Taha Toros Arşivi, Dosya No: 109-Hasan Ali-Can Yücel. Not: Gazetenin "Kitaplar Arasında" köşesinde yayımlanmıştır

Ünal, Kemal

Istanbul Sehir University Repository

K İ T A P L A R  A R A ^ I I N I P M
Pazartesi konuşmaları
YAZAN: Haşan Âli YÜCEL
Basan: Remzi Kitab Evi - İstanbul 316 sayfa - 100 Kuruş
1936 başındanberi Haşan - Âli Yu- j 
Delin her pazartesi “ Akşam” gazetesin­
de yazdığı makaleler iiç yüz sayfayı a- 
şan bir cildde toplanmıştır. Yücelin 
“Akşam” daki yazıları, "pazartesi ko­
nuşmalarıt* başlığı altındadır. Kitaba 
da bu ad verilmiştir. Muharrir bu adın 
Canseries de Lundi sahabini hatırla­
tacağım düşünmüştür. Sainte - Beuve 
ile kendi arasında çok mahviyetle yap­
tığı mukayesede ayrı bir fark olarak da 
fransız muharririnin “ iğneleyici” ruhu­
na karşılık “ seven ve kucaklayan yara­
dılışta”  o l d u ğ u n u  söylemek­
tedir. Bunu teyid için diyor ki : 
“Benim ölümümden sonra neş­
redilmemiş yazılarım arasında Ağula- 
rım - Mes Poisons. Adı verilecek tek bir 
satır bulunmıyacaktır.” , ben Schiller 
gibi güneşin altın ışığından içtiği şa- 
rabla mest ve biribirine sokularak bah­
tiyar bir insanlığın istikbalini kendi 
milletinin ilerdeki mesut günlerinde gö­
ren ve bu hayal içinde bütün saadetini 
bulan biriyim. Bu idealin verdiği kuv­
vetle yazdım ve ayni idealin vereceği 
kuvvetle yazacağım.”
Haşan - Âli Yücel; mevzuu, daha 
çok haftanın hâdisesine göre değişen 
yazılarında tek vahdet unsurunun bu 
ideal olduğunu şu satırlarda tavzih e- 
derken kitabının bölümlere ayrılışındaki 
düşüncelerini vermiş bulunuyor: “Mil­
li davâlarda zabtedilmemiş heyecanlar, 
edebî meselelerde olanı olduğu gibi 
göstermek kaygısı, felsefî düşünceler­
de hayatın kendisiyle vasıtasız tema­
sa gelmek cehdi, bu yazıların vücud 
bulmasında bana hakim olan esaslardır. 
Hepsi için müşterek olan düşünüş tar­
zını, mensub olduğum İçtimaî bütünün 
bir cüzü olarak kendimi his etmemde 
bulmaktayım. Hattâ en gneiş İnsanî dü­
şüncelere bile millet denilen varlığın 
üzerinden varılacağına inanıyorum.”
Yücel bu sözleriyle yazılarını “ Mil­
lî davâlar, edebî meseleler, felsefî dü­
şünceler” olarak üç ana zümreye ayır­
maktadır. Kitabında konuşmaların dört 
bölümde toplanması, bu esası bozma­
maktadır. Edebî şahıs ve eserleri tet­
kik eden dördüncü bölüm, edebî mese­
lelere hasredilen ikinci bölümün bir de­
vamı sayılabilir.
Pazartesi konuşmalarının birinci 
bölümündeki başlıca yazılar şunlardır: 
Kitabımız (Büyük nutuk), Millî irade, 
Hepsinden üstün, Büyük ders, Köye 
doğru, İşitmediğimiz bir ses.
Haşan - Âli Yücel, bu yazılarında 
Atatürkün şahsında tecelli eden millî 
iradeyi'bütün heyecaniyle tasvir etmiş­
tir. ’’ Onun yüce varlığına inanış, (mil­
lî irade) ye inandır. Bunun içindir ki 
bu inanda yaşatıcı kudretlerin en özlü­
sü, en feyizlisi vardır. “ Bizim en bü­
yük kudretimiz, kendi benliğimizden 
bu yüksek varlığa kattığımız parçalar 
üstünde güneş gibi parlayan şuûru- 
muzdadrr. Bu şuûr, millî iradenin id­
rakidir ki insan zekâsı bundan daha üs­
sün bir hakikat, bundan daha özlü bir 
fikir bulamamıştır. Bu hakikat ve bu 
fikirler, damarlarımızda dolaşan kan­
dan, dimağımızda çakan zekâ şimşekle­
rine kadar her buluş ve görüşü içine a- 
lır.”
Yücelin mijlî davâlarımıza aid ya­
zılarında ruhunun, şiddetli bir heye­
canla kuvvetli bir mantık arasında asîl 
bir hamle ile çalkandığı görülür. Onun 
yüreği kadar açık olan uslûbu, bizi de 
heyecanının sıcaklığiyle mantığının çe­
tinliği içinde yaşatır.
Kitabın ikinci bölümünde dil ve e- 
debiyatın başlıca meseleleri ele alın­
mıştır. Sırasiyle üç yazı da öz türkçe 
üzerinde durulmuştur. Muharrir en kı­
sa yol olarak öz türkçe düşünmek lü­
zumunu vazih çizgilerle anlatmakta­
