Bergmans, D.H.T.

Nijmeijer, J.

Veerbeek, H.W.

NLR Reports Repository

Nationaal Lucht- en Ruimtevaartlaboratorium 
National Aerospace Laboratory NLR 
 
 
  
  
 
 
NLR-TP-2008-569 
 
Grondgeluid rondom Schiphol 
  
H.W. Veerbeek, J. Nijmeijer1  en D.H.T. Bergmans 
 
1 Amsterdam Airport Schiphol 
  
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Dit rapport is gebaseerd op een presentatie te houden tijdens het congres Geluid Trillingen en Luchtkwaliteit, 
Nieuwegein, 6 november 2008. 
 
Uit dit rapport mag worden geciteerd onder de voorwaarde dat volledige bronvermelding plaatsvindt. 
 
Opdrachtgever NLR 
Contractnummer ---- 
Eigenaar NLR  
NLR Divisie Air Transport 
Verspreiding Onbeperkt 
Rubricering titel Ongerubriceerd 
 september 2008  
Goedgekeurd door: 
Auteur 
 
 
 
Reviewer Beherende afdeling 
  
NLR-TP-2008-569 
  
 2 
Inhoudsopgave 
Introductie 3 
Inventarisaties en analyses 4 
Fase I 5 
Fase II 5 
Fase III 6 
Installeren vaste NOMOS meetpost voor het meten van grondgeluid 7 
Inventarisatie resultaten NOMOS grondgeluid meetposten 7 
Inventarisatie met metingen grondgeluid Amstelveen 8 
Installeren tweede NOMOS meetpost voor het meten van grondgeluid 8 
Conclusies 9 
Referenties 9 
 
 
 
Grondgeluid rondom Schiphol 
H.W. Veerbeeka, J. Nijmeijerb, D.H.T. Bergmansa  
 
aAir Transport Divisie, Nationaal Lucht en Ruimtevaartlaboratorium, Anthony Fokkerweg 2, 
1059 CM Amsterdam 
bEnvironmental Capacity, Amsterdam Airport Schiphol, Evert v/d Beekstraat 202 
1118 CP Schiphol 
 
veerbeek@nlr.nl 
Abstract 
Sinds de opening van de Polderbaan in 2003, ondervinden de inwoners van Hoofddorp hinder 
van grondgeluid. In de context van dit artikel is het grondgeluid alleen het geluid dat wordt 
veroorzaakt door het vliegtuig als het begint te rollen en de intentie heeft een start uit te 
voeren. Grondgeluid is hierbij het geluid dat zich bevindt in het lage gedeelte van het 
geluidsspectrum, namelijk tussen de 25 en 100 Hz. 
 
Schiphol heeft de intentie de hinder, veroorzaakt door grondgeluid, aan te pakken en te 
reduceren. Hiervoor zijn vanaf 2004 verschillende onderzoeken uitgevoerd. Dit artikel geeft 
een overzicht van onderzoeken naar grondgeluid tot nu toe. Werden er in 2005 
inventariserende metingen gedaan om grip te krijgen op het probleem, tegenwoordig zijn er 
NOMOS-meetposten die continue grondgeluidgegevens vastleggen. 
Introductie 
In 2003 is de Polderbaan op de luchthaven Amsterdam Airport Schiphol (AAS) in gebruik 
genomen. Na de ingebruikname is het aantal klachten gerelateerd aan grondgeluid in 
Hoofddorp toegenomen. Naar aanleiding van deze klachten heeft AAS het Nationaal Lucht- 
en Ruimtevaartlaboratorium (NLR) destijds verzocht een inventarisatie te doen naar 
grondgeluid. Deze inventarisatie bleek de eerste stap om de hinder veroorzaakt door 
grondgeluid te onderzoeken. 
Langs een tijdslijn (2003 tot en met 2008) zijn de stappen weergegeven die tot heden een 
bijgedrage geleverd hebben aan de zoektocht naar een oplossing om de hinder van het 
grondgeluid te verminderen. Middels deze tijdslijn is getracht een zo volledig beeld neer te 
zetten van de doorlopen stappen. 
 
