestegen.   4  In West-Vlaanderen doen enkele kuststeden het al twee verkiezingen ondermaats: Oostende, Veurne en Nieuwpoort. De opkomst in Oostende is zelfs verder gedaald. Dat ging dan weer gepaard met een daling van de blanco/ongeldige stem.   Commentaar: meting op basis van alle scores in de Vlaamse kieskantons. De samenhang tussen opkomst en blanco/ongeldige stem is sterk positief. Een kleine meer-opkomst (X-as) heeft vaker een toename van de blanco/ongeldige stem tot gevolg dan niet.   Analyse op niveau van de kieskantons (De samenhang tussen opkomst en blanco/ongeldige stem)  Zoals hierboven reeds bleek steeg in het algemeen de opkomst in Vlaanderen gemiddeld met 0,50 procent. Het aantal blanco/ongeldige stemmen daalde met 0,44%.   Betreffende onderstaande tabel die alle cijfers weergeeft op kantonnaal niveau, opvallend lage en hoge percentages staan in rood:  1. >= 10% thuisblijvers (in 2010 meer kantons dan in 2014, maar sowieso maar een handvol, buiten Brussel-Hoofdstad)) en  2. >= 6% blanco/ongeldige stemmen (in 2010 veel meer kantons dan in 2014).   De onderstaande puntenwolk vat de algemene relatie tussen opkomst en blanco/ongeldig stemmen samen voor de verkiezingen van 2010 (blauwe punten) en 2014 (rode punten).   5  - Aan de linkerzijde van de grafiek staan de opkomstcijfers en blanco/ongeldige stemmen voor Brussel-Hoofdstad. Er is een lichte toename van de opkomst maar een duidelijke stijging van het aandeel blanco/ongeldig stemmen! - Aan de andere kant van de plot staan die voor alle kantons in de Vlaamse provincies (samen). Voor deze provincies geldt een algemene stijging van de opkomst en een daling van het blanco/ongeldig stemmen.    Commentaar: De samenhang tussen totale opkomst en de blanco/ongeldige stem is over het algemeen sterk positief. Toch zijn er sterke provinciale verschillen. In Brussel-Hoofdstad was ze zowel in 2010 als 2014 echter negatief. Dat verklaart de negatieve trendlijn aan de linkerzijde van de grafiek. Voor alle andere Vlaamse provincies samen is de samenhang echter sterk postief.   Slotsom  - Op geaggreerd niveau voor heel het koninkrijk vertonen de federale verkiezingen van 2014 qua opkomst en blanco/ongeldige stem plus of min dezelfde trekken als die van 2010. Omwille van de historisch lage opkomst toen, die verklaard werd door het plotse vallen van de regering na al enkele kwakkelende formaties sinds 2003- werden (terecht) vragen gesteld bij zowel het vertrouwen in de politiek, het defaitisme van de kiezer, en het democratisch gehalte van de verkiezingsdeelname. Nu –vier jaar later- is de totale deelname niet betekenisvol gestegen. We spreken van een stagnatie. Sommige landsdelen zijn er bovendien erger aan toe dan andere. Vooral Brussel-Hoofdstad en het BHG zijn zwarte plekken op het blazoen van deze samenvallende stembusgang.  In totaal werden 1,2 miljoen stemgerechtige kiezers niet gehoord. Dezelfde commentaren als in 2010 gelden dus ook vandaag.  - Te veel kiezers getuigen van een grote desinteresse in de verkiezingen. Die lage betrokkenheid heeft zich vooral in Wallonië en Brussel andermaal vertaald in een tergend laag opkomstcijfer. Voor de deelstatelijke verkiezingen zijn de verschillen opvallend. Het aandeel totaal niet-gehoorde kiezers in Vlaanderen bedraagt 11,92%, in Wallonië 18,64%, in BHG 20,71% en voor het Duitstalige landsgedeelte 23,20%. 