Лук’янюк, Юлія Мікалаеўна

Шасцярнёва, Лілія Георгіеўна

BSU Digital Library

Медыялінгвістыка і рэдагаванне                                                                                                     313
теме – вот оптимальные составляющие, которые активизируют умения 
и навыки в употреблении глаголов несовершенного вида в акте реаль-
ной коммуникации.
Литература
1. Русский язык как иностранный. Методика обучения русскому языку: 
учеб. пособие для высш. учеб. заведений / Г.М. Васильева [и др.]; под 
ред. И.П. Лысаковой. – М.: Гуманитарный издательский центр ВЛА-
ДОС, 2004. – 270 с. 
Юлія Лук’янюк, Лілія Шасцярнёва
Беларускі дзяржаўны ўніверсітэт
ДЭМАТЫВАТАРЫ  
ЯК НОВЫ ЖАНР У ІНТЭРНЭТ-КАМУНІКАЦЫІ
Інтэрнэт-камунікацыі ўжо даўно перасталі быць экзатычнай з’явай 
у нашым жыцці, таму што ператварыліся ў адну з асноўных форм 
камунікацыі і атрымання новай інфармацыі – а ў некаторых выпад-
ках у асноўную ці нават адзіную форму. За апошнія 15–20 гадоў была 
апублікавана значная колькасць лінгвістычных і міждысцыплінарных 
даследаванняў, прысвечаных вывучэнню мовы інтэрнэту, нягледзячы 
на тое што развіццё гэтай сферы значна апярэджвае тэмпы з’яўлення 
прысвечаных ёй навуковых прац. Адна з асноўных рыс усіх працэсаў, 
якія адбываюцца ў інтэрнэце, – кароткі тэрмін іх актуальнасці для 
карыстальнікаў сеціва. Таму ўсе новыя моўныя з’явы інтэрнэту неаб-
ходна апісваць непасрэдна ў перыяд іх функцыянальнай актыўнасці (ці 
моды), значыць – вельмі аператыўна.
Дэматыватары – гэта выявы, што складаюцца з малюнка ці фота-
здымка і надпісу-слогана. Перашапачаткова дэматыватары ўзніклі ў 
ЗША ў канцы 20 стагоддзя, калі бізнесмены пачалі выкарыстоўваць 
маніпулятыўныя тэхналогіі ў кіраванні персаналам. Так пачалі ства-
рацца маніпулятыўныя плакаты, задачай якіх была прапаганда актыўнай 
жыццёвай пазіцыі, пазітыўнага погляду на свет, але часта такія матыва-
тары былі нецікавымі і іх пачыналі парадзіраваць. Паступова тэматыка 
дэматыватараў пашыралася і яны сталі вельмі распаўсюджанымі дзяку-
ючы сетцы інтэрнэт. Для іх характэрна неад народнасць як на ўзроўні 
формы, так і на ўзроўні зместу. Віртуальная камунікацыя закранае прак-
тычна ўсе сферы чалавечага жыцця, і сёння разнастайныя жанры ўсіх 
314                                                                                                         Журналістыка-2014
функцыянальных стыляў прадстаўлены ў інтэрнэце: электронныя версіі 
часопісаў, тэле- і радыёперадач, чаты, блогі, e-mail, Skype і інш.
Тэорыя тэксту вылучае тры тыпы: вербальныя (лінгвістычныя) тэк-
сты, невербальныя (экстралінгвістычныя) і змешаныя тэксты з перава-
гай вербальных ці невербальных кампанентаў.
Пачатак навуковаму асэнсаванню змешаных вербальна-невербаль-
ных тэкстаў быў пакладзены ў працах па семіётыцы Р. Якабсона, Р. Бар-
та, У. Эка. У навуковай літратуры прапаноўваюцца розныя тэрміны 
для гэтага паняцця: крэалізаваныя, гібрыдныя, палікодавыя тэксты, 
супер-тэкст, полімадальны вербальна-візуальны тэкст, семіятыячна 
ўскладненыя тэксты і інш. Дэматыватары, у адрозненне, напрыклад, ад 
рэкламы, будуюцца на парадоксе, выкарыстанні розных стылістычных 
прыёмаў: метафарычных і метанімічных пераносаў, выкарыстанні 
сімвалаў і г. д.
У палікодавым тэксце спалучаюцца элементы вербальнай і невер-
бальнай камунікацыі, якія ўтвараюць візуальнае, сэнсавае, структурнае 
цэлае, накіраванае на комплекснае ўздзеянне на адрасата. Л.С. Бальша-
кова, аналізуючы паняцце палікодавага тэксту, разглядае вербальныя 
тэксты як лінейныя, а невербальныя – як нелінейныя. Апошнім уласціва 
інтэртэкстуальнасць, гіпертэкстуальнасць і крэа лізаванасць [1, с. 49]. 
Усе дэматыватары інтэрнэту можна ўмоўна падзяліць на дзве вялікія 
групы: першая – дэматыватары, выкананыя на высокім мастацкім уз-
роўні з ужываннем фотаздымкаў і выяў выключнай якасці па форме 
і па змесце; другая група – дэматыватары часам высокай якасці, ча-
сам нізкай, аўтары якіх, як правіла, адносяцца да нейкай сацыяльнай 
групоўкі (музычнай, спартыўнай, нацыяналістычнай, рэлігійнай і інш.). 
Сёння дэматыватары вельмі распаўсюджаны, асабліва ў моладзе-
вым асяродку. Надпісы і персанажы дэматыватараў часта становяцца 
так званымі інтэрнэт-мемамі – так называюць з’яву спантаннага рас-
паўсюджання інфармацыі ці фразы, якая стала папулярнай дзякуючы 
тыражаванню па электроннай пошце, у чатах, на форумах, у блогах і 
г. д. Такая спантанная папулярнасць характэрна толькі для незвычай-
ных, выбітных навін, якія не пакідаюць карыстальнікаў раўнадушнымі. 
Цытаты, культурныя, гістарычныя, літаратурныя алюзіі і рэмінісцэнцыі 
шырока выкарыстоўваюцца ў слоганах-подпісах да малюнкаў ці 
фотаздымкаў.
Адной з асаблівасцей дэматыватараў як маўленчага жанру з’яўляецца 
ананімнасць аўтара (таму некаторыя даследчыкі адносяць гэты жанр 
да фальклору) [3]. Гэта акалічнасць дазваляе ананімным аўтарам 
Медыялінгвістыка і рэдагаванне                                                                                                     315
спаборнічаць у колькасці дэматыватараў, створаных і прадстаўленых 
імі ў інтэрнэце. Існуе нават рэйтынг ананімных аўтараў, але гэта 
віртуальнае імя не нясе ніякай функцыянальнай нагрузкі. У якасці 
прыкладу прывядзём некалькі нікнэймаў, дзе першая лічба абазначае 
колькасць створаных дэматыватараў пэўнай асобай, а другая ўказвае на 
рэйтынг у інтэрнэце: Wolt1k – 243, 10354; NoMix – 524, 2485. Значэнні 
і формы асабістых сеціўных імёнаў абумоўліваюцца колам іх прак-
тычнага прымянення і разуменнем таго асяроддзя, у якім носьбіты 
маюць зносіны. Нікнэймы выконваюць функцыю саманазывання і 
прадстаўлены лексемамі, якія пераносяць пэўныя зрухі на ўсіх узроўнях 
мовы, перажываюць пераўтварэнне моўнага знака і набываюць пэўны 
сімвалізм. З гэтага пункту гледжання нікнэйм можна разглядаць як знак, 
які змяшчае не проста прыдуманы вобраз, але і светапогляд, сацыяльны 
статус і іншыя прыкметы цэлага канцэпту «Я». Аналіз нікнэймаў так-
сама ўяўляе сабою цікавы і багаты матэрыял для асобнага даследаван-
ня, на падставе якога можна стварыць сацыяльна-псіхалагічны партрэт 
аўтараў дэматыватараў.
Як правіла, тэматычна дэматыватары звязаны з актуальнымі падзеямі 
ці падзеямі, што прыцягваюць увагу. Сёння, напрыклад, высокі рэйтынг 
маюць дэматыватары, якія перадаюць (асвятляюць) ваенныя працэсы ва 
Украіне: 
 