2003 Ingebruikname Polderbaan 
 Klachten Grondgeluid te Hoofddorp 
 Schiphol start onderzoek “Grondgeluid Hoofddorp” 
2004 Fase I: Inventarisatie met NOMOS metingen [Ref.1] 
 Fase II: Inventarisatie met aanvullende metingen [Ref.2] 
  
NLR-TP-2008-569 
  
 3 
 
 
2005 Fase III: Analyse met gedetailleerde metingen [Ref.3] 
 Fase IV: Onderzoek grondgeluid m.b.v. simulaties  
 Grondgeluid: een overzicht en resultaten [Ref.4] 
2006 Op zoek naar vermindering grondgeluid te Hoofddorp  
2007 Installeren vaste NOMOS meetpost voor het meten van grondgeluid 
 Initiatief reductie grondgeluid m.b.v. innovatieve geluidswal - piramides 
2008 Prijsvraag “Create a barrier of silence” [Ref.5] 
 Inventarisatie resultaten NOMOS grondgeluid meetposten [Ref.6] 
 Inventarisatie met metingen grondgeluid Amstelveen [Ref.7] 
 VROM’s inventarisatie normering laagfrequent geluid 
 Installeren tweede NOMOS meetpost voor het meten van grondgeluid [Ref.8] 
 
Naast het NLR zijn bij het doorlopen van de stappen op de tijdslijn ook andere partijen 
betrokken geweest, dit zijn o.a. Wylelabs, TNO en Alterra. Deze partijen zijn op verzoek van 
AAS en/of omwonenden in het onderzoek betrokken. Zij maakten (tijdelijk) deel uit van het 
projectteam waarin, naast AAS en omwonenden, ook de gemeente Haarlemmermeer en 
CROS (Commissie Regionaal Overleg Schiphol) vertegenwoordigd waren. 
 
In de context van dit artikel is de definitie van grondgeluid het geluid (geluidsenergie) dat zich 
bevindt in het lage gedeelte van het geluidsspectrum, namelijk tussen de 25 en 100 Hz. 
Grondgeluid is laagfrequent geluid, maar niet al het laagfrequent geluid afkomstig van 
vliegtuigen is grondgeluid. Kenmerkend aan het grondgeluid is dat de toename van het 
laagfrequent geluid te relateren is aan een vliegtuig dat de intentie heeft een start uit te voeren. 
 
Dit artikel beschrijft het onderzoek naar grondgeluid rondom Schiphol. Inventarisaties en 
analyses worden samengevat. Eerst worden een aantal stappen, zoals weergegeven op de 
tijdslijn, verder toegelicht om vervolgens af te sluiten met conclusies en aanbevelingen. Het 
spreekt voor zich dat voornamelijk wordt ingegaan op de onderzoeksstappen, waarbij het 
NLR betrokken was of nog is. 
Inventarisaties en analyses 
De betrokkenheid van het NLR in de stappen zoals op de tijdslijn weergegeven betreft: 
• Fase I,II,III (Grondgeluid een overzicht en resultaten); 
• Installeren vaste NOMOS meetpost voor het meten van grondgeluid; 
• Inventarisatie resultaten NOMOS grondgeluid meetposten; 
• Inventarisatie met metingen grondgeluid Amstelveen; 
• Installeren tweede NOMOS meetpost voor het meten van grondgeluid. 
 
 
  
NLR-TP-2008-569 
  
 4 
 
 
Het NLR heeft tijdens de eerste onderzoeksstappen (Fase I, II, III) van grof naar fijn het 
grondgeluid benaderd. In het begin zijn inventariserende metingen uitgevoerd met bestaande 
meetposten, later zijn er metingen uitgevoerd voor het doen van  gedetailleerdere analyses. 
Fase I 
Het doel van fase I was om de toegenomen hinder in Hoofddorp op een objectieve wijze te 
beoordelen. Hiervoor is gebruik gemaakt van beschikbare geluidmeetgegevens gemeten door 
NOMOS-meetpost 17, locatie Landleeuw. Het onderzoek is later uitgebreid door tijdelijk twee 
mobiele meetposten te plaatsen in Hoofddorp-Noord. 
 
