Reseña bibliográfica de la obra "Euskal irratigintzaren historia" de Arantza Gutierrez. El libro analiza la evolución que ha tenido la radio vasca desde que en 1924 surgieran las primeras asociaciones de radiodifusión

ARANA, Edorta

Hedatuz

ako ikastetxeak ere izan ditu aztergai, alegia, bazterreko bi euskalkietara zuzendu duikerketa, hain zuzen ere euskara batutik gehien aldentzen diren horietara, euskarabatua/ euskalkia uztartzean arazo gehien ekar dezakenetara.Alor honetan galdeketaren antolaketa zehazki azaltzen du eta baita galdeketaksortzeko oinarri izan dituen irizpideak ere. Azterketaren emaitzak ere III. atalean ager-tzen dira, galderaz galdera eta ikastetxez ikastetxe.Azkenean, IV. atalean bizkaieraren irakaskuntzarako oinarrizko curriculum-arendiseinua eta edukien multzoa aztertzen du, alegia, idatzizko eta ahozko komunikazioa-ren papera eta baita irakurketaren betebeharra ere. Azkenean, estrategien diseinuaegiten du eta baita orientazio orokorrak eta ebaluaziorako orientabideak ere.Egileak ez du alde praktikoa baztertzen, eta, hori dela eta, pragmatikari begiraturikbadira aholku batzuk, berauetan azpimarratzen da zein alde dagoen sei edo zortzi urtekohaur baten eta Derrigorrezko Bigarren Hezkuntzan mugitzen duen beste baten artean.Egilearen ondorio bezala esan dezakegu apustua dela etxetik euskara dakitenentzatatxikitze-eredua erabiltzea eta ez murgiltze-ereduaren alde egitea. Goikoetxearen tesialekuan lekuko euskararekin datorren ikaslearen gainean eraikitzen baita. Zehatzagooraindik: ondorioen artean, hauxe nabarmentzen da, atxikitze-eredukoekin euskara batuaeuskalkiaren –etxetik dakartenaren– arartekotasunez ikastea dela egoki, beraz, etxetikeuskalkia –bizkaiera, zuberera…– dakitenentzat atxikitze-eredua dela irakasbide zuzena.VI. atalean ondorioak laburbiltzen ditu, VII.ean bibliografia dakar eta azkenik,Eranskin gisa erabilitako galdeketak atalka sailkaturik. Honenbestez, ekarpen interes-garri baten aurrean gaude, irakasleentzat bereziki lagungarria, sakonki aztertu baituirakaskuntzak daukan erronka eta hainbat aterabide ere proposatzen dituelako.Orreaga IbarraGUTIERREZ, ArantzaEuskal irratigintzaren historiaBilbo: Udako Euskal Unibertsitatea, 2002. – 215 p. :il. ; 24 cm. – 84-8438-031-9Irakurri beharreko liburu baten irrati-kronikaAgian irratigintzak laurogei urte besterik ez dituelako geure artean, liburu honen abia-puntua ez da oso “historikoa”. Irakurtzen hasi ahala, oinak egunerokoan dituen hedabi-dearen nondik norakoak kontatuko dituela ikusten da. Atzera begiratzen du soilikReseña736 Rev. int. estud. vascos. 48, 2, 2003, 711-783gaur-gaurkoak diren irrati-sistemaren oinarriak nola jarri ziren mahaigaineratzeko. Horre-gatik, eta irakurterraza eta informazioz ondo hornitua dagoelako, Euskal Herriko hedabi-deen panorama hobeto ezagutzeko ezinbesteko liburuen artean paratu da, dagoeneko.1924an, irratizale elkarteak sortu eta handik berehala emisorak eratzen eta emi-titzen hasi zirela esanez ekiten dio Gutierrezek liburuaren kontakizunari. Ardatz krono-logikoak pisu handia du liburuaren lehen zatian eta oso komenigarria da non geundenkokatzeko. Aldi berean, Estatu espainiarraren zein frantziarraren erreferentzialtasunakasko markatzen du eremu geopolitiko horietan zer gertatzen zen eta legedia, hedabi-dearen egituraketa enpresariala eta bilakaera teknologikoa azaltzeko orduan.Baina, liburuaren erdi aldera iritsita, izenburura berriro jo daiteke ikusteko euskalirratigintzaren historia egiten duen arren liburu honek euskarazkoari egiten diola kasubereziki. Lehen ataletan, euskarak irratigintzaren sorreran izan zuen lekuari buruzkoapunte gisako aipamenak egiten baditu ere, gero, kontakizunean aurrera egiten denneurrian, ehuntze argumentalean zentrala den hizkuntzaren gaia agertzen da.Historia laburra eta eguneroko zabala eta bizia duen hedabidea dugu irratia etahorregatik beste liburuetan baino hemeroteka eta ikerketa pertsonalean mamitu duArantza Gutierrezek argitalpen hau.Hiru ardatz beraz, kronologikoa eta geopolitikoa nagusiago liburuaren lehen atale-tan eta gero, euskararen presentzia aitzakia gisa hartuta, irratigintza eta komunikazio-eremuaren osakeran medio honek jokatu duen bilakaeraz eta gaur egun daukanpisuaz aritzeko, erditik aurrerako ataletan.Frantziar irratigintzaren birrarauketa eta Francoren heriotzak ekarritako aldaketetankokatu daiteke irratiaren aro berria. Ordukoak dira irratigintza publikoaren eta pribatua-ren arteko