316                                                                                                         Журналістыка-2014
 
Дэматыватары як электронны жанр звычайна зарыентаваны на мо-
ладзь. Так у моладзі фарміруецца новы «дэматыватарны стыль мыс-
лення» як спосаб разбурэння традыцыйных каштоўнасцей, высмей-
вання ўсяго і ўсіх. Гэтаму часта садзейнічае кантраст паміж выявай і 
слоганам-подпісам. У якасці подпісу часта выкарыстоўваюцца самыя 
розныя па сінтаксічнай структуры і лексіцы мікратэксты. 
Такім чынам, дэматыватары – дынамічны жанр, які аператыўна рэ-
агуе на тое, што адбываецца. Таму ён можа служыць індыкатарам на-
строю і мысліцельных працэсаў пераважна мужчынскай паловы моладзі 
краіны. З пункту гледжання сацыяльнай дыягностыкі дэматыватары 
маніфестуюць пачуцці і ацэнкі большай часткі маладых грамадзян 
Беларусі. Дэматыватар – гэта дыялог з суайчыннікамі і светам і аднача-
сова ўздзеянне на свет.
Літаратура
1. Большакова, Л.С. О содержании понятия «поликодовый текст» / 
Л.С. Большакова // Вестник Новгородского государственного универси-
тета. – 2008. – № 49. – С. 48–51.
2. Вакуров, В.Н. Фразеологический каламбур в современной публицисти-
ке / В.Н. Вакуров [Электронный ресурс]. – Режим доступа: http://www.
gramota.ru/biblio/magazines/rr/28_358. – Дата доступа: 1.09.2014.
3. Винников, В. Демотиваторы. Жанр русского фольклора / В. Винников 
[Электронный ресурс]. – Режим доступа: http://www.zavtra.ru/cgi/veil/ 
data/zavtra/10/886/81.html. – Дата доступа: 14.01.2014.
4. Горошко, Е.И. Интернет-жанр и функционирование языка в Интер-
нете: попытка рефлексии / Е.И. Горошко [Электронный ресурс]. – Ре-
жим доступа: www.textology.ru/article.aspx?aId=206. – Дата доступа: 
14.01.2014.


Дэматыватары як новы жанр у інтэрнэт-камунікацыі

http://elib.bsu.by/bitstream/123456789/121539/1/lukjanjuk_shastjarnjova.PDF

Дэматыватары як новы жанр у інтэрнэт-камунікацыі

Abstract

Similar works

Full text

Available Versions

BSU Digital Library