De geregistreerde piekniveaus zijn vergeleken met waarden die worden veroorzaakt door 
vliegverkeer van andere startbanen. Piekniveaus dus, die ook al optraden voordat de 
Polderbaan in gebruik genomen werd. Uit deze vergelijking bleek dat geen sprake was van 
hogere piekniveaus. Wel was, door het toegenomen aantal vluchten in het gebied, sprake van 
beduidend meer metingen van vliegtuiggeluid in een gelijkdurige periode. 
 
Voor alle onderzochte locaties bleek overigens dat het gemeten piekniveau (LAmax) tijdens 
starts vanaf de Polderbaan vaak beneden de detectiedrempel bleef. Hierdoor werd door de 
NOMOS-meetposten voor veel starts vanaf de Polderbaan geen geluidsgebeurtenis 
gedetecteerd. Hierbij moet worden opgemerkt dat NOMOS niet ontworpen is voor het 
vastleggen van grondgeluid, maar voor geluid van overvliegende vliegtuigen. De meetposten 
registreren A-gewogen geluidniveaus op basis waarvan de geluidgebeurtenissen gedetecteerd 
worden. Metingen die niet tot een geluidgebeurtenis behoren worden na verloop van tijd 
gewist. 
 
De standaard beschikbare NOMOS geluidgebeurtenissen boden geen goede basis voor 
beoordeling van grondgeluid. Aanbevolen werd destijds om, in overleg met omwonenden, 
aanvullende meetsessies uit te voeren naar de geluidniveaus in het lagere frequentiedomein. 
Gekoppeld aan deze geluidmetingen werd aanbevolen ook te inventariseren op trillingen in 
woningen, omdat bij heel lage frequenties het geluidniveau (trillingsniveau) minder gehoord 
wordt maar des te meer gevoeld. 
Fase II 
Het doel van fase II was om de beperkingen van NOMOS-meetposten ten aanzien van 
laagfrequent geluid weg te nemen. Het NLR heeft hiervoor aanvullende metingen uitgevoerd 
op dezelfde posities in Hoofddorp-Noord als in fase I. De metingen betroffen nog steeds 
primair het beoordelen van het grondgeluid ter plaatse van de ontvanger. Op basis hiervan is 
getracht een duidelijke relatie te leggen tussen starts vanaf de Polderbaan en geconstateerde 
hinder. Tijdens fase II zijn C-gewogen geluidniveaus geanalyseerd om zodoende het 
laagfrequente signaal in detail te kunnen analyseren. Aanvullend zijn trillingsniveaus gemeten 
aan de constructies van de woningen in de buurt waar gemeten werd. 
 
Uit analyse van de meetgegevens bleek dat trillingen met een frequentie van 32 Hz dominant 
waren. De verkregen meetresultaten hadden een aantoonbare relatie met het startende 
  
NLR-TP-2008-569 
  
 5 
 
 
vliegverkeer vanaf de Polderbaan. Verder bleek dat vooral de vliegtuigen met een groter 
startgewicht tot hogere geluid- en trillingsniveaus leiden. De resultaten afgeleid uit de C-
gewogen meetresultaten kwamen overeen met de waarnemingen van omwonenden. 
 
