Fouarge, D.

Dutch

Research Papers in Economics

Zes stemmen voor de mannen
DidierFouarge*
Nederland is bezorgd over het te lage aantal uren dat door vrouwen wordt gewerkt.
Watiserpreciesaandehand?VolgenscijfersvanhetCBSstijgtdearbeidsparticipatie
van vrouwen – en dan vooral van moeders met jonge kinderen – onophoudelijk sinds
1985, terwijl het aantal gewerkte uren daalt. Gemiddeld genomen is de jaarlijkse ar-
beidsduurvanvrouwenongeveer30%lagerdandievanmannen.Hetaandeelvrouwen
in voltijdbanen is laag en vertoont door de tijd heen geen spoor van verandering. Vol-
genspolitiekDenHaagisditeenprobleem.Omdieredenbeslotenkabinet,werkgevers-
en werknemersvertegenwoordigers een Taskforce DeeltijdPlus in het leven te roepen,
met als hoofddoel het bevorderen dat vrouwen meer uren gaan werken. De installatie
van de Taskforce op 8 april jl. ging gepaard met een symposium met presentaties en
debatrondhetthema‘DeeltijdwerkinNederland’.Hetsymposiumwerdgoedbezocht
door vertegenwoordigers van verschillende ministeries, de planbureaus CPB en SCP,
het maatschappelijk middenveld en wetenschappers.
Aan de hand van een drietal stellingen werd gepeild hoe de aanwezigen (25 mannen
en 65 vrouwen volgens de deelnemerslijst) dachten dat het aantal gewerkte uren van
vrouwen het beste omhoog te krijgen is. De drie stellingen die ter stemming werden
voorgelegd, waren: het aantal gewerkte uren van vrouwen kan het beste verhoogd
worden door (1) in te zetten op de rol van de man, (2) in te zetten op een cultuurver-
andering van werkgevers, of (3) in te zetten op de arbeidsparticipatie van vrouwen
zonder jonge kinderen. Enige toelichting is op zijn plaats.
Stelling1(zegmaar‘deman’)kangemotiveerdwordenvanuitdegedachtedatdeman
mede verantwoordelijk is voor het feit dat zijn vrouwelijke partner onvoldoende uren
werkt. Mannen zouden te inflexibel zijn en niet bereid zijn hun eigen arbeidsaanbod
aan te passen op momenten waarop dit wel goed van pas zou komen (bijv. als de kin-
deren nog klein zijn). De telling van de stemmen voor deze stelling was snel klaar: zes
stemmenvoor‘deman’!Ditismerkwaardigweinigalsjebedenktdathetaantalgewerkte
uren van mannen inderdaad ongevoelig is voor belangrijke levensgebeurtenissen als
de geboorte van kinderen en dat de economische literatuur heeft gewezen op het feit
dat het arbeidsaanbod van paren feitelijk als een gemeenschappelijke beslissing kan
worden gezien, waaraan onderhandeling te pas komt. Dat de stelling zo weinig steun
kreeg, is te begrijpen vanuit de atypische samenstelling van de deelnemers aan het
symposium:hoofdzakelijkhoogopgeleidevrouwenmetbovengemiddeldambitieniveau
die thuis hun mannetje staan.
De motivatie voor stelling 2 (zeg maar ‘de werkgever’) is dat werkgevers onvoldoende
ruimte zouden geven aan vrouwen om hun arbeidsduur flexibel in te richten. Begin-
en eindtijd van je werkdag zou je vaker zelf moeten bepalen en er zouden meer moge-
lijkheden moeten komen voor thuiswerken, zo luidt de stelling. De klacht is ook dat
vrouwen die tijdelijk hun loopbaan hebben onderbroken of tijdelijk minder zijn gaan
werken, minder gemakkelijk in aanmerking komen voor een functie in voltijd die ver-
gelijkbaar is met de oude functie. Ongeveer de helft van de aanwezigen kon zich daar
wel in vinden. Werkgevers hebben een belangrijke bijdrage geleverd aan de opkomst
* Didier Fouarge is lid van de redactie van het Tijdschrift voorArbeidsvraagstukken.
Tijdschrift voor Arbeidsvraagstukken 24 (2): 111-113 111van de Nederlandse vrouw op de arbeidsmarkt. Door in de jaren negentig massaal
deeltijdwerk mogelijk te maken hebben zij veel vrouwen naar de arbeidsmarkt weten
te lokken. Dat is winst. Maar hun inflexibele houding nu wordt hen kennelijk zwaar
aangerekend.Eenbijkomendpuntisdatwerkgeversweiniginvestereninhunparttimers
endatdeuitgavenvanbedrijvenaanzakendiedecombinatievanarbeidenzorgbeter
