Renders, Annelies

Dutch

Research Papers in Economics

IN-zicht
IN EUROPA, DAARENTEGEN, WAS DE REACTIE 
OP DE SCHANDALEN GEMATIGDER. IN TEGEN-
STELLING TOT DE VS HEEFT DIT NIET GELEID 
TOT HET REGULEREN VAN HET BESTUUR VAN
ONDERNEMINGEN, MAAR WERDEN WEL AAN-
BEVELINGEN EN 'BEST PRACTICES' UITGEVAARDIGD
DIE ONDERNEMINGEN MOETEN AANZETTEN 
TOT BETER BESTUUR. 
De vraag is nu of dergelijke aanbevelingen en 'best
practices' wel leiden tot beter deugdelijk bestuur bij
ondernemingen of dat dit enkel via de 'harde hand'
van de wetgever kan worden afgedwongen.
Een voorbeeld van een dergelijke corporate governance
code is de Code Lippens die sinds 2005 van toepassing
is in België. Deze code is niet verplicht, maar via de “pas
toe of leg uit” aanpak worden bedrijven aangezet om
de principes in de code te volgen of uit te leggen waarom
er wordt afgeweken. Het voordeel van een dergelijke
benadering, en dit blijkt ook uit een rondvraag bij onder-
nemingen in 2007 (Commissie Corporate Governance,
2008), is de grote mate van flexibiliteit. De code wordt
zo immers toepasbaar voor bedrijven van verschillende
groottes en in verschillende groeifasen. Bedrijven kunnen
op elk moment die principes eruit kiezen die aansluiten
bij hun behoeften aan deugdelijk bestuur, dit in tegen-
stelling tot de VS, waar een 'one-size-fits-all'-strategie
wordt gehanteerd met de Sarbanes-Oxley wet.
Bovendien wordt beweerd dat in de VS deugdelijk
bestuur wordt gezien als 'box-ticking' waarbij geen
echte mentaliteitsverandering bij de ondernemingen
optreedt.
Recent gaan er echter stemmen op dat een “pas toe of
leg uit” benadering niet werkt en dat deugdelijk bestuur
best verplicht wordt opgelegd aan ondernemingen. 
De vraag rijst dus of het voldoende is dat ondernemingen
worden aangemoedigd om deugdelijk te besturen via
corporate governance codes of dat deugdelijk bestuur
moet worden afgedwongen. 
Een eerste inzicht hierin wordt gegeven door een aantal
nationale en internationale studies. Uit onderzoek door
het VBO en het Belgian Governance Institute blijkt dat
ongeveer 62% van de ondervraagde ondernemingen
een corporate governance charter publiceren op hun
website. Daarnaast blijkt dat de BEL-20 bedrijven bijna
88% van de codebepalingen toepassen. De Code Lippens
wordt dus in grote mate gevolgd door ondernemingen. 
Ook internationaal heeft onderzoek aangetoond dat
bedrijven in grote mate de aanbevelingen in corporate
governance codes toepassen (Akkermans et al., 2007
Canyon en Mallin, 1997; Pellens et al., 2001).
Wij onderzoeken dit nu bij een steekproef van Europese
ondernemingen en we bestuderen ook het effect over
de tijd.
STEEKPROEF EN TESTVARIABELEN
Onze steekproef bestaat uit de ondernemingen opge-
nomen in de FTSEurofirst 300 index. Dit zijn de 300
grootste beursgenoteerde ondernemingen in Europa.
Voor elk van deze ondernemingen hebben we een cor-
porate governance score die wordt toegekend door
Deminor Rating. Deminor Rating, een onderdeel van
de RiskMetrics Group, geeft de ondernemingen elk
jaar een score op de kwaliteit van hun deugdelijk bestuur.
Onze studie omvat de jaren 1999 tot en met 2003.
SINDS HET ENRON-SCHANDAAL IN 2001 IN 
DE VERENIGDE STATEN EN DE DAAROP VOLGENDE
SCHANDALEN IN EUROPA, WAARONDER PARMALAT
