Het doel van dit onderzoek is om inzicht te verkrijgen in hoeverre de genoemde risicofactoren, overeenkomstig het kwetsbaarheidsmodel, huidige en toekomstige depressieve symptomen daadwerkelijk voorspellen en in hoeverre beïnvloeding van de kwetsbaarheid voor stress volgens het stresskwetsbaarheidsmodel daarbij een rol speelt

Dijk, Gert J.A. van

DSpace at Open Universiteit Nederland

 
 
Stress, neuroticisme, bias towards negative emotions, positief‐ en 
negatief affect als voorspellers van (sub)klinische depressie 
 
Stress, neuroticism, bias towards negative emotions, positive‐ and 
negative affect as predictors of (sub)clinical depression 
 
Ir. Gert J.A. van Dijk 
 
 
 
 
 
 
Eerste begeleider:   dr. N. E. Jacobs 
Tweede begeleider:   dr. A. N. Mudde 
 
Februari 2009 
Faculteit Psychologie 
Afstudeerrichting Gezondheidspsychologie 
Open Universiteit Nederland 
 Inhoudsopgave 
Inhoudsopgave........................................................................................................................................................ 2 
Samenvatting .......................................................................................................................................................... 4 
Summary ................................................................................................................................................................. 6 
1  Inleiding................................................................................................... Fout! Bladwijzer niet gedefinieerd. 
1.1  Achtergrond.................................................................................... Fout! Bladwijzer niet gedefinieerd. 
1.2  Theoretisch kader........................................................................... Fout! Bladwijzer niet gedefinieerd. 
1.3  Doelstelling ..................................................................................... Fout! Bladwijzer niet gedefinieerd. 
1.4  Vraagstelling ................................................................................... Fout! Bladwijzer niet gedefinieerd. 
1.5  Hypothesen .................................................................................... Fout! Bladwijzer niet gedefinieerd. 
2  Methode.................................................................................................. Fout! Bladwijzer niet gedefinieerd. 
2.1  Onderzoeksgroep ........................................................................... Fout! Bladwijzer niet gedefinieerd. 
2.2  Instrumenten.................................................................................. Fout! Bladwijzer niet gedefinieerd. 
2.3  Procedure ....................................................................................... Fout! Bladwijzer niet gedefinieerd. 
2.4  Analyse ........................................................................................... Fout! Bladwijzer niet gedefinieerd. 
3  Resultaten ............................................................................................... Fout! Bladwijzer niet gedefinieerd. 
3.1  De steekproef ................................................................................. Fout! Bladwijzer niet gedefinieerd. 
3.2  Constructie van de variabelen ........................................................ Fout! Bladwijzer niet gedefinieerd. 
3.2.1  De FAT variabelen ...................................................................... Fout! Bladwijzer niet gedefinieerd. 
3.2.2  Zelfrapportage variabelen.......................................................... Fout! Bladwijzer niet gedefinieerd. 
3.3  Betrouwbaarheidsanalyses............................................................. Fout! Bladwijzer niet gedefinieerd. 
3.4  Correlatieanalyse............................................................................ Fout! Bladwijzer niet gedefinieerd. 
3.5  Regressieanalyse ............................................................................ Fout! Bladwijzer niet gedefinieerd. 
3.2.3  Controle van de invloed van de demografische variabelen ....... Fout! Bladwijzer niet gedefinieerd. 
3.2.4  Hoofdeffecten van de onafhankelijke variabelen op de huidige depressie (SKDS1) Fout! Bladwijzer 
niet gedefinieerd. 
3.2.5  Hoofdeffecten van de onafhankelijke variabelen op toekomstige depressie (SKDS2) ...............Fout! 
Bladwijzer niet gedefinieerd. 
3.2.6  Interactie‐effecten tussen Stress en de andere onafhankelijke variabelen en SKDS1 als 
afhankelijke variabele. ............................................................................ Fout! Bladwijzer niet gedefinieerd. 
3.2.7  Interactie effecten  tussen de onafhankelijke variabelen met SKDS2 als afhankelijke variabele
  Fout! Bladwijzer niet gedefinieerd. 
3.6  Samenvatting van de resultaten..................................................... Fout! Bladwijzer niet gedefinieerd. 
4  Discussie .................................................................................................. Fout! Bladwijzer niet gedefinieerd. 
4.1  Onderzoeksresultaten .................................................................... Fout! Bladwijzer niet gedefinieerd. 
4.2  Beperkingen en/of methodologische tekortkomingen .................. Fout! Bladwijzer niet gedefinieerd. 
4.3  Theoretische en maatschappelijke relevantie................................ Fout! Bladwijzer niet gedefinieerd. 
4.2.1  Theoretische relevantie ............................................................. Fout! Bladwijzer niet gedefinieerd. 
4.2.2  Maatschappelijke relevantie ...................................................... Fout! Bladwijzer niet gedefinieerd. 
4.4  Vervolgonderzoek........................................................................... Fout! Bladwijzer niet gedefinieerd. 
Referentielijst................................................................................................... Fout! Bladwijzer niet gedefinieerd. 
Bijlage 1. Gebruikte vragenlijsten voor stress‐onderzoek VL‐OU .................... Fout! Bladwijzer niet gedefinieerd. 
Facial Affect Task (FAT)................................................................................ Fout! Bladwijzer niet gedefinieerd. 
Vragenlijst: EPQ‐RSS‐N................................................................................. Fout! Bladwijzer niet gedefinieerd. 
Vragenlijst: PANAS....................................................................................... Fout! Bladwijzer niet gedefinieerd. 
Vragenlijst: SDS............................................................................................ Fout! Bladwijzer niet gedefinieerd. 
Vragenlijst: PSS ............................................................................................ Fout! Bladwijzer niet gedefinieerd. 
Bijlage 2. Controlesimulaties van subgroep met beperkte spreiding in tijdsduur .................. Fout! Bladwijzer niet 
gedefinieerd. 
 