mogelijk moeten maken, betrekkelijk laag zijn.
De derde stelling (zeg maar ‘de vrouw zonder zorgtaken’) kon eveneens rekenen op
van de steun van ongeveer de helft van de aanwezigen. Waar het om gaat, is het vol-
gende:dearbeidsparticipatievanjongevrouwen(inpersoneneninuren)ishoog,maar
daalt rond de geboorte van het eerste kind. De participatie in personen herstelt zich
deels in de paar jaren na de geboorte, maar het aantal gewerkte uren niet. Dit komt
doordat steeds meer vrouwen die geen jonge kinderen meer hebben er de voorkeur
aan geven om in deeltijd te blijven werken. De gedachte is dat er een substantieel ar-
beidspotentieeltehalenisindezegroepvanvrouwendiegeenzorgtaken(meer)hebben.
Datvrouwendienadegeboortevaneenkindblijvenwerkendatveelalindeeltijdblijven
doen – ook als de kinderen ouder worden – is een typisch Nederlands verschijnsel.
Maar het is beslist geen nieuw verschijnsel. Onderzoek op basis van retrospectieve
data heeft laten zien dat Nederlandse vrouwen uit eerdere geboortecohorten dit ook
al deden.
1 Het enige verschil is dat de Nederlandse moeder van nu zich minder snel
terugtrekt uit de sfeer van betaalde arbeid dan moeders die aan het begin van de
twintigsteeeuwgeborenzijn.Hetaantalgewerkteurenvanmoedersuitanderelanden
(uit oude of recente geboortecohorten) neemt wel toe naarmate de kinderen ouder
worden.
Het lijkt er dus op dat de Nederlandse vrouw een diepgewortelde voorkeur heeft voor
werken in deeltijd en dat deze voorkeur niet enkel is ingegeven door de instituties,
maareenverderliggendehistorischeoorzaakheeft.Hetfeitdatzoveelvrouwenzonder
zorgtaken in deeltijd werken, ondersteunt deze stelling. Deze voorkeur voor deeltijd
isopzichzelfnieterg,wantderestvandewerkweekkandanaangewendwordenvoor
vrijetijdsbesteding,huishoudproductieofanderemaatschappelijknuttigeactiviteiten
dievanuiteconomischoogpuntookmeerwaardehebben.Voordevrouwendieweleen
voorkeurkoesterenvooreenvoltijdbaanishetbelangrijkdatdeinstitutionelecontext
dusdanig is ontwikkeld dat hun wens kan worden vervuld. Ten eerste hebben zij daar
weldegelijkdemedewerkingvanhunmanbijnodig.Tentweedemoetenerinstitutio-
nelefaciliteitenaanwezigzijndiehetcombinerenvanarbeidenzorgmogelijkmaken.
De huidige discussie rond de bekostiging van de kinderopvang laat zien dat dit niet
vanzelfsprekend is. In het geval van vrouwen zonder zorgtaken is dit natuurlijk niet
afdoende.Hunlagearbeidsaanbodelasticiteithoudtindaterkrachtigeprikkelsnood-
zakelijk zijn om hen te bewegen meer uren te gaan werken. Ten derde moeten de
werkgevers inderdaad ook meewerken. Wat dit betreft is het, denk ik, slechts een
kwestievantijd:werkgeverszullengauwgenoegbegrijpendatuitconcurrentieoverwe-
gingen het onbenut laten van vrouwelijk talent hen duur kan komen te staan. Ten
slotte zou het goed zijn om zich af te vragen in welke mate het feit dat vrouwen gedu-
rende hun loopbaan hun aantal gewerkte uren niet naar boven herzien, wellicht te
makenheeftmeteenaversievoorverandering:bijeenaanpassingvandearbeidsduur
dienenanderegemaakteafsprakenopnieuwtewordenbezien.Misschienisditdereden
datNederlandsevrouwenmeermoeitehebbenmethetaanpassenvanhunarbeidsduur.
Didier Fouarge
112 Tijdschrift voor Arbeidsvraagstukken 24 (2): 111-113IniedergevallijkterwerkaandewinkeltezijnvoordeTaskforce.Zekeralsjebedenkt
dat zijn mandaat slechts is beperkt tot twee jaar.
Noot
1 Manzoni, A., Fouarge, D., Luijkx, R. & Muffels, R. (2008). ‘Childbirth and mother’s labour
supply: comparative evidence from life-history data for Germany, The Netherlands and
Great Britain’. Ongepubliceerd manuscript.
Zes stemmen voor de mannen
Tijdschrift voor Arbeidsvraagstukken 24 (2): 111-113 113

Zes stemmen voor de mannen.

http://arno.unimaas.nl/show.cgi?fid=17457

Zes stemmen voor de mannen.

Abstract

Similar works

Full text

Available Versions

Research Papers in Economics