EN AHOLD, IS DE AANDACHT VOOR DEUGDELIJK
BESTUUR BIJ ONDERNEMINGEN ENORM TOE-
GENOMEN. HET DOEL VAN DEUGDELIJK BESTUUR
IS ER VOOR TE ZORGEN DAT AANDEELHOUDERS
EEN RENDEMENT OP HUN INVESTERING KRIJGEN.
DAARBIJ WORDT ER VANUIT GEGAAN DAT
MANAGERS EN GROTE AANDEELHOUDERS 
HUN EIGEN BELANG NASTREVEN EN DUS IN 
HET GAREEL MOETEN WORDEN GEHOUDEN
DOOR BIJVOORBEELD TOEZICHT DOOR 
EEN ONAFHANKELIJKE RAAD VAN BESTUUR. 
DE BOEKHOUDSCHANDALEN AAN HET BEGIN 
VAN DEZE EEUW WAREN VOOR VELEN HET 
ULTIEME BEWIJS VAN DIT ZELFZUCHTIG 
HANDELEN EN MISLEIDEN VAN KLEINE AANDEEL-
HOUDERS DOOR 'EGOÏSTISCHE' MANAGERS 
EN CONTROLERENDE AANDEELHOUDERS. 
DE REACTIES OP DEZE SCHANDALEN WAREN
ZEER UITEENLOPEND. IN DE VS EISTEN INVES-
TEERDERS STRENGE MAATREGELEN EN DIT
HEEFT GELEID TOT DE BEFAAMDE SARBANES-
OXLEY WET. SINDS 2003 WORDT IN DE VS
EXTERN TOEZICHT GEHOUDEN OP DE AUDITORS
EN MOETEN DE PARTNERS OP REGELMATIGE
BASIS ROTEREN. DAARNAAST MOETEN DE 
GEDELEGEERDE EN DE FINANCIËLE BESTUURDER
HET JAARVERSLAG ONDERTEKENEN EN MOET
EEN ONAFHANKELIJK AUDIT COMMITTEE WORDEN
GEÏNSTALLEERD. 
IN DIT NUMMER
Pag. 1 en 4
DEUGDELIJK BESTUUR BIJ EUROPESE ONDERNEMINGEN:
WETTELIJKE VERPLICHTING OF VRIJE MARKTWERKING?
Annelies Renders
Pag. 2-3
PRODUCTIVITEIT METEN EN VERBETEREN MET BEHULP 
VAN COCOMO II
Lotte De Rore, Monique Snoeck, Geert Poels en Guido Dedene
BUSINESS  1 IN-ZICHT
Annelies Renders
Deugdelijk bestuur bij Europese ondernemingen:
wettelijke verplichting of vrije marktwerking?
EEN BERICHT OVER ONDERZOEK AAN DE FACULTEIT ECONOMIE EN 
BEDRIJFSWETENSCHAPPEN VAN DE KATHOLIEKE UNIVERSITEIT LEUVEN
N° 26 / APRIL 2008
BUSINESS
(Vervolg op pag. 4)FACULTEIT ECONOMIE EN BEDRIJFSWETENSCHAPPEN
Voor informatie over onderzoek (groepen, seminaries, jaarverslag), bezoek de website van de Faculteit:
www.econ.kuleuven.be/onderzoek.htm
Reacties op Business In-zicht zijn altijd welkom bij erik.demeulemeester@econ.kuleuven.be 
Voor een gratis abonnement contacteer marie.tolleneer@econ.kuleuven.be
Nadat we financiële data hebben verzameld in Worldscope
en ondernemingen met ontbrekende data hebben verwijderd,
bestaat onze finale steekproef uit 1.199 firmajaren. Deze
firmajaren hebben betrekking op meer dan 250 onder-
nemingen uit 14 verschillende landen. 
In ons model leggen we een verband tussen deze corporate
governance score per onderneming en de corporate
governance aanbevelingen van het land. We onderzoeken
ook het effect over de tijd.
We geven de landen een score op hun corporate gover-
nance aanbevelingen aan de hand van een index waarin
50 principes van de OECD Principles of Corporate
Governance zijn opgenomen. Voor elk jaar in de steek-
proef geven we de landen een score op de mate waarin
hun aanbevelingen deze principes omvatten. Vervolgens
introduceren we tijdsvariabelen in het model. We nemen
1999 als basiscategorie. We laten ook de landscore met
de tijdsvariabelen variëren om het effect over de tijd 
te bestuderen. We controleren voor andere variabelen die
een invloed kunnen hebben op deugdelijk bestuur. We intro-
duceren onder andere de grootte, de ouderdom en 
de eigendomsstructuur van een onderneming. Daarnaast
controleren we voor het aantal beursnoteringen en of 
de onderneming al dan niet in de VS is genoteerd.
