Taha Toros Arşivi, Dosya Adı: Ahmet Cevat Paşa-Cevat Şakir Kabaağaçl

Kasapoğlu, Sema

Istanbul Sehir University Repository

Sarah’a Şirin 
yorum u...
Tiyatro dünyasının 4 yetenekli kadını bir araya gelince orta­
ya ne çıkar? Ekim ayında Şehir Tiyatroları perdelerini açınca 
bunu yakından göreceğiz.
Fikir ve çağn Gencay Gürün’den. Yönetim Çiğdem Selışık’- 
tan, Yorum Şirin Devrim’den. Eserin çevirisi Esin Tklû’dan. Ti­
yatro aşkı ile yanan bu dört kadın, büyük kadın Tiyatrosu “SA- 
RAH BERNHARDT ve Anılar” için bir araya geldiler.
Tiyatroyu Amerika’da yaşamakta olan ŞİRİN DEVRİM ve 
ÇİĞDEM SELIŞIK’la bir prova sonrası Kadıköy Haldun Tbner 
Sahnesi’nde konuştuk.
Yaz aylarında Evita ile fırtınalar yaratan Gencey 
Gürün, bu sezon Saralı Bemhardt ile gündem de
Şirin Devrim ve 
Atacan Arseven, 
merakla beklenen 
‘‘Sarah Bemhardt 
ve Anılar" oyunu­
nun provaların­
da...
I  I I  yıldan beri tiyatro hayatını Ame- 
I  T f  rika’da devam ettiren Şirin Dev- 
*  ^  rim’e sorulanını yönelttim. Sanat­
çı bir ailenin sanatçı kızı olan Şirin Devrim 
bütün rahatlığına karşın bir o kadar da he­
yecanlı.
Tbpaz- Bu kadar yıllık bir aradan sonra İs­
tanbul’da tekrar sahneye çıkmanızı neye borç­
luyuz?
Devrim- Önce tabii ki Gencay Gürürie. 
Amerika’daki ısrarlannı kıramadım. Üstelik 
bu yaştan sonra bir daha sahneye çıkamam 
ve sahneye oyun koyamam diye düşündüm. 
Üniversie yıllarımdan beri hep çalıştım. Pro­
fesörlük, oyunculuk, yöneticilik yaptım. Ve 
bütün bu yaptıklarımı da sevdim.
Tbpaz- Siz sanatçısı bol bir aileden geliyor­
sunuz. Anneniz ressam ve şair Prenses Fbh- 
rünnisa Zeyd. Teyzeniz Ailye Berger, Dayı­
nız Cevat Şakir Kabaağaç yani Halikamas 
Balıkçısı. Kardeşiniz ressam Melih Nejat Dev­
rim. Liste uzuyor. Kendiniz ve aileniz hak­
kında bir kitap yazmayı düşünüyor musunuz?
Devrim- Evet, 5 yıldır yazıyorum. Amacım, 
kısa bir eser vermek değil. Aksine Türk ta­
rihi ile ilgili, ailemin de içinde bulunduğu 
olayları doğru olarak yazabilmek. Abdülha- 
mit devrinde itibaren ele almak istiyorum. 
Kendimle ilgili bir ömek vereyim. Bir Fran­
sız tiyatrosu İstanbul’da temsiller veriyor­
muş. Annem ve babam tiyatroya giderken, 
annem kendini iyi hissetmediğini söyleyip ev­
de kalmış. Bir iki saat sonra da annemi has-
Sarah’a Şirin 
yorum u...
Tiyatro dünyasının 4 yetenekli kadını bir araya gelince orta­
ya ne çıkar? Ekim ayında Şehir Tiyatroları perdelerini açınca 
bunu yakından göreceğiz.
Fikir ve çağn Gencay Gürün’den. Yönetim Çiğdem Selışık’- 
tan, Yorum Şirin Devrim’den. Eserin çevirisi Esin Tklû’dan. Ti­
yatro aşkı ile yanan bu dört kadın, büyük kadın Tiyatrosu “SA- 
RAH BERNHARDT ve Anılar” için bir araya geldiler.
Tiyatroyu Amerika’da yaşamakta olan ŞİRİN DEVRİM ve 
ÇİĞDEM SELIŞIK’la bir prova sonrası Kadıköy Haldun Tüner 
Sahnesi’nde konuştuk.
Yaz aylarında Evita ile fırtınalar yaratan Gencey 
Gürün, bu sezon Saralı Bemhardt ile gündem de
Şirin Devrim ve 
Atacan Arseven, 
merakla beklenen 
"Sarah Bemhardt 
ve Anılar" oyunu­
nun provaların­
da...