De aanvullende metingen hebben de relatie tussen startend verkeer vanaf de Polderbaan en 
mogelijke hinder in Hoofddorp-Noord bevestigd. Tevens is aangetoond dat met name bij 
lagere frequenties (32 Hz) hogere niveaus voorkwamen. Op basis van deze resultaten werd 
aanbevolen nadere studie te doen naar de bron en het overdrachtspad. 
Fase III 
Tijdens de derde fase van het onderzoek naar grondgeluid in Hoofddorp zijn de metingen 
uitgebreid naar locaties buiten de woonwijken. Het doel was inzicht te krijgen in de precieze 
relatie tussen bron en ontvanger, en in de overdracht van bron naar ontvanger. Hiervoor zijn 
zowel geluid- als trillingsmetingen uitgevoerd in het gehele gebied tussen de startbaan en de 
woonwijk. In figuur 1 zijn de meetlocaties weergegeven en geluid- en trillingsresultaten voor 
een startende Boeing 747-400. 
 
 
Flight series B744 (FL050): 31.5 Hz
20
30
40
50
60
70
80
90
100
0 20 40 60 80 100 120
time (sec)
N
oi
se
 (d
B
)
0
1
2
3
4
5
6
7
8
Vi
br
at
io
n 
(*1
0-
3) Noise M1
Noise M6
Noise M7
Noise M8 (ext)
Noise M8 (int)
Vibration M1
Vibration M8
 
Figuur 1 links: meetlocaties fase III - rechts: meet resultaten geluid en trillingen 
 
De trillingsmetingen, zowel bij de startbaan als tussen Hoofddorp en Schiphol, gaven niet aan 
dat trillingen via de grond een bijdrage leverden aan de gemeten trillingsniveaus in de 
woningen te Hoofddorp. De geluidmetingen daarentegen leverden voor alle locaties goed 
correlerende gegevens op. Hieruit is geconcludeerd dat de overdracht van het grondgeluid 
door de lucht plaatsvindt. 
 
1
6 
7 8 
  
NLR-TP-2008-569 
  
 6 
 
 
Verder bevestigden de verkregen geluidsresultaten dat:  
• Geluidniveaus die binnenshuis optraden dominant waren bij frequenties rond 32 Hz. 
Deze trend van dominantie correspondeerde met het moment dat het vliegtuig begint 
te rollen. 
• De invloed van wind leidde tot variaties tot ongeveer 4 dB, ongeacht het vliegtuigtype. 
Er hebben metingen plaatsgevonden zowel met wind als zonder wind. 
• In absolute zin is er sprake van een relatie tussen het vliegtuigtype en de 
geluidniveaus: de zwaardere types leiden tot hogere geluidniveaus. 
 
Voor toetsing van mogelijke overlast zijn de beschikbare meetgegevens naast de 
hinderrapportages van omwonenden gelegd. De uitkomst was dat de gemeten maximale 
geluidniveaus in situaties zonder gerapporteerde hinder 5 tot 10 dB lager waren dan in 
situaties waarin wel hinder was aangegeven. 
 
De aard en omvang van de metingen bracht met zich mee dat deze slechts gedurende een 
korte periode konden worden uitgevoerd. Om aanvullende gegevens te verkrijgen in situaties 
met andere meteocondities zijn modellen gebruikt. De meetgegevens waren erg waardevol om 
als input te dienen voor deze modellen. De berekeningen hebben het effect van wind en 
bodemgesteldheid inzichtelijk gemaakt. 
Installeren vaste NOMOS meetpost voor het meten van grondgeluid 
Nadat de onderzoeksfases zijn doorlopen, is gekeken hoe de hinder ten aanzien van het 
grondgeluid verder verminderd kan worden. Net als bij het reguliere vliegtuiggeluid bestaan 
hiervoor een aantal mogelijkheden. Deze mogelijkheden zijn op te splitsen in akoestische en 
niet-akoestische factoren. Met de akoestische factoren richt men zich op het reduceren van de 
bron (bijvoorbeeld stillere motoren), de overdracht (bijvoorbeeld een geluidswal) of de 
ontvanger (zoals verhogen van de geluidsisolatie van woningen). Bij het reduceren van de 
hinder met niet-akoestische factoren is het verbeteren van de communicatie een belangrijk 
onderdeel. Schiphol heeft ervoor gekozen de hinder ten aanzien van het grondgeluid te 
verminderen door het creëren van een geluidswal (overdracht, akoestische factoren, zie ook de 
prijsvraag op de tijdslijn) en het verbeteren van de informatie voorziening (niet-akoestische 
factoren, installeren extra vaste NOMOS meetposten). 
 