6  - Ook op kieskringniveau zijn de verschillen opmerkelijk. De kiezer het minst werd gehoord in Luik, Namen of Henegouwen woont. In die kieskringen zijn zowel de opkomst laag én de blanco/ongeldige stem hoog. In Limburg, Oost-Vlaanderen en West-Vlaanderen wordt de kiezer het best gehoord. - Op kantonnaal niveau (voor Vlaanderen en BHG) vertoont de analyse tussen opkomst en de totatel blanco/ongeldige stem twee patronen: o Aan de ene kant gaat een lichte daling van de opkomst gepaard met een  duidelijke stijging van het aandeel blanco/ongeldig stemmen in BHG. Dit wijst op een toename van het democratisch deficit. o Aan de andere kant is de samenhang tussen beide voor de Vlaamse provincies (samen) wel positief. Op geaggregeerd niveau was er de totale opkomst in Vlaanderen die lichtjes daalde, maar niet significant; ook een daling van het blanco/ongeldig stemmen. Op kieskringniveau en kantonnaal niveau stijgt de opkomst in de meerderheid van de gevallen en neemt de totale blanco/ongeldige stem af. (cf. scatterplot)    Overzichtstabel van alle scores op kantonnaal niveau   Provincie Kanton* Opkomst 2010** Opkomst 2014** Blanco/ongeldig 2010***Blanco/ongeldig 2014***Delta opkomst Delta blanco/ongeldigAntwerpen Antwerpen 86,19 87,2 3,72 3,97 1,01 0,25Boom 93,19 92,73 6,47 4,92 -0,46 -1,55Brecht 90,3 90,48 4,65 3,74 0,18 -0,91Kapellen 88,97 90,54 3,55 3,07 1,57 -0,48Kontich 90,07 99,11 2,9 2,63 9,04 -0,27Zandhoven 89,43 90,45 3,83 2,87 1,02 -0,96Mechelen 90,57 91,59 4,21 4,17 1,02 -0,04Duffel 90,29 91,29 4,41 3,49 1 -0,92Heist-op-den-Berg 92,18 92,56 5,57 4,68 0,38 -0,89Lier 90,88 93,96 4,57 4,98 3,08 0,41Puurs 91,73 91,81 3,87 3,26 0,08 -0,61Turnhout 91,48 91,34 4,81 4,29 -0,14 -0,52Arendonk 93,19 92,73 6,47 4,92 -0,46 -1,55Herentals 92,62 92,47 5,96 4,9 -0,15 -1,06Hoogstraten 92,51 91,48 5,51 4,64 -1,03 -0,87Mol 92,02 91,74 6,28 4,8 -0,28 -1,48Westerlo 91,82 91,81 7,1 5,39 -0,01 -1,71  Brussel-Hoofdstad Brussel 81,08 81,55 4,46 6,37 0,47 1,91Anderlecht 82,96 83,57 5,21 7,21 0,61 2Elsene 83,19 84,04 2,88 4,01 0,85 1,13Sint-Jans-Molenbeek 82,39 83,26 4,67 6,76 0,87 2,09Sint-Gillis 82,92 84 4,44 6,27 1,08 1,83Sint-Joost-ten-Node 84,96 84,43 3,25 3,92 -0,53 0,67Schaarbeek 83,64 84,33 4,36 6,33 0,69 1,97Ukkel 82,87 83,9 3,11 4,37 1,03 1,26  Limburg Hasselt 91,44 91,54 5 4,73 0,1 -0,27Beringen 91,5 91,7 5,9 5,24 0,2 -0,66Genk 93,1 92,95 5,07 5,6 -0,15 0,53Herk-de-Stad 92,79 93,58 6,65 6,01 0,79 -0,64Sint-Truiden 92,58 92,79 7,32 6,42 0,21 -0,9Tongeren 92,56 92,43 7,08 6,67 -0,13 -0,41Bilzen 93,05 94,18 6,43 5,84 1,13 -0,59Borgloon 93,47 90,36 6,29 5,53 -3,11 -0,76Maasmechelen 93,91 94,14 5,62 5,94 0,23 0,32Riemst 93,07 93,79 5,87 6,51 0,72 0,64Voeren 8,45 6,82 0 -1,63Maaseik 93,9 94,13 7,82 6,76 0,23 -1,06Bree 94,38 94,55 6,82 6,43 0,17 -0,39Neerpelt 92,98 92,99 6,55 5,72 0,01 -0,83Peer 93,44 93,59 6,55 5,69 0,15 -0,86  7  Oost-Vlaanderen Gent* 90,06 90,07 4,57 4,34 0,01 -0,23Deinze 92,14 93,22 6,02 5,31 1,08 -0,71Destelbergen 91,79 92,9 4,13 3,59 1,11 -0,54Evergem 90,42 90,59 5,6 4,69 0,17 -0,91Lochristi 92,17 93,06 4,43 3,97 0,89 -0,46Merelbeke 92,18 