De Mulder, Guy

Maertens, Bart

Ghent University Academic Bibliography

LUNULAArchaeologia protohistoricaXXIIIArlon21.02.2015LUNULA. Archaeologia protohistorica, XXIII, 2015, p. 45-46.Een bronzen beitel te Emelgem (prov. West-Vlaanderen, België)1. InleidingBij veldprospectie in een landbouwzone tussen de gemeentes Emelgem en Ardooie werd op een akker een bronzen beitel gevonden (fig. 1). De vindplaats bevindt zich langsheen de Izegemsestraat in de nabijheid waar deze weg de Roobeek kruist. In de onmiddellijke omgeving werd een aantal jaren terug een waterspaarbekken aangelegd. Gezien de ingrepen in de omgeving is het best mogelijk dat de beitel afkomstig is uit verzette grond voor het waterspaarbekken nabij de Roobeek. De beitel is in elk geval afkomstig uit een lager gelegen zone in de nabijheid van een beek, een potentieel zogenaamde ‘natte’ context.   2. BeschrijvingDe tongbeitel meet 53 mm. De maximale breedte is 23mm. De dikte bedraagt maximaal 5mm. Het gewicht is 9,85 gr. De snede is aan een zijde duidelijk afgevlakt en de zijkant is lichtjes beschadigd. De beitel heeft een bruine tot groene kleur. Het oppervlak is licht ruw (fig. 2).Tongbeitels komen niet zo frequent voor in de set van bron-zen artefacten in Vlaanderen. De enige andere gedocumen-teerde vondst is afkomstig uit Lokeren in de Scheldevallei. De exacte vondstomstandigheden zijn echter niet gedocu-menteerd. Het object maakte deel uit van de collectie Maer-tens de Noordhout en is nu bewaard in het STAM (Desittere & Weissenborn 1977: 27; Verlaeckt 1996: 98, nr.93).In het depot van Ommerschans in Overijssel is een verwant type tongbeitel aangetroffen. Deze vondst is iets langer (8,6 cm) dan het exemplaar van Emelgem (Butler & Bakker 1961: 200, fig. 3.4). Een recente datering plaatst dit type ob-ject in de midden bronstijd, specifiek de MBA1 Acton Park fase (Needham 1990: 245-246). Een tweede voorbeeld is aangetroffen in het depot van Burgess Meadow in de omge-ving van Oxford. De samenstelling van dit  ensemble wordt gedateerd in de jongere Penard fase aan het begin van de late bronstijd (Hawkes 1955: GB6.5; Pearce 1984:39,fig. 14f). Een derde exemplaar is afkomstig uit de Thames ter hoogte van Millbank in London. De beitel is nog bevestigt in een schacht van hertengewei (Hawkes 1955: GB6..6.5).Met behulp van beschikbare 14C-dateringen werd recent ge-probeerd om een relatieve chronologie voor het Britse brons- - 45 -Bart Maertens1 & Guy De MulDer2 1 Rotselaan 7, 8870 Izegem. E-mail: maertens_bart@skynet.be2 Vakgroep Archeologie, Universiteit Gent, Sint-Pietersnieuwstraat 35, B-9000 Gent. E-mail: Guy.Demulder@UGent.beFig. 1. Lokalisatie van Emelgem (tekening J. Angenon, UGent).Fig. 2. De bronzen beitel (schaal 1/1) (tekening J. Angenon, UGent).tijdinstrumentarium op te bouwen. Acton Park I valt zogezegd in de Periode IV (1700-1500 cal BC) van de Britse brons-tijdchronologie, maar goede 14C-dateringen zijn momenteel niet beschikbaar (Needham 1996: 132-133; Needham et al. 1997: 84-86). De jongere Penard wordt in de Periode V (1500-1150 cal BC) geplaatst (Needham 1996: 133-14). De - 46 -Bart Maertens & Guy De MulDeroudste datering van een artefact uit deze periode levert een ouderdom op van 3045±55BP (OxA-5187). De jongste da-tering  