dır.
Millî edebiyat Yücelin heyecanla 
sarıldığı bir mevzudur. Milliyetçiliğin 
bütün yazılarında bir vahdet unsuru ol­
duğunu kitabının mukaddimesinde söyli- 
yen bir muharririn millî edebiyata her 
fırsatla ve oldukça geniş bir sahada te­
mas etmesi tabiîdir. Geçen nisanda Ha- 
lid Ziya Uşaklıgil’e verdiği cevab da 
içinde olduğu halde ona yakın makale 
millî edebiyatın vasıflarını izaha has- 
redilm'stir. Yücel okumak üzerine yaz­
dığı makaleleri de ikinci bölümde top­
lamıştır. Tanzimattanberi nasıl okun­
duğunu, cumhuriyette az okuma şikâ­
yetlerinin bu devirde “ okuma ve okut­
ma şuûrunun daha uyanık”  olmasından 
ileri geldiğini makalelerinde genişçe 
tesbit eden Yücel bir yazısında da iki 
yıllık neşriyat bilâncosu üzerinde tah­
liller yapmakta devlete, muharrire, tâ- 
bıa düşen vazifeleri de ayrı yazılarda 
etraflıca anlatmaktadır.
Pazartesi konuşmaları’nın üçüncü 
bölümünde daha çok felsefî makaleler 
toplanmıştır. Başlıcaları şunlardır: Mil­
lî felsefeye doğru, Ben neyim?, Ben ve 
biz, Millî felsefe olur mu?, îç ve dış, 
zekâ, ilmin aradığı zekâ, Müsbet ilim 
ve müsbet kafa, ilim ve ahlâk, ilim ve 
üniversite, Kültür meselesi, Kültürlü 
adam, ilim ve münevver halk, Türk mü­
nevveri nasıl yetişmeli?
Yücelin bu mevzular üzerindeki dü­
şünüşlerini bu sütunlarda en kısa hat- 
lariyle hülâsa etmeğe imkân yoktur. E- 
sasen bu yazı, Haşan - Âli Yücel’ in 
tatlı ve kıymetli konuşmalariyle Ulus 
okuyucularını alâkalandırmak için ya­
zıldığından makalelerin isimlerinin de 
verilmiş olması bu maksadı temin ede­
cektir.
Dördüncü bölümde bazı edebî şahıs 
ve eserlerin tahlil edildiğini söylemiş­
tik. Şahıslar şunlardır: Nedim, Ahmet 
Vefik paşa, Abdülhak Hâmid, Sami pa­
şa zade Sezai, Fikret, Ahmet Haşım, 
Fazıl Ahmet, Mehmet Akif. Eserlere 
gelince: Damla damla, Taymis kıyılan. 
Bu bölümde dünya edebiyatından da 
Gothe, Gorki, Rudyard Kipling, Puş- 
kin için yazılmış makaleler vardır.
Buraya kadar ki yazılarla Haşan - A- 
li Yücel’in son kitabının bir şemasını 
verdik. Ayrı ayrı mevzularda yetmişi a- 
şan makalelerin tek tek tahliline imkân 
yoktur. Ancak bunları okuduktan son­
ra topluca edinilmiş intibaları ifade et­
mek mümkündür ve bu bizim için bir 
vazifedir.
Haşan - Âli Yücel ince duyuşlu bir 
sanatkârdır. Onun yalnız yazılarında 
değil hasbıhallerinde sanatın ruhu ok­
şayan kavsükuzahları vardır. Ancak Yü­
cel, felsefeyi de sanat kadar benimse­
miştir.
Pazartesi konuşmalarında sanatkâr 
ile felsefeci Yücel bazan ayrı ayrı ma­
kalelerde, bazan da bir makalenin iki 
sayfasında yan yanadırlar. Bununla de­
mek istiyoruz ki bu konuşmalara mev­
zu olan meseleler felsefe ve sanatın ge­
niş ve aydınlık zaviyesi içinde tetkik e- 
dilmiştir. Böyle bir tetkikin kıymeti 
de şüphesiz üstündür.
Yücel mukaddimesinde “satırlar üs­
tüne döktüğüm kelimelerle bunların i- 
çimdeki asılları arasında ancak tam bir 
uygunluk vardır”  diyor. Filhakika o- 
kuyucu onun hükümlerindeki samimi - 
yeti kolaylıkla sezer. Çünkü bu hal, bu­
luş ve düşünüşündeki kuvvet kadar ba­
rizdir.
Yücel için uslûb, içindeki düşün­
celeri, hemen ve geliverdiği gibi ifade 
eden şekildir. Bu sıcaklığı yazılarında 
bulursunuz. Bilhassa gazete konuşma­
larında üslûba çok itina ve tekellüf her 
halde yaraşmıyan bir şey olacak.
Remzi kitab evini başardığı kıy­
metli terceme serisinden başka böyle e- 
serleri de itina ile bastırmakta olma­
sından tebrik etmeliyiz.
ÜNAL
Taha Toros Arşivi
* 0 0 1 5 8 4 4 6 2 0 1 0 *


Pazartesi konuşmaları

http://openaccess.marmara.edu.tr//bitstream/11424/134881/3/001584462010.pdf

Pazartesi konuşmaları

Abstract

Similar works

Full text

Available Versions

Istanbul Sehir University Repository