Tenslotte controleren we voor de groei, de schuldgraad en
de kapitaalintensiteit van een onderneming. 
RESULTATEN
Tabel 1 geeft een overzicht van de gemiddelde onder-
nemingsscore op deugdelijk bestuur per land en per jaar.
Deze tabel toont aan dat Portugese en Deense ondernemingen
de slechtste scores halen. Ook Belgische ondernemingen
bevinden zich achteraan het peloton. Britse ondernemingen
scoren daarentegen zeer goed op het gebied van deugdelijk
bestuur. We zien ook duidelijk een opwaartse trend over
de jaren heen, wat wijst op een verbetering van deugdelijk
bestuur over de tijd. 
Tabel 2 geeft de resultaten van de regressie-analyse weer.
Een variabele wordt als significant beschouwd als de p-waarde
kleiner is dan 0,10. Onze bevindingen tonen aan dat de
hoeveelheid aanbevelingen in een land een invloed heeft
op het deugdelijk bestuur van ondernemingen. Naarmate
er meer aanbevelingen zijn, hebben ondernemingen een
beter deugdelijk bestuur. Vervolgens vinden we dat vooral
na het Enron-schandaal in de VS ondernemingen hun
deugdelijk bestuur significant hebben verbeterd, aange-
zien de tijdseffecten voor 2002 en 2003 significant zijn.
Tenslotte tonen de resultaten aan dat het effect van de
aanbevelingen op het deugdelijk bestuur van ondernemingen
groter is na de schandalen dan ervoor. 
Wat betreft de controlevariabelen vinden we dat grotere
ondernemingen die genoteerd zijn op meerdere beurzen
of in de VS en die een meer verspreid aandeelhouderschap
hebben, betere corporate governance hebben. Voor ouder-
dom, groei, schuldgraad en kapitaalintensiteit vinden we geen
significant effect.
BESLUIT
We kunnen dus besluiten dat, zelfs zonder wetten die
deugdelijk bestuur bij ondernemingen verplichten, onder-
nemingen evolueren naar beter deugdelijk bestuur door
de aanbevelingen en 'best practices' beter na te leven.
Vooral na de boekhoudschandalen en de bijhorende kritische
blik van aandeelhouders, hebben ondernemingen hun deug-
delijk bestuur verbeterd. Europese en Belgische bedrijven
zijn met andere woorden zeker bereid om, rekening houdend
met hun eigen behoeften, hun onderneming op een duur-
zame manier te besturen.
Het is dus niet nodig om principes voor deugdelijk bestuur
in wetten te gieten, aangezien de vrije marktwerking er
voor zorgt dat ondernemingen deze principes volgen. 
REFERENTIES
Akkermans D., Van Ees H., Hermes N., Hooghiemstra R.,
Van der Laan G., Postma T., en Van Witteloostuijn A.
(2007). Corporate Governance in The Netherlands: 
An Overview of the Application of the Tabaksblat 
Code in 2004, Corporate Governance: 
An International Review 15, 1106-1118.
Belgian Corporate Institute en VBO. (2006). 
Naleving van de Belgische Corporate 
Governance Code: Een Stand van Zaken, 
www.corporategovernancecommittee.be.
Canyon M. en Mallin C. (1997). A review of compliance
with Cadbury, Journal of General Management 2, 
24-37.
Commissie Corporate Governance. (2008). 
Resultaten van de Publieke Raadpleging, 
www.corporategovernancecommittee.be.
Pellens B., Hillebrandt F., en Ulmer B. (2001).
Implementation of corporate governance codes 
in German practice - An empirical analysis of 
the DAX 100 companies, Betriebs-Berater 56, 
1243-1250.
(Vervolg van pag. 1)
V
.
U
.
 