lehia, deszentralizazio eta emisio-eremu desberdinetarako emandegien sorre-ra, programa eskaintzaren bilakaera, hainbat aldaketa teknologikoen aplikazioa eta,bereziki, legeen esanetatik libre arituko ziren irrati-emandegien jaiotza.Azken hauei dedikatzen die Gutierrezek bere liburuaren tarterik gaurkotuena eta bizie-na, eta orain arte egin diren argitalpen bakanetatik originalena, esan beharko genuke.Aztertu gabeko eremuan, kanpo-lanean dabilen ikerlariak mapa zirriborratu eta muga-rriak ezarri behar izaten ditu, zeregin horretan ere aritu da liburu honen egilea. Izan ere,80. hamarkadan loratu ziren irrati urgariak izendatzeko ere arazoak izaten dira sarritan.Esatareko, irrati askeak: “...baimenik eskatu gabe, irrati-maiztasunak libreki okupatzekoeskubidea aldarrikatzen duten emisorak, eta beren helburuetariko bat bide ofizialetantokirik ez duen komunikazioa ahalbidetzea dutenak, herritarren parte-hartze zuzena bul-tzatu.” (99 orr.). Liburu honetan, beraz, azterketa lanak gehienetan ekartzen duen taxutzeeta zedarriztatze kontzeptuala ere ekarri du. Kuantitatiboki zein kualitatiboki hain garran-tzitsua izan den irrati askeen kasuan zortzi elementuen inguruan egiten da definizioa.Hauek dira aipaturiko lerroetako izenburuak eta, bide batez, irrati askeen abiapuntua, ibil-bidea eta helmugak ondoen adieratzen duten osagarriak:– Kontrainformatzea, informazio ofizialari aurre egiteko– Subjektibotasuna eta zintzotasuna, objektiboasunaren mitoaren aurrean– Kultura alternatiboaren suspertzea– Mintzaira berria erabiltzea– Entzuleen parte-hartzea bultzatzea– Herri-taldeekiko elkarlana– Legez kanpoko emanaldiak– Katerik gabeko finantziabideaReseña737Rev. int. estud. vascos. 48, 2, 2003, 711-783Estatu espainiar eta frantziar zein autonomi erkidego bietako administrazioek egi-ten duten maiztasunen banaketak, Euskadi Irratiaren sorrerak eta aipatu ditugun irratiaskeen jaiotzak, orain-oraingo irratigintaren azterketan kokatzen gaitu. Gaurkotasu-naz, eta neurri handi batean gerokoaz ere hain lotuta dagoen, liburuan “historia”hitzak izenburuan pisua galtzen duela dirudi, azterlanaren onerako.Izan ere, mende bien arteko urte horiek irratigintzaren etorkizuneko bidea marka-tu dezakete. Hori da, hain zuzen ere, egileari eskatu behar zaion konpromisoa: alda-keta teknologikoan burubelarri sartuta dagoen medioaren jarraipena egiten segidezala tarte honetan, prospektiba lana egiteko lotsarik ez edukitzea. Aldaketa garaie-tan erizpideak eta erreferentzia berriak oso beharrezkoak izaten direlako.“Euskal irratigintzaren historia” titulu gisa daraman liburuaren azken orrialdetanmami handikoak eta zeharo interesgarriak diren osagarri batzuk ageri dira. Bertan,besteak beste, irratigintzaren kronologia, entzungai ditugun irrati-estazioen zerrenda,herrialdez herrialdeko dialaren panorama eta web orri lagungarri batzuen zerrendaaurkitu daitezke.Hor, liburuaren gehigarri baino osagarri funtsezkoak diren orrialde horietan, faltanbotatzen dira agian, audientzia datuak, irrati-eskaintzaren azterketa eta publizitatea-ren zein beste finantziazio-bideei buruzkoa informazioa. Hau da, irrati-kontsumoarennondik norakoak, zenbaterainokoa den emandegi bakoitzak lortzen duen zatia eta horzelan kokatzen diren euskaraz aritzen diren irratiak. Aldi berean, kontsumoaren oina-rrian dagoen eskaintza nolakoa den eta zeintzuk genero eta programa formato dau-den lehen eta gaur egungo irratigintzaren erakuslehioan jakitea oso interesgarria da.Azkenik, irratigintzaren diru-iturriak zeintzuk diren eta nolako bilakaera eduki dutenmahaigaineratuz gero, gaurko irrati-sistemaren egoera hobeto ulertzeko balio dezake.Esandakoa, egun-egungo irratiaz gehiago jakiteko, momentu batez atzokoari begi-ratu eta etorkizuneko norabidea markatzeko baliogarria den horietariko liburua daArantza Gutierrezen hau. Ezinbestekoa.Edorta Arana ArrietaHERRERO MATÉ, GuillermoLiberalismo y Milicia Nacional en Pamplona durante elsiglo XIXPamplona: Universidad Pública de Navarra, = Nafarroa-ko Unibertsitate Publikoa, 2003. – 502 p. ; 24 cm. –ISBN: 84-9769-013-3.Un reciente estudio sobre la historiografía navarra de los últimos veinte años,realizado por Pilar Erdozáin y Fernando Mikelarena, confirmaba la preferencia entrelos historiadores locales por los períodos 1780-1841, o de transición del Antiguo alReseña738 Rev. int. estud. vascos. 48, 2, 2003, 711-783

Euskal irratigintzaren historia

Abstract

Similar works

Full text

Available Versions

Hedatuz