Stress, neuroticisme, bias towards negative emotions, positief‐ en negatief affect als voorspellers van 
(sub)klinische depressie. 
 
Gert J.A. van Dijk 
Samenvatting 
Achtergrond. Depressie is  een groot probleem voor de volksgezondheid. Preventie en behandeling zouden 
beter geoptimaliseerd kunnen worden indien de factoren die een rol spelen bij het ontstaan en de ontwikkeling 
van depressie beter bekend en begrepen zouden worden. Depressie gerelateerde factoren die uit  eerder 
onderzoek het meest frequent naar voren kwamen zijn stress, neuroticisme, bias towards negative emotions 
en  positief‐ en negatief affect. De relaties, zoals tussen persoonlijkheid en depressie, blijken echter complex en 
de gevonden verbanden zijn vaak niet eenduidig. In dit onderzoek is het kwetsbaarheidsmodel (vulnerability 
model) en het stress‐kwetsbaarheidsmodel (diathesis‐stress model) getoetst. Het eerste model werd getoetst 
door te onderzoeken of de eerder gevonden voorspellers van huidige en toekomstige (sub)klinische 
depressieve symptomen in dit onderzoek bevestigd worden en het tweede model door de interactie tussen 
stress en de andere risicofactoren te onderzoeken. 
 
Doel. Het doel van dit onderzoek is om inzicht te verkrijgen in hoeverre de genoemde risicofactoren, 
overeenkomstig het kwetsbaarheidsmodel, huidige en toekomstige depressieve symptomen daadwerkelijk 
voorspellen en in hoeverre beïnvloeding van de kwetsbaarheid voor stress volgens het stress‐
kwetsbaarheidsmodel daarbij  een rol speelt. 
 
Deelnemers, procedure en onderzoeksontwerp. Het onderzoek bestond uit een gecombineerd cross‐sectioneel 
en longitudinaal webbased vragenlijstonderzoek onder studenten psychologie van de Open Universiteit 
Nederland. Hiervoor werd gebruik gemaakt van het Virtueel Laboratorium van de Universiteit. Aan de eerste 
meting namen 608 studenten deel, 165 mannen, 442 vrouwen en 1 met onbekend geslacht in de leeftijd van 
15 tot 72 jaar en met een gemiddelde leeftijd van 36,9 jaar. Aan de tweede meting  deden 347 personen mee 
waarvan 99 mannen en 247 vrouwen en 1 met onbekend geslacht, in de leeftijd van 15 tot 72 jaar, met een 
gemiddelde leeftijd van 38,2 jaar. De tijdsduur tussen de eerste en tweede meting bedroeg gemiddeld 40,5 
dagen.   
 
Meetinstrumenten. Stress werd gemeten met de Perceived Stress Scale (PSS;  Cohen, Kamarck & Mermelstein, 
1983); de ernst van de depressieve symptomen met de Self‐Rating Depression Scale (SDS; Zung, 1965); 
neuroticismemet  de neuroticisme subschaal (EPQ‐RSS‐N) van de (EPQ‐RSS; Eysenck, 1975; Sanderman et al. 
1995); bias towards negative emotions met Pictures of Facial Affect (PFA) (Ekman, 1976 & 1972 & 1971);  
positief‐ en negatief affect met de Positive and Negative Affect Schedule (PANAS) (Watson, Clark, & Tellegen, 
1988). 
 