Voor het verbeteren van deze informatie voorziening is het NOMOS geluidmeetsysteem 
uitgebreid. Aan meetpost 17 in Hoofddorp is een extra microfoon geïnstalleerd (meetpost 80) 
om het grondgeluid te registeren en de niveaus zichtbaar te maken op de NOMOS-online site 
van Schiphol. De NOMOS meetpost 80 geeft hierbij zijn resultaten weer in C-gewogen 
geluidswaarden. Dit is gedaan om met het resultaat gevoeliger te maken voor laagfrequent 
geluid (grondgeluid) en de detectie te verbeteren. 
Inventarisatie resultaten NOMOS grondgeluid meetposten 
Na het installeren van een vaste NOMOS meetopstelling kwam over een langere periode C-
gewogen geluiddata horende bij startende vliegtuigen beschikbaar. Dit in tegenstelling tot de 
  
NLR-TP-2008-569 
  
 7 
 
 
metingen gedaan in het kader van fase II en III, die een beperkte meetduur kenden. De 
meetresultaten van de periode januari 2007 tot december 2007 zijn vervolgens onderzocht. 
 
Uit de meetresultaten blijkt dat door de plaatsing van meetpost 80, in vergelijking met de niet 
aangepaste meetpost 17 (op dezelfde locatie), een completer beeld van grondgeluid wordt 
verkregen. Meetpost 80 registreert namelijk geluidniveaus voor aanzienlijk meer starts. 
 
De set gegevens uit de geselecteerde perioden laat zien dat met name de grote vliegtuigen tot 
hinder kunnen leiden. Bevindingen uit eerdere, korter durende, meetsessies worden hiermee 
door de meetgegevens van meetpost 80 ondersteund. In figuur 2 zijn meetgegevens 
weergegeven van hetzelfde vliegtuig, startend vanaf de Polderbaan, maar op verschillende 
dagen gemeten. De meetresultaten zijn in dezelfde grafiek uitgezet als de gehanteerde 
hindercurve (zie in figuur 2 links de rode lijn). De trend die waarneembaar is dat in de 
wintermaand december de geluidniveaus (rond 32 Hz) boven de hindercurve uitkomen. 
 
 
 
 
Meerdere starts van één enkel vliegtuig (B744)
50
55
60
65
70
75
80
85
90
95
100
10 100
Frequentie  (Hz)
dB
(C
) 17-5-2007
22-5-2007
23-5-2007
11-12-2007
15-12-2007
16-12-2007
17-12-2007
18-12-2007
Annoying
Figuur 2 links: vergelijking meetresultaten van B744 starts - rechts: foto’s van een startende B744  
Inventarisatie met metingen grondgeluid Amstelveen 
Medio 2008 zijn er op verzoek van Schiphol door het NLR ook metingen in Amstelveen 
uitgevoerd om vast te stellen of er ook sprake is van grondgeluid in Amstelveen. Dit naar 
aanleiding van klachten over grondgeluid in Amstelveen. De inventarisatie met metingen van 
grondgeluid Amstelveen worden momenteel uitgevoerd.    
Installeren tweede NOMOS meetpost voor het meten van grondgeluid 
In oktober 2008 zal Schiphol een tweede grondgeluid meetpost in Hoofddorp-Noord 
(Allegonda Hoeve) toevoegen aan haar NOMOS meetnet. Er is voor gekozen de nieuwe 
meetpost te plaatsen in de buurt van de woning waar eerder metingen zijn uitgevoerd in fase   
  