gaat terug tot 2910±45BP (OxA-5950). Op basis van de 14C-resultaten wordt de aanvang van deze metallurgische traditie ten vroegste in de 14de-13de eeuw v.Chr. voorgesteld. Het einde situeert zich in de 12de- vroege 11de eeuw. v.Chr. (Needham et al. 1997).3. BesluitHet type tongbeitel aangetroffen te Emelgem is eerder zeld-zaam. De schaarse dateerbare parallellen situeren dit type arte-fact in de midden bronstijd tot de aanvang van de late bronstijd.In vergelijking met de Scheldevallei tussen Gent en Antwer-pen en de Maasvallei kan de provincie West-Vlaanderen als een relatief arme regio worden beschouwd op het vlak van bronzen objecten. Emelgem situeert zich echter in de vallei van de Mandel, een bijrivier van de Leie. Deze regio leverde een reeks interessante vondsten op die wijzen op het poten-tieel van dit gebied voor de bronstijd. Het betreft een hielbijl te Hooglede, gedateerd midden tot begin late bronstijd en een mogelijke bronzen ring te Roeselare (Warmenbol 1990:43-44). Te Dentergem zijn nabij de Peperlabeek indicaties van een nederzetting aangetroffen die late bronstijd aardewerk en een aantal bronssieraden hebben opgeleverd (Warmenbol 1990: 33 & 39-40). Uit de Leie te Harelbeke is verder een zogenaamd karpertongzwaard aan het licht gekomen (Brand-herm & Warmenbol 2008).          BibliografieBRANDHERM, D. & WARMENBOL, E. 2008. The carp’s-Tongue sword discovered in Harelbeke (Western Flanders, Belgium). Reassessing an old find. Lunula. Archaeologia protohistorica, XVI, pp. 43-47.BUTLER, J.J. & BAKKER, J.A. 1961. A forgotten Middle Bronze Age hoard with a Sicilian razor from Ommerschans (Overijssel). Helinium, I/3, pp. 193-210.DESITTERE, M. & WEISSENBORN, A.M. 1977. Voorwer-pen uit de Metaaltijden. Gent: Bijloke-Museum.HAWKES, C.F.C. 1955. Grave-groups and hoards in the Bri-tish Bronze Age, Inventaria Archaeologica. Great Britain 1. London: Garraway Limited.NEEDHAM, S. 1990. Middle Bronze Age ceremonial we-apons : new finds from Oxborough, Norfolk and Essex, Kent. The Antiquaries Journal, LXX, II, pp. 239-252.NEEDHAM, S. 1996. Chronology and periodisation in the British Bronze Age. In : K. RANDSBORG (ed.), Absolute chronology. Archaeological Europe 2500-500 BC, Acta Ar-chaeologica 67/ Acta Archaeologica Supplementa I. Koben-havn: Munksgaard, pp. 121-140.NEEDHAM, S., BRONK RAMSEY, C., COOMBS, D., CARTWRIGHT, C. & PETTITT, P. 1997. An independent chronology for the British Bronze Age metalwork: the results of the Oxford Radiocarbon Accelerator Programme. The Ar-chaeological Journal, 154, pp. 55-107.PEARCE, S.M. 1984. Bronze Age metalwork in southern Bri-tain. Aylesbury: Shire publications.VERLAECKT, K. 1996. Between River and barrow. A reapp-raisal of Bronze Age metalwork found in the province of East-Flanders (Belgium), BAR International Series 632.Oxford: Tempus Reparatum.WARMENBOL, E. 1990. De Bronstijd- en –nijverheid in West-Vlaanderen: een status quaestionis. Westvlaamse Ar-chaeologica, 6/2, pp. 33-48.   

Een bronzen beitel te Emelgem (prov. West-Vlaanderen, België)

https://biblio.ugent.be/publication/5940149/file/5940155

Een bronzen beitel te Emelgem (prov. West-Vlaanderen, België)

Abstract

Similar works

Full text

Available Versions

Ghent University Academic Bibliography