Pirlet, H.

Open Marine Archive

VLIZ • DE GROTE REDE • 2014 • 39 25
Meer lezen?
De 
Kustbarometer  
DE VRAAG: 
Hoeveel zand wordt er gewonnen in het 
Belgisch deel van de Noordzee?
Door “indicatoren” of graadmeters 
in beeld te brengen, proberen wij te 
achterhalen of het kust- en Nederlands-
Vlaamse Schelde-beleid voldoende 
aandacht schenken aan mens, natuur en 
economische ontwikkeling.
DE INDICATOR:
De omvang van de zandwinning op zee 
in ons land
TS
gestage groei in belgische  
offshore zandwinning
De zandige zeebodem van onze Noordzee 
is niet enkel gegeerd door platvissen.  
Het Noordzeezand is ook erg in trek bij de 
zandwinningindustrie. In de NO-Atlantische 
Oceaan en zijn randzeeën wordt jaarlijks om 
en bij de 100 miljoen m3 zeezand – en in 
sommige gevallen ook grind en mergel – 
ontgonnen. Nederland is de absolute koploper 
met 41,9 miljoen m3 ontgonnen zand in 2012 
maar ook Engeland (16,8 miljoen m3),  
Frankrijk (10,6 miljoen m3) en Denemarken 
(10,5 miljoen m3) laten zich niet onbetuigd. 
Het Belgisch deel van de Noordzee is in 
oppervlakte aanzienlijk kleiner dan de 
zeegebieden van voornoemde landen. Toch 
vinden er ook niet onbelangrijke 
zandwinningsactiviteiten plaats op de 
zandbanken voor onze kust. Dit zand gaat in 
de eerste plaats naar de bouwsector die het 
gebruikt als grondstof voor de productie van 
beton, asfalt en metselmortel of als draineer-, 
funderings- en ophogingszand. De eerste 
ontginningsactiviteiten vonden plaats in 1976 
met een bescheiden jaarlijkse productie van 
29.000 m3. Aanvankelijk heerste er immers 
enige scepsis ten opzichte van de kwaliteit 
van het zeezand. Men was immers bevreesd 
voor de aanwezigheid van schelpen en 
zeezout in dit zand en verkoos zand dat 
afkomstig was uit rivieren of ontgonnen werd 
op land. Gaandeweg verdween deze 
terughoudendheid bij de afnemers en merken 
we een geleidelijke stijging in het ontgonnen 
volume tot 1,5–2 miljoen m3 op het einde van 
de jaren ’90 en de eerste jaren van 2000.  
De uitschieter in de zandextractie in 1997  
(bijna 4 miljoen m3) is te wijten aan de con-
structie van twee onderzeese gasleidingen. 
2013, een recordjaar  
voor de zandwinning voor  
onze kust
Vanaf 2007 trok de ontginning van het 
Noordzeezand verder aan. Dat jaar start men 
immers ook met zandextractie ten behoeve 
van de ophoging van de stranden in het kader 
van de kustveiligheid. In 2011 verscheen 
het Masterplan Kustveiligheid dat beoogt 
om onze kustlijn te beschermen tegen een 
zogenaamde ‘1.000-jarige superstorm’. Om 
dit plan te kunnen uitvoeren is meer dan 
20 miljoen m3 zand nodig in de komende 
tien jaar. In de huidige concessiezones voor 
zandontginning wordt dan ook voldoende 
zandvoorraad voorzien om aan deze behoefte 
te kunnen voldoen. 
In 2013 bereikte de zandwinning een 
recordproductie van net geen 4 miljoen 
m3. Deze piek in het ontginningsvolume 
komt er door de bijkomende vraag naar 
zand voor offshore projecten zoals de bouw 
van windmolens voor onze kust. Het valt 
te verwachten dat met de plannen voor de 
mogelijke bouw van een energie-atol en 
van het stopcontact op zee, het aandeel van 
de offshore projecten in de toekomst nog 
zou kunnen stijgen. Het is dan ook de vraag 
of de (veeleer beperkte) zandvoorraden 
in het Belgisch deel van de Noordzee 
volstaan om op langere termijn zeer grote 
projecten – zoals de eilanden voorzien door 
het Masterplan Vlaamse Baaien – op een 
duurzame manier te realiseren. 
Om ervoor te zorgen dat de zandwinning-
activiteiten niet ontsporen, voorziet de 
wet in een aantal bepalingen. Zo mag er 
over een periode van 5 jaar, maximaal 15 
miljoen m3 zand ontgonnen worden door 
alle concessiehouders samen. Verder mag 
de totale ontginningsdiepte niet dieper gaan 
dan 5 m onder een bepaald referentieniveau. 
Drie instanties volgen nauwgezet op wat 
de impact van deze winning is op het 
mariene milieu: de dienst Continentaal 
Plat, het Instituut voor Landbouw- en 
Visserijonderzoek en de Beheerseenheid van 
het Mathematisch Model van de Noordzee 
(operationele directie natuurlijk milieu, 
KBIN). Tenslotte tracht men in het nieuwe 
mariene ruimtelijke plan (zie Maes & Seys, 
dit nummer) om de ontginning in ecologische 
interessante gebieden af te bouwen of te 
verbieden.
Hans Pirlet
  Evolutie van de ontginning van zeezand in het Belgisch deel van de Noordzee tussen 
1976 en 2013 (Bron: FOD Economie, dienst Continentaal Plat).
• (2013). Zand- en grindwinning in het Belgische deel van 
de Noordzee. Federale Overheidsdienst Economie, 
K.M.O., Middenstand en Energie: Brussel. 29 pp.
• Van Lancker V., B. Lauwaert, L. De Mol, H. Vanderveken, 
A. De Backer & H. Pirlet (2013). Zand- & grindwinning, 
in: Lescrauwaet, A.-K. et al. (Ed.) (2013). Compendium 
voor Kust en Zee 2013: Een geïntegreerd 
kennisdocument over de socio-economische, 
ecologische en institutionele aspecten van de kust en 
zee in Vlaanderen en België. pp. 129-138.
GroteRede39.indd   25 5/12/14   08:26


De kustbarometer: Hoeveel zand wordt er gewonnen in het Belgisch deel van de Noordzee?

Abstract

Similar works

Full text

Available Versions

Open Marine Archive