NLR-TP-2008-569 
  
 8 
 
 
I t/m III (figuur 1, locatie 8). Doordat de gekozen locatie vlak achter de Geniedijk ligt en deze 
dijk mogelijk invloed had op de metingen zijn proefmetingen uitgevoerd voor het bepalen van 
de tweede NOMOS meetlocatie [Ref.8]. Gebleken is dat de Geniedijk geen significante 
belemmering vormt voor het detecteren van het grondgeluid. De NOMOS-meetpost kan 
daarom zonder problemen achter de Geniedijk in de buurt bij de woningen geplaatst worden. 
Conclusies 
Sinds de opening van de Polderbaan in 2003, ondervinden de inwoners van Hoofddorp hinder 
van grondgeluid. Dat Schiphol de klachten over grondgeluid serieus neemt blijkt uit de 
onderzoekstappen genomen in het verleden en de zoektocht naar oplossingen. 
 
Uit de objectieve geluidsonderzoeken vanaf 2003 blijkt dat grondgeluid aanwezig is in 
Hoofddorp. Uit analyse van de meetgegevens bleek dat trillingen met een frequentie van 
32 Hz dominant waren. De verkregen meetresultaten hadden een aantoonbare relatie met het 
startende vliegverkeer vanaf de Polderbaan. Verder bleek dat vooral de vliegtuigen met een 
groter startgewicht tot hogere geluid- en trillingsniveaus leiden. Hierbij zijn 
weersomstandigheden ook van grote invloed. 
 
Na de uitgebreide meetcampagnes is het grondgeluid aan bestaande hindercriteria getoetst. 
Voor Hoofddorp correleert deze toetsing met bekende hinderrapportages. 
 
In de afgelopen jaren is kennis opgebouwd ten aanzien van het grondgeluid, met als doel de 
hinder te verminderen. De aanpak om hinder te verminderen kan via twee wegen bewandeld 
worden: akoestisch en niet akoestisch. Akoestisch zoekt Schiphol nu naar oplossingen om het 
geluid op het overdrachtpad te reduceren, via een zogenaamde “barrier of Silence”. De eerste 
niet-akoestisch reducerende maatregelen zijn getroffen door een uitbreiding van het bestaande 
NOMOS geluidmeetsysteem met grondgeluidmeetposten. 
Referenties 
[1]. Veerbeek, H.W.,’Analyses NOMOS geluidmetingen in relatie tot startende vliegtuigen 
vanaf de Polderbaan’, NLR-CR-2004-492, december 2004. 
[2]. Veen, T.A. et al, ‘Measurements of noise and vibration near Schiphol Airport’, NLR-
CR-2005-175, mei 2005. 
[3]. Veerbeek, H.W. et al, ‘Measurement results of noise and vibration measurements near 
Schiphol Airport’, NLR-CR-2005-736, december 2005. 
[4]. Sharp, B. et al, ‘Groundnoise Polderbaan Overview of Results’, Wyle Report WR 06-02 
(J/N 52611) February 2006. 
[5]. Internetsite: www.innovatieveoplossing.nl  
[6]. Veerbeek, H.W. et al,’ Grondgeluid Hoofddorp – een analyse van C-gewogen 
meetresultaten’, NLR-CR-2008-149 (concept, nog niet gepubliceerd). 
[7]. Bergmans, D.H.T. et al, ‘Grondgeluid Amstelveen’, NLR-CR-2008-140 (concept, nog 
niet gepubliceerd). 
[8]. Veerbeek, H.W. et al, ‘Metingen voor tweede NOMOS grondgeluid locatie Hoofddorp’, 
NLR-CR-2007-720, oktober 2007. 
  
NLR-TP-2008-569 
  
 9 


Grondgeluid rondom Schiphol

http://reports.nlr.nl:8080/xmlui/bitstream/handle/10921/306/TP-2008-569.pdf?sequence=1

Grondgeluid rondom Schiphol

Abstract

Similar works

Full text

Available Versions

NLR Reports Repository