93,09 5,16 4,55 0,91 -0,61Nazareth 92,36 93,62 4,01 3,38 1,26 -0,63Nevele 92,85 92,81 5,79 4,1 -0,04 -1,69Waarschoot 91,94 91,41 6,33 5,05 -0,53 -1,28Zomergem 91,28 92,12 6,29 4,94 0,84 -1,35Eeklo 91,55 91,91 7,03 6,28 0,36 -0,75Assenede 91,73 92,22 5,76 5,68 0,49 -0,08Kaprijke 0 0Sint-Niklaas 90,12 90,32 4,6 4,34 0,2 -0,26Beveren 91,36 92,12 4,17 3,77 0,76 -0,4Lokeren 92,6 93,19 5,57 5,04 0,59 -0,53Sint-Gillis-Waas 92,09 93,02 5,2 4,64 0,93 -0,56Temse 91,7 91,93 4,56 4,21 0,23 -0,35Dendermonde 90,91 91,02 4,65 4,6 0,11 -0,05Hamme 92,71 94,55 4,12 4,97 1,84 0,85Wetteren 92,64 93,53 5,32 4,92 0,89 -0,4Zele 91,81 91,49 5,49 5 -0,32 -0,49Aalst 90,46 90,88 5,59 4,59 0,42 -1Geraardsbergen 90,95 91,03 6,4 5,79 0,08 -0,61Herzele 91,59 92,55 6,01 5,07 0,96 -0,94Ninove 91,73 92,27 5,27 5,29 0,54 0,02Zottegem 91,62 92,45 5,31 5,24 0,83 -0,07Oudenaarde 92,72 93,31 5,11 4,76 0,59 -0,35Kruishoutem 93,11 94,22 6,33 4,91 1,11 -1,42Horebeke 92,66 93,46 5,15 5,11 0,8 -0,04Brakel 92,45 93,54 5,73 5,85 1,09 0,12Ronse 89,57 90,21 10,03 8,8 0,64 -1,23  Vlaams-Brabant Asse 90,74 90,9 3,57 3,97 0,16 0,4Halle 88,6 89,28 6,22 5,43 0,68 -0,79Lennik 91,67 92,55 5,14 4,04 0,88 -1,1Meise 90,16 91,15 5,01 3,79 0,99 -1,22Sint-Genesius-Rode 0 0Vilvoorde 89,26 89,7 4,19 5,2 0,44 1,01Zaventem 88,75 88,62 3,1 4,28 -0,13 1,18Leuven 90,07 90,91 3,85 3,2 0,84 -0,65Aarschot 91,98 92,07 5,61 5,01 0,09 -0,6Diest 91,53 92,38 6,29 5,46 0,85 -0,83Glabbeek 92,25 92,47 4,56 3,29 0,22 -1,27Haacht 90,42 91,41 5,03 4 0,99 -1,03Landen 91,87 92,33 6,86 5,28 0,46 -1,58Tienen 90,91 90,63 5,55 5,5 -0,28 -0,05Zoutleeuw 92,19 92,89 6,46 5,28 0,7 -1,18  West-Vlaanderen Brugge 90,13 90,56 5,16 4,7 0,43 -0,46Torhout 92,93 92,48 6,46 5,58 -0,45 -0,88Kortrijk 91,65 91,58 5,58 4,77 -0,07 -0,81Avelgem 93,1 93,39 7,68 7,56 0,29 -0,12Harelbeke 93,38 93,84 5,69 5,45 0,46 -0,24Menen 91,52 92,02 7,24 6,08 0,5 -1,16Roeselare 92,34 91,47 6,27 5,51 -0,87 -0,76Hooglede 92,32 92,49 6,47 6,77 0,17 0,3Izegem 91,73 92,55 6,42 5,4 0,82 -1,02Lichtervelde 93,71 94,72 6,92 6,56 1,01 -0,36Tielt 93,03 92,81 6,46 5,88 -0,22 -0,58Meulebeke 93,6 94,21 6,57 5,28 0,61 -1,29Oostrozebeke 94,38 94,23 8,42 6,45 -0,15 -1,97Ruiselede 92,83 93,11 7,21 6,67 0,28 -0,54Veurne 89,13 89,75 5,33 4,58 0,62 -0,75Nieuwpoort 88,57 89,71 6,06 5,51 1,14 -0,55   Diksmuide 92,33 92,77 7,35 6,43 0,44 -0,92Ieper 91,06 91,14 6,45 6,22 0,08 -0,23Mesen 93,35 94,53 7,84 7,73 1,18 -0,11Poperinge 91,36 92,27 7,04 5,95 0,91 -1,09Vleteren 92,91 92,77 8,08 7,53 -0,14 -0,55Wervik 91,94 92,78 7,87 6,6 0,84 -1,27Zonnebeke 91,89 92,87 6,65 6,41 0,98 -0,24Oostende 89,5 89,43 5,64 4,7 -0,07 -0,94Gistel 93,5 93,59 5,98 5,6 0,09 -0,38Bron: http://www.vlaamsparlement.be/vp/informatie/verkiezingen/arrondissementen.html incl. Brussel 0,50 -0,44*Op basis van 99/100 stembureaus excl. Brussel 0,49 -0,60**Op basis van het totaal aantal ingeschreven kiezers***Op basis van de totale uitgebrachte stem  

De 'ongehoorde' kiezer: 25 mei 2014: een feest van de democratie in mineur

https://biblio.ugent.be/publication/4402270/file/4402279

De 'ongehoorde' kiezer: 25 mei 2014: een feest van de democratie in mineur

Abstract

Similar works

Full text

Available Versions

Ghent University Academic Bibliography