I I I  yıldan beri tiyatro hayatını Ame- 
I  T #  rika’da devam ettiren Şirin Dev- 
*  ^  rim’e sorularımı yönelttim. Sanat­
çı bir ailenin sanatçı kızı olan Şirin Devrim 
bütün rahatlığına karşın bir o kadar da he­
yecanlı.
Tbpaz- Bu kadar yıllık bir aradan sonra İs­
tanbul’da tekrar sahneye çıkmanızı neye borç­
luyuz?
Devrim- Önce tabii ki Gencay Gürün’e. 
Amerika’daki ısrarlarını kıramadım. Üstelik 
bu yaştan sonra bir daha sahneye çıkamam 
ve sahneye oyun koyamam diye düşündüm. 
Üniversie yıllarımdan beri hep çalıştım. Pro­
fesörlük, oyunculuk, yöneticilik yaptım. Ve 
bütün bu yaptıklarımı da sevdim.
Tbpaz- Siz sanatçısı bol bir aileden geliyor­
sunuz. Anneniz ressam ve şair Prenses Fah- 
rünnisa Zeyd. Teyzeniz Ailye Berger, Dayı­
nız Cevat Şakir Kabaağaç yani Halikamas 
Balıkçısı. Kardeşiniz ressam Melih Nejat Dev­
rim. Liste uzuyor. Kendiniz ve aileniz hak­
kında bir kitap yazmayı düşünüyor musunuz?
Devrim- Evet, 5 yıldır yazıyorum. Amacım, 
kısa bir eser vermek değil. Aksine Türk ta­
rihi ile ilgili, ailemin de içinde bulunduğu 
olayları doğru olarak yazabilmek. Abdülha- 
mit devrinde itibaren ele almak istiyorum. 
Kendimle ilgili bir ömek vereyim. Bir Fran­
sız tiyatrosu İstanbul’da temsiller veriyor­
muş. Annem ve babam tiyatroya giderken, 
annem kendini iyi hissetmediğini söyleyip ev­
de kalmış. Bir iki saat sonra da annemi has-
Sarah Bemhardt oyununu sahneye koyan, 
dış dünya tiyatro yaşantısında ’enaz Türkiye’deki 
kadar tanınan Çiğdem Selışık şöyle diyor:
“Tiyatro son
taneye götürmüşler. Sonra babama haber 
vermişler. Babam tiyatroda bulunan bir dok­
tor arkadaşıyla gelmiş. Ve ben doğmuşum. 
Doktor benim doğumumdan sonra, tiyatro­
ya, oyunun ikinci perdesine yetişmiş. Tiyat­
roda herkese, “İzzet Bey’in bir kızı oldu, İs­
mini de Şirin koydular. Eh o da artık büyük 
tiyatrocu olur” diye seslenmiş. Tkrih, 1926. 
Uzun süre bu piyesin adını araştırdım, so­
nunda buldum.
Topaz- Bu kadar aradan sonra İstanbul si­
ze ne verdi?
Devrim- Çok üzüldüm çirkin bur beton yı­
ğını olmuş. Ben Amerika gibi sadece 200 yıl­
lık geçmişi olan bir ülkede 1830 yılında ya­
pılmış ahşap bir evde yaşıyorum. Onu bir Os­
manlI evi gibi döşedim. Hailler, işlemeler. O 
evde kendimi daha fazla Türkiye’de gibi his­
sediyorum. Sonra beni üzen diğer bir olay 
da halkı çok stresli ve bedbin buldum. Ay­
rıca İstanbul çok pahalı bir şehir olmuş. İn­
sanlar nasıl geçmiyor bu pahalılıkta?... Tra­
fik ayrı bir dert. Halk saatlerce vasıta bekli­
yor. O otobüslerin hali içler acısı. Yani bü­
tün bunlar insanlarda büyük stresler yarat­
mış ve o güzelim nezaketlerini kaybetmiş­
ler. Sanki birbirlerine düşman gibi olmuşlar.
Topaz- Bize biraz da Amerika’daki tiyatro­
dan söz eder misiniz?
Devrim- Amerika koca bir kıta, Bir ucun­
dan öbürüne uçakla 5 saatte gidiliyor. Ha­
rika bölge tiyatroları var. Miniapolis’deki 
TVron Gatverd Tiyatrosu en harikası. Hemen 
yanında büyük bir sanat merkezi var. Örne­
ğin Picasso’nun eserleri ilk önce burada ser­
gilendi, sonra New York’a gitti. Oyuncula­