Resultaten. Wat betreft huidige depressieve symptomen bleken neuroticisme, stress, positief affect en bias 
towards negative emotions, in volgorde van belangrijkheid, significante voorspellers te zijn. Bias towards 
negative emotions bleek daarbij echter negatief in plaats van positief gecorreleerd. Negatief affect bleek geen 
significante voorspeller te zijn. 
Wat betreft toekomstige  ‐ depressieve symptomen bleek naast huidige depressieve symptomen alleen stress 
een significante voorspeller te zijn. Er werden echter geen significante interactie‐effecten tussen stress en de 
andere risicofactoren gevonden. 
 
Conclusie. Geconcludeerd werd dat neuroticisme de beste voorspeller van huidige depressieve symptomen was, 
respectievelijk gevolgd door stress, positief affect en bias towards negative emotions. Verder werd 
geconcludeerd dat naast de ernst van de huidige depressieve symptomen, stress de beste voorspeller van 
toekomstige depressieve symptomen was.  
Daarnaast is geconcludeerd dat er geen bevestiging voor het stress‐kwetsbaarheidsmodel maar wel voor  het  
daaraan gerelateerde algemene kwetsbaarheids (vulnerability)‐ en tri‐partite model werd gevonden. 
 
Keywords:  Depressie, subklinische depressie, voorspellers, risicofactoren 
Stress, neuroticism, bias towards negative emotions, positive‐ and negative affect  
as predictors of (sub)clinical depression.  
 
Gert J.A. van Dijk 
Summary  
Background. Depression is a major threat for the public health.  Prevention and therapy could be further 
improved if the risk factors that play a role in the onset and development of depression would be better known 
and understood. Amongst the most frequently in studies mentioned depression related factors are 
neuroticism, stress, positive‐ en negative affect  and bias towards negative emotions. The inter‐relations, for 
example the interaction between personality and depression, appear to be rather complex however and the 
discovered relations are often ambiguous. In this research the general vulnerability model as well as the  
diathesis‐stress model, a special variant of the first,  were tested. The first model was tested by investigating 
previously found predictors of current and future (sub)clinical depressive symptoms and the second one was 
tested by investigating the interaction between stress and the other mentioned risk factors. 
 
Aim. The aim of this research was firstly to gain insight into the associations between the mentioned risk 
factors and respectively current and future depression conform the vulnerability model and secondly to 
investigate to which extent the vulnerability for stress is influenced by the other mentioned risk factors 
according to the diathesis‐stress model. 
 
Participants, procedure, design. The applied research design was a combined cross‐sectional and longitudinal 
web based survey carried out amongst students psychology of the Open University of the Netherlands. For this 
purpose the virtual laboratory of the university was applied. 
The first sample consisted of  608 student, 165 males and 442 females and 1 subject with unknown gender,  
aged 15 to 72 years (with an average of 36,9 years). The second sample consisted of 347 persons of which 99 
were male and 247 female and 1 subject with unknown gender, aged 15 to 72 years (with an average of 38,2 
years). The average time between the first and second sample was 40,5 days.   
Measures. Stress was measured by the Perceived Stress Scale (PSS;  Cohen, Kamarck & Mermelstein, 1983); the 
severity of the depressive symptoms with the Self‐Rating Depression Scale (SDS; Zung, 1965); neuroticism with 
the neuroticism subscale (EPQ‐RSS‐N) of the Eysenck Personality Questionaire (EPQ‐RSS; Eysenck, 1975; 
Sanderman et al. 1995); bias towards negative emotions with the Pictures of Facial Affect (PFA) (Ekman, 1976 & 
1972 & 1971);  positive‐ and negative affect with the Positive and Negative Affect Schedule (PANAS) (Watson, 
Clark, & Tellegen, 1988). 
 
Results. With respect to current depressive symptoms, stress, neuroticisme, bias towards negative emotions 
and positive affect appeared to be significant predictors. However, negative affect was not found to be a 
significant predictor. Bias towards negative emotions appeared to be negatively instead of positively related to 
the  depressive symptoms however. 
With respect to future depressive symptoms, stress was found to be a significant predictor in addition to 
current depressive symptoms.  No interaction effects between stress and the other predictors were found. 
 
Conclusion. It was concluded that neuroticism was the best predictor of current depressive symptoms, followed 
by respectively stress, positive affect and bias towards negative emotions. It was concluded also that in 
addition to current depressive symptoms, stress appeared to be the best predictor for future depressive 
symptoms. Furthermore confirmation was found for the general vulnerability‐ and the tri‐partite model but not 
for the diathesis‐stress model. 
 
Keywords:  Depression, subclinical depression, predictors, risk factors 
 


Stress, neuroticism, bias towards negative emotions, positive‐ and negative affect as predictors of (sub)clinical depression

Abstract

Similar works

Full text

Available Versions

DSpace at Open Universiteit Nederland