Taha Toros Arşivi, Dosya No: 70-Halit Fahri Ozansoy. Not: Gazetenin "Hafta İçinden Notlar" köşesinde yayımlanmıştır

Ozansoy, Halit Fahri

Istanbul Sehir University Repository

Hafta içinden notlar
Dil kongresinin 
hazin manzarası
Yazan: HalU Fahri O ZAN  SOY
Herhalde Eminönü Halkevindeki 
Dil kongresinden bahsedeceğimi anla 
diniz. Bu kongreyi hazırlıyanlar, be­
nim de meslekdaşları olduğum öğret 
menlerdir. Bu bakımdan, bir öğret -  
men cemiyetinin bizi toplanmağa ve 
fikirlerimizi belirtmeğe çağırdığı bu 
kongrede dilde sadelik ve Türkçülük 
cereyanı için çok faydalı kararlar ah 
naeağını haklı olarak bekliyebilirdik. 
Halbuki, itiraf ederim, ancak ilk top 
lantısında hazır bulunduğum bu kon 
grenin daha o günkü havasında, ikin 
ci ve üçüncü toplantılarda daha faz 
la ateşlendiğini esefle öğrendiğimiz 
bedbaht seyrini sezer gibi olmuştum. 
Dil işi gibi bütün kitleyi ilgilendiren 
bir davanın böyle bir mecraya dökü­
lüp böyle bir istikamet almasına da 
üzülmemek elden gelmiyor. Bu su­
retle asıl dava ortadan kalkmış gibi, 
görünüyor, her iki taraf, öz Türkçeci 
lerle yerinde sayıcılar birbirlerine gi 
tiyorlar ve kılıç gibi keskin sözler, kı 
ncı, yaralayıcı cümleler havada dal­
galanıyor, hasılı bir fırtına ki nasıl 
dineceği ve hangi kurtarıcı limana 
varılabileceği bir türlü kestirilemiyor 
du. işte bu vaziyettir ki, ancak hazin 
kelimesile vasıflandırılabilir.
Otuz yedi yıllık emekli bir yazar sı 
fatile, Türk Dil Kurıımunun bir üyesi 
olduğum halde, bu işin sadece o kılı 
kırk yaran bilginler kanalı yolundan 
yürütülmesine ayrı ayrı tarihlerde 
bazı yazılarımla ben de bu sütunlarda 
itiraz etmiştim itirazım, bilhassa, 
Türkçe karşılığı araştırılan ve bu su 
retle bulunan muhaliflerin tabirile 
(uydurulan) kelimelerin bir kere de 
üstad kalem sahiplerinin zevkine ve 
fikrine sunulmasına lüzum görülme- 
yişi noktasında idi. Bunun İçin bir a- 
kademi ihtiyacını sık sık hatırlatma­
ğa çalışmıştım. Nasıl ki bugün de bu 
ihtiyacı öne sürenler var. Demek ki 
bu noktada bir kısım yazar ve öğret­
menler tam bir düşünce çerçevesi 
içinde anlaşıyoruz.
Ankaradakİ son Dil Kurultayında
dilci Besim Atalay, hafif kelimesi ye­
rine yeğni kelimesinin kabulünü ve 
bu kelimenin bütün yurddaşlar tara­
fından kullanıldığını öne sürerken, 
Son Postadaki bir yazımda kendisine 
itiraz etmiştim. En ziyade orta Ana- 
doluda kullanılan bu kelimenin İstaıj 
bul şivesinin benimseyip asırlarda 
yaydığı «hafif» kelimesi yerine kayıd- 
sız şartsız geçebilmesine ne lüzum gö 
rüyordum, ne de buna imkân tasav 
vur ediyordum.
Bunun üzerine, okuyucularımın ih 
timal hatırlıyacakları üzere, dil üs­
tadı Besim Atalayla aramızda «hafif 
bir münakaşa» bile olmuştu! Nasıl ki 
aramızdaki bu karşılıklı itirazların 
bu hafifliği yüzünden, tartışma gibi 
çok ağır çeken bir kelimeyi (öz Türk 