rın rahatı için her şey düşünülmüş. Ayrıca 
buna ek olarak muazzam bir bütçesi var. Mi- 
niapolis yabancı firmaların, çok bulunduğu 
bir yer. Hepsi vergi çıktıktan sonraki net ka­
zançlarının % 5’ini bu tiyatroya bağışlıyor.
Çok yönlü ve sanatçı bir aileden gelen Şirin 
Devrim Amerika'da Amerikalı olan üçüncü 
eşi, onun 3  çocuğu ve 8  torunuyla mutlu bir 
yaşamı olduğunu vurguluyor. Nitekim 
konuşma oyunca onları dilinden düşürmedi, 
ilk  eşi de Amerikalıydı. İkincisi ise, merhum 
Şebsuvar Menemencioğlu'ydu. Aslında ikisi 
de aynı yaşam düzeyined olduğu halde, r  /
nedense bu evlilik yürümedi. |  v /  J N j J  > I
değil, kapıdır.. ’
Çiğdem Selışık somlanma büyük bir iç­tenlikle cevap verdi. Konuşurken, göz- terindeki zeki pınltılar, sesindeki he­yecan, el hareketleri içindeki tiyatro aşkını 
ve tutkusunu açıklıyordu.
Tbpaz- Sizi tekrar 
aramızda görmekten mutluyuz.
Bu kez İstanbullulara karşısına bir 
tiyatro devi, Sarah Bemhardt ile 
çıkıyorsunuz, Neden?Selışık- Eserin 
ismi Serah Bemhardt de ğil, Anılar’dır 
Yazar, Anılar ile Sarah Bern hardt 
kişiliğinde bir takım ölçüleri işlemek 
istemiş. Sarah Bemhardt gibi son 
derecede | kuvvetli kişiliği üstün 
iradesi, inanılmaz yalratıcılık 
yeteneği olan çok renkli, çok 
yön| lü ve kendini defalarca 
yenileyebilmiş bu üs[tün 
tiyatrocunun şahsında bütün 
bu çaba nın neticesi nedir?
Geriye bir şeyler kalıyor mu, 
yoksa sonuç koca bir sıfır mı?
İşte ya zar bunu araştırmaya 
çalışmış ve akıcı, esp rili, bir 
oyun ortaya çıkarmayı başarmış, Sa­
rah kişiliğinde çok yönlü ve çok renkli bir 
yaşam var. Aynı zamanda tiyatro içinde ti­
yatro oynamış oluyor. Onun tiyatro yaşamı­
nı göz önünde tutarsak meydana çıkan ese­
rin, ne denli zengin olduğu aniişılır. Anılar’- 
da ölüm ile yaşam, yani iki büyük güç kar­
şılaşıyor. Yazar sanki oyunda istiridyenin 
içindeki inciyi arıyor. O da insanın kendini 
sınaması, yaptıklarının nedeni, var oluşun 
arayışı oluyor. Eseri bu nedenle seçtik...
topaz 41
Topaz- Son 4-5 yıldır Türkiye’de tiyatro ya­
pıyorsunuz. Sizce bu dönemde tiyatromuz 
nereye gelmiştir. Çalışmalarınızda nerelerde 
ve hangi aşamalarda zorlanıyorsunuz?
Selışık- Ben tiyatroyu komple bir sanat 
olayı olarak görüyorum. Ama nedense biz­
de hâlâ yalnızca aktöre takılma olayı var. Ör­
neğin büyük aktör, ünlü aktör gibi, Oysa ti­
yatro sahnesiyle seyircisiyle tekniğiyle, ışı­
ğıyla yazan ile bir bütündür. Tüm sanatlan 
daha değişik bir şekilde içeren bir bütün. 
Bizim sahnelerimiz çok yetersiz. Hâlâ çok 
klasik, neredeyse ilkel diyeceğim bir sahne 
- seyirci mekânı içindeyiz. Seyirci ile deği­
şik ilişkiler kurabilecek mekânlanmız olma­
lı. Tiyatro bir illüzyondur ve bu illüzyonu 
yaşayacak sahnelerimiz yok. Oyuncu bir ko­
ridorun sonunda. Halktan uzak, Seyirci ise 
o koridorun öbür ucunda onu takibe çalışı­
yor. Bu bana çok ters geliyor. Sonra Işık çok 
önemli, Artık büyük sahnelerde tüm oyun- 
lann temelini ışık oluşturuyor. Minimum de­
korlar ışıkla sağlanıyor. Sonra sahnelerimi­
zin derinlikleri, yan cepheleri hep sorun. Da­