E
r
i
k
 
D
e
m
e
u
l
e
m
e
e
s
t
e
r
,
 
F
a
c
u
l
t
e
i
t
 
e
c
o
n
o
m
i
e
 
e
n
 
b
e
d
r
i
j
f
s
w
e
t
e
n
s
c
h
a
p
p
e
n
,
 
N
a
a
m
s
e
s
t
r
a
a
t
 
6
9
,
 
B
-
3
0
0
0
 
L
e
u
v
e
n
,
 
B
e
l
g
i
ë
Annelies Renders 
is als docent verbonden 
aan de onderzoeksgroep
Accountancy
E-mail: 
annelies.renders@econ.kuleuven.be
TABEL 1
Gemiddelde ondernemingsscores op deugdelijk bestuur per
land en per jaar
1999 2000 2001 2002 2003
VK 25.75 26.95 27.61 29.09 31.02
Ierland 27.40 27.74 28.71 29.10 29.87
Finland 20.94 20.44 21.15 22.23 24.41
Nederland 13.05 15.42 16.10 19.09 23.44
Frankrijk 17.68 21.05 21.31 22.46 22.44
Zweden 18.04 18.34 19.22 21.54 22.44
Spanje 13.95 13.82 15.89 17.60 20.72
Duitsland 17.07 17.92 18.19 18.16 20.32
Oostenrijk - - 16.19 17.69 19.12
Italië 17.08 18.82 18.54 18.86 18.88
België 15.16 15.59 17.08 18.11 18.38
Portugal 8.80 - 11.41 13.74 17.69
Denemarken 10.41 14.36 14.60 15.76 17.58
Griekenland 12.42 12.54 13.30 14.65 16.52
Gemiddelde 16.75 18.50 18.52 19.86 21.63
TABEL 2
Verklarende variabelen voor het niveau van deugdelijk bestuur
coefficient p-waarde
Constante 2.170 <0.000
CG land 0.063 0.001
Jaar00 -1.267 0.598
Jaar01 0.988 0.528
Jaar02 1.075 0.001
Jaar03 2.909 <0.000
CG land*jaar00 0.125 0.817
CG land*jaar01 0.132 0.526
CG land*jaar02 0.248 0.087
CG land*jaar03 0.281 0.001
Grootte 0.369 0.014
Ouderdom 0.385 0.237
VS notering 2.557 0.052
Aantal noteringen 0.245 0.079
Groei 0.423 0.610
Schuldgraad -0.036 0.458
Eigendomconcentratie -1.349 <0.000
Kapitaalintensiteit 0.561 0.634
R
2 0.581
Afhankelijke variabele = CG score per onderneming; onafhankelijke
variabelen: CG land = score op CG aanbevelingen per land, JAAR00 =
dummy variabele voor 2000, JAAR01 = dummy variabele voor 2001,
JAAR02 = dummy variabele voor 2002, JAAR03 = dummy variabele
voor 2003, Grootte = marktwaarde van de onderneming, ouderdom =
leeftijd van de onderneming, VS_notering = dummy variabele die aan-
geeft of een onderneming in de VS is genoteerd, aantal_noteringen =
aantal beurzen waarop de onderneming is genoteerd, groei = gemiddelde
groei in verkopen over de laatste drie jaren, schuldgraad = verhouding 
eigen vermogen over totaal vermogen, eigendom = percentage aandelen 
in handen van grote aandeelhouders over totaal aantal aandelen, kapitaal-
intensiteit = materieel vast actief over totaal actief.

Deugdelijk bestuur bij Europese ondernemingen: Wettelijke verplichting of vrije marktwerking.

https://lirias.kuleuven.be/bitstream/123456789/202141/2/bi.nr26-1.pdf

Deugdelijk bestuur bij Europese ondernemingen: Wettelijke verplichting of vrije marktwerking.

Abstract

Similar works

Full text

Available Versions

Research Papers in Economics