çe bir buluş olmasına rağmen) bura­
da yakıştıramadım. Mazur görsünler.
Hasılı demek istiyorum ki, Türk Dil 
Kurumundaki bilgilerine çok hürmet 
ettiğim arkadaşların biraz da etraf­
larına bakmaları, iddialarmda ve i -  
cadlarında yalnız kendi görüşlerde 
yürümekken vazgeçmeleri her şey - 
den evvel dilimizin ve davamızın hay 
rina bir sonuç doğurur. Burada so­
nuç kelimesi kendiliğinden kalemi - 
min ucuna takıldı ve yerine «netice» 
yi kullanmak lüzumunu pek 
duymadım. O halde bu kelimede ya­
şamak ve yayılmak kudreti vardır. İş 
te dilcilerin bütün buldukları kelime 
ler böyle olursa, buna kimsenin diye­
ceği kalmaz.
Fakat öte tarafa da ne diyelim? 
Sanki şimdiye kadar dilin sadeleştiril 
nıesi, samimileştirilmesi etrafında hiç 
bir şey yapılmamış ve sanki şimdiye 
kadar yapılan bütün araştırmalar 
hep kof ve köksüz kelimeler ortaya 
sürmüş gibi, topyekûn bütün bu gay 
retleri hiçe sayıyorlar? Davayı öyle 
bir hale getiriyorlar ki, adetâ, her ba 
kımdan geriye gitmeğe kalkıyorlar, 
işte onların da buna hakları yoktur. 
Dilciler kelime, terim araştırmaların 
(Devamı 7 inci Sayfada)
Dii kongresinin 
hazin raanzarasi
(Baş taraf t 4 iincii sayfada) 
da daha teenni ile, düşünerek, taşı­
narak, sorup soruşturarak, bilhassa 
kalem sanatkârlarının fonetik zev - 
kine ve ve kudretine inanarak, onla­
rın da oyunu alarak hareket etsinler, 
bu doğru! Ancak dilde Türkçülük ha 
ıeketine insafsızca saldırmak, bu işi 
bir olay, bir eğlence konusu haiine ge 
tirmek, işte bu fena! Bir kısım yeni 
kelimelerin tutmadıkları halde okul 
kitaplarına geçirilmesi de iyi olma­
mıştır, buna da İtiraz etmiyoruz. Fa­
kat şimdiye kadar bıı yolda yapılan 
yanlışlar nihayet samimî.bir anlaşma 
ile ve mantık ölçüsile düzeltilebilir ve 
düzeltilmesi de herhalde gejikeeek 
değildir. Yalnız, işare: ettiğim gibi, 
davayı kökünden baltalamak gibi 
bir hareket, millî şuura bir kundak 
sokmak gibi korkunç bir hüsran doğu 
rabilir ki bundan herhalde sakınmalı 
yız, savunmalıyız. ■" v ' j  <$ U £■'
En sonunda şunu söylemek isterim 
kİ, Eminönü Halkevindekl bu üç kon 
gre toplantısından henüz hiç müsbet 
bir sonuç elde edilememiştir. Bağırıl 
mış, çağırılmış, karşılıklı tezyifler, 
tehdidler savrulmuş, fakat bütün bu 
gürültü bir trajl - komik sahnesinden 
başka bir şeye benzememiştir. Bir fi­
kir topluluğunun böyle konuşmasına, 
böyle tartışmasına ise insanın ne hak 
lı eriyor, ne de içi sızlamadan bunu 
düşünebilmesine imkân kalıyor: Dile 
riz ki, henüz tarihi belli olmıyan dör­
düncü ve son toplantıda daha zarif 
ve daha yapıcı bir ruh ve fikirle ha­
reket edilsin. Bu temenni ile o günü 
bekliyoruz. HAÏ İT FAHRİ OZANSOY
Taha Toros Arşivi


Dil Kongresi'nin hazin manzarası

Abstract

Similar works

Full text

Available Versions

Istanbul Sehir University Repository