ha mühimi düzen diye bir şey yok. Bir ta­
kım şeylere son dakikada karar veriliyor. Biz­
de en büyük eksiklikse “sahne âmiri nin ol­
mayışı. Sahne amiri, tüm oyundan sorumlu 
kişidir. Oyuncuyu, rejisörü, oyunu herkesi 
ve herşeyi korur, yönetir. Bütün oyunu ba­
şından sonuna kadar izler ve götürür. Onun 
göüşleri ve önerileri kanun gibidir, tartışıl­
maz, uygulanır. Serah Bemhardt; “Eğer ti­
yatroda güven yoksa, yaratıcılığın hiç bir kıy­
meti kalmıyor’’ diyor. Çünkü insan yapısı, sa­
natçı da olsa, bir takım sorunlar çıkartabi­
lir. İşte sahne amiri bütün bu olumsuz yön­
leri yok eden ve güveni sağlayan kişidir. Oyu­
nun sahibidir.
Ben, Devlet Tiyatrosu’da çalışırken de, da­
ha sonra da hep bunu anlatmaya çalıştım. 
Sanatçı bir atlet gibidir. Her an formda ol­
ması gereken kişidir. Yetenekli gençlerimi­
zi sanatçı olarak yetiştirmemiz lazım. Biz 
devlet olarak bu işe büyük paralar yatırıyo­
ruz. Bunu iyi değerlendirmemiz gerekli. 
Şöyle ki, gençleri eğitirken onlara en iyi ho­
caları, en iyi sanatçıları sağlamak gerekir.
Topaz- Umarım bu güzel önerileriniz dik­
kate alınır. Bugüne kadar yapılan röpartajlar- 
da, çeşitli sorular soruldu. Acaba bunlann dı­
şındaki size ne gibi bir soru sorulmasını is­
terdiniz?
Selışık- Bakın bu zor bir soru işte. Çok 
şey düşünebilirim. Örneğin, Amerika gibi 
olanakları olan bir yerden niçin Türkiye'ye 
gelip, bu güç koşullarla uğraşıyorum? Ceva­
bım bir anlamda memleketimden kopma 
korkusu. Bir anlamda da bu sefer belki ger­
çekten yapmak istediğimi yapabilirim düşün­
cesi. Çünkü tiyatro benim için bir son de­
ğildir. Bir kapıdır, içinden geçilip, belki de 
bir âyine gidilen yerdir. Seyirci ile oyuncu­
nun bir bütün olduğu âyin. Tiyatro heyeca­
nım böyle başladı ve hep böyle gidecektir. 
Sanat; “Gel ben seni tutarım. Sana güç veri­
rim. Seni yok etmem, ayaklarının üstünde tu­
tarım," diyor. İşte tiyatro sanatı benim için
topaz 42
Bir d e  AĞRI DAĞI E fsan esi’
İstanbul Belediyesi Şehir Tiyatroları Muh­
sin Ertuğrul Sahnesi’nde ‘Kuşlar’ ile baş­
layacak olan sezon, ayın ikinci yansında ye­
rini, Ali Taygun’un sahneye koyduğu ‘Ağ­
rı Dağı Efsanesi’ne bırakacak. Son aylar­
da hep yabancı oyunlarla ön plana çıkan, 
Şehir Tiyatrosu böylece bir de yerli oyun 
sergilemiş olacak.
(41.Sayfadan devam)
budur. Bir iletişimdir.
Topaz- Teşekkür ederim.
Rol bulmak çok zordur. Çünkü bir rolü ya­
pabilecek en az 500 kişi vardır. Örneğin ben 
Amerikan kadınını oynayamam. Çünkü be­
ni Avrupalı kadın olarak kabul ediyorlar. 
Oyuncuyu ayakta tutan ve aranan şey oyun 
gücüdür. Başka hiç bir güvencesi yoktur. Bu­
nunla ilgili bir anımı anlatayım. Cicinatti’- 
de bir oyun hazırlıyorduk. Bir gün bir ak­
tör bu rolün bir yerinde: “Bunu neden ya­
pıyorum?” dedi. Rejisör hemen: “Bunu ba­
na sorma, çünkü onu bilmek senin görevin,” 
diye yanıtladı. Yani Amerika’da tiyatro işi 
bu kadar zor. Ben Amerika’yı bunun için çok 
seviyorum. Herşey son derece profesyonel. 
Herşeyin en iyisi oluyor. En iyisi olmadı mı 
barınamıyorsunuz. Sonra dekorlar. Işıklar, 
