Taha Toros Arşivi, Dosya No: 42-Cemal Reşit-Ahmet Reşit-Ekrem Reşit Re

İlyasoğlu, Evin

Istanbul Sehir University Repository

Türk müziğinde bir dönemin simgesi, çok sesli müziğin öncüsü Cemal Reşit Rey’i beş yıl önce bugün kaybettik
‘Kaideler gelip geçer, aslolan melodidir’
Evin İlyasoğlu
Neredeyse altmış yıldır solmayan 
bir “ Lükiis Hayat” ve geniş kitle­
lerin ağzındaki • “ Çıktık Açık 
Alınla” marşı, çoksesli müziğimi­
zin öncüsü Cemal Reşit Rey’i he­
men tanıtmaya yeterlidir. 1920’li 
yıllarda ilk yaylı çalgılar orkestra­
sını kurarak bugünkü İstanbul 
Senfoni’nin temelini atan; çarşaf­
lı hanımların, fesli beylerin bile ye- 
raldığı ilk koroya Mozart Requi- 
em’i söyleten; konservatuardaki 
“ analiz müzikal’’leri, kompozis­
yon ve piyano öğretmenliği ile bu­
günkü nice müzisyenimizi yetişti­
ren; İstanbul halkına düzenli kon­
ser alışkanlığını getiren; radyoda 
düzenlediği “ Piyano Dünyasında 
Gezintiler” le nice yapıtın ilk ses- 
lendirişini yapan; solist piyanistli- 
ği kadar dünyanın en ünlü müzis­
yenlerine eşliği ile ünlenen; İstan­
bul Filarmoni Derneği’ni kurup, 
ülkemize önemli sanatçıları getir­
ten ve ilk kez bir halk türküsünü 
armonize ederek Batı tekniği ile 
Türk müziğinin özünü birleştiren, 
Türk müziğinde bir dönemin sim­
gesi Cemal Reşit Rey.
Mr Music
Bugün seksen yaşını aşkın öğ­
rencileri, “ İlk kez çaldığımızı, din­
lediğimizi düşünmeye başlamıştık 
Cemal Bey’in dersleriyle” derken
Prof. Bülent Tarcan onu, Türk “ Notaları nasıl öğrendim. Kim öğ- 
müziğinde bir “ dekan, bir duayen” retmişti hiç hatırlamıyorum, belki 
olarak tanımlıyor. Cemal Reşit, de onlarla doğmuştum” derdi. Ha­
yatında herşeyi müzik olan, müzik­
ten başka bir dünyası olmayan ki­
şiliği için Faruk Yener onu 
“Mr.Musîc” olarak adlandırdı. 
Disiplinli orkestra şefliği, coşku­
lu öğretmenliği, kendine özgü di­
nine bağlılığı ve olağanüstü ener­
jisi ile Osmanlı’dan Cumhuriyet 
dönemine geçişin bir simgesi ol­
muştur. Prof. İlhan Usmanbaş, 
“Cemal Reşit, müzik devrimimian 
ilk adımını atar, ama bir başkaldı- 
rıcı olarak değil, bir romantik 
olarak” diyor. Bir romantik mü­
zisyen için de en önemli etken me­
lodidir. Cemal Reşit Rey bir söy­
leşimizde “ Yeni müzikte melodi­
den kaçan besteciler için ne 
düşünüyorsunuz” sorumu şöyle 
yanıtlamıştı: “Kaideler gelip geçer, 
aslolan melodi yaratabilmektir, 
bunun da mektebi Filan yoktur, Al­
lah vergisidir.”
“ 12 Anadolu Türküsü” 1925’de 
Paris’de seslendirilmiş ve “ Ayın 
Ondördü” alkışlarla tekrarlanmış. 
Cemal Reşit’in 12 Anadolu Tür- 
küsü’ne kadar yazdığı eserler, için­
de yetiştiği Fransız ortamının tek­
niği ile yazılmıştır. Başlıkları bile 
Fransızca olan şarkılardır. Halk 
türkülerinin coşkusu ile tasavvuf 
müziğinin gizemselliğini batı tek­
niği ile birleştirmiş ve Türk müzik 
tarihine yeni bir kapı açmıştır.
“ Katibim” çeşitlemelerinde meh­
ter davulunun coşkusuyla piyanis-
tik ustalığın birleşmesi: Enstanta­
nelerde Yeni Cami güvercinlerini 
bir ondokuzuncu yüzyıl bestecisi 
ustalığı ile resimlemesi ve müziği­
mize ilk “ programlı müzik” örne­
ğini sunması kendinden sonraki 
kuşaklara yol gösteren öğeler ol­
muştur. Serencebey yokuşundan 
inen bir yoğurtçunun nameleri 
“ prelüd ve füğ’Terine tem oluştu­
ran bir esin kaynağıdır.
“ Rey” soyadını “ Bey” sözcüğü­
ne yakın olduğu için seçen bir ai­
lenin çocuğu, gerçek bir İstanbul 
beyefendisidir Cemal Reşit. Ödül­
lerin, payelerin, maddi çıkarların 
insanı değildi. Belki de onun için 
Devlet Sanatçılığı ona on yıl son­
ra 1981 ’de verildi. Ölümüne yakın 
sıralarda verilen profesörlük unva­
nını acaba ne kadar önemseyebil- 
mişti? ölümüyle dağılan evi, nota­
ları, mektupları, piyanosu, sedef 
takımları onu sevenleri hüzünlen­
dirdi. Neyse ki, geçen yıl İstanbul 
Belediyesi’nin konser salonuna 
onun adının verilmesi, bu yıl onun 
yapıtlarından oluşan bir anma tö­
reni yapılması, İstanbul- Devlet 
Senfoni’nin de programını onun­
la başlatması onu sevenleri mutlu 
etmekte.
Piyanist Seher Tannyar, Aydın Kar- 
lıbel ve Yaylı Çalgılar Dörtlüsü’nün 
katıldığı “Cemal Reşit Rey Anma 
Konseri” bugün saat 16.00’da İstan­
bul Belediyesi Konser Salonu ’nda iz­
lenebilir. “TT~
Taha Toros Arşivi


Türk müziğinde bir dönemin simgesi, çok sesli müziğin öncüsü Cemal Reşit Rey'i beş yıl önce bugün kaybettik:Kaideler gelip geçer, aslolan melodidir

http://openaccess.marmara.edu.tr//bitstream/11424/167139/3/001514037006.pdf

Türk müziğinde bir dönemin simgesi, çok sesli müziğin öncüsü Cemal Reşit Rey'i beş yıl önce bugün kaybettik:Kaideler gelip geçer, aslolan melodidir

Abstract

Similar works

Full text

Available Versions

Istanbul Sehir University Repository