kostümler harika.
Topaz- Bütün bu anlattıklarınızdan sonra 
Türkiye’de bu rolü kabul ederken neler dü­
şündünüz?
Devrim- Tkbii ki herşey kürkçü dükkanı­
na geri dönmek için. Burası benim vatanım. 
Kadıköy’de oynamaktan çok mutluyum. Ör­
neğin bu sabah Üsküdar yoluyla geldim. Bir 
simit aldım, dolmuşa bindim. Yol boyu ön­
ceki yıllarda burada sahneye koyduğum 
“Hello Dolly-Çöpçatan” aklıma geldi. Rah­
metli Rıza Tüzün ve Feridun Karakaya ile oy­
namıştık. Çok büyük süksemiz olmuş. Bu 
yüzden Sarah Bemhardt gibi bir kadını yi­
ne Kadıköy’de oynamak başka bir keyif.
Topaz- Burada ne kadar kalacaksınız?
Devrim- Yalnızca 6-8 hafta, Çünkü eşim, 
3 oğlum ve 8 torunum evde beni bekliyor.
Topaz- Bu kısa ziyaretinizde tüm tiyatro de­
ğil ama, EVİTA hakkındaki görüşlerinizi so­
rabilir miyim?
Devrim- Evita’yı çok beğendim. Hattâ ina­
namadım. Nasıl biz bu kadar güzel, derli top­
lu, tempolu, disiplinli bir oyun çıkarabildik 
diye. Hem şaşırdım hem mutlu oldum. Oyu­
nu eski büyükelçilerden Çoşkun Kırca ve ye­
ğenim, Viyana Büyükelçimiz Erdem Emev 
ile seyrettim. Hepimiz Evita’yı Amerika ve 
Londra’da da görmüştük. Bizimkini çok be­
ğendik. Nedense Türkiye’de çok olumsuz 
kritik almış, neden? Göçebe bir millet oldu­
ğumuz için mi devaml. ıbir aşağılık duygu­
suna kapılıyoruz? Gördüğüm kadarı ile 
Gencey Gürün ile de çok uğraşılmış... Hal­
buki Şehir Tiyatroları içni çok şeyler yap­
mış. Bu mevsimin programını da çok beğen­
dim. Neden iyi ve güzel olan şeyleri el aşa­
ğı etmeyi seviyoruz? Bir zamanlar Muhsin 
Ertuğrul’a da aynı yapılmıştı. Sevinerek söy­
lüyorum ki Gencey Gürün bunlardan yılmı­
yor. Sarah Berhardt da çok eleştirilen bir sa­
natçıydı. Bu hususta kendine şöyle bir yol 
seçmiş. Çevresindeki herşeye, tabaklarına, 
çarşaflarına şöyle yazmış: “Quand, même - 
Herşeye rağmen”... Ulus olarak nedense de­
ğerli kişilerden yararlanamıyoruz. Bu Os­
manlılıktan mı geliyor diye araştırdım. Bir 
elçisinin Büyük Charlemagne’a yazdığı bir 
mektup buldum. 1529 tarihli, Elçi diyor ki: 
“Osmanlılar çok değişik bir millet. Anlama­
sı güç. Geldikleri yerlere para veya babadan 
oğula değil, yetenekleri ile geliyorlar.” Batı’- 
nın bizi görüşü bu.
Topaz- Bu oyundan sonr ayine sahneye çık­
mayı düşünüyor musunuz?.
Devrim- Bu oyunun neticesini görmek is­
terim. Bakakıl başarılı olacak mıyım? Çün­
kü bu rolde çok zorlanıyorum. En büyük so­
runum da telaffuzum. Onu yenmek çok zor. 
Ama bir gün gelip gençlere bilgimi, tecrü­
belerimi, tutkularımı, heyecanlarımı anlat­
mayı, onlara bu yaşantıdan ve gördüğüm ti­
yatrolardan birşeyler bırakmayı arzu ederim. 
Benim bu rüyam çabuk gerçekleşebilir. Ben 
hayatta bir şeye inanıyorum. Her şey iyi ve 
kötü tesadüflerden ibarettir. Geçen yıl Gen- 
cay Gürün’e rastladım ve Sarah Bemhardt 
doğdu. Demek ki, iyi bir tesadüftü. Ben va­
tandayım. Bir dahaki sefere? “Who knovvs- 
kim bilir?”.
Taha Toros Arşivi


Sarah'a Şirin yorumu...

Abstract

Similar works

Full text

Available Versions

Istanbul Sehir University Repository