Taha Toros Arşivi, Dosya No: 95-Reşat Nuri Güntekin.



Not: Gazetenin "Yazı Odası" köşesinde yayımlanmıştır

İleri, Selim

Istanbul Sehir University Repository

13 EKİM 2000 CUMA
YAZI O DASI
SELİM İLERİ
Reşat Nuri'yi Hatırlamak
Benim öyle yazarlanm vardır, durup dururken ha­
tırlarım . Onlara ne kadar çok şey borçlu olduğu­
mu düşünürüm.
Reşat Nuri Güntekin o soy yazarlanmdandır.
İlk tanışmamız “Kirazlar” hikâyesiyle. İlkokulday­
dım, “Kirazlar” Okuma Kitabı’mızdaydı. Bu hikâ­
yenin etkisi o gün bugün sürer. Evet, bugün de tek 
satırı eskimemiştir.
Çalıkuşu, Akşam Güneşi, Yaprak Dökümü kim 
b ilir kaç kuşağı etkilem iştir. Günümüzün çok sa­
tan romanlannınki gibi b ir etki değil bu, b ir iki yıl 
içinde sönüp gitmemiş.
Çalıkuşu tefrika edilirken, Feride’nin Anadolu 
günleri, yurdun kurtuluşuyla eşanlamlı okunmuş; 
Ahmet Hamdi Tanpınar anlatıyor.
Feride ’nin yaratıcısı Yeşil Gece’de günümüzün 
hâlâ çözümleyemediği b ir aynlık sorunundan söz 
açıyordu, yolun ikiye ayrılabileceğinden, çok teh­
likeli dönemeçlerden...
Reşat Nuri, Fatma Aliye Hamm’ın Udi roma­
nından sonra yazarlık sanatına heves ettiğini söy­
lem iştir. Yalnız, kimsesiz insanı, b ir genç kızı, hem 
de kaçgöç devrinde, çalışma hayatının ayakta tu ­
tabileceğini ileri sürmüş Udı’yi günümüzde kaç ki­
şi okuyacak? Udı’yi çoktan unutuluş çöplüğüne atı- 
vermişiz.
Reşat Nuri'yi okuyor muyuz? Ders kitaplan, müf­
redat derken, Reşat Nuri isteksizce okunan bir ro­
mancı haline getirilm iş, bana sorarsanız.
Gerçi “Kirazlar”a ders kitabımızda kavuşmuş­
tum. Bununla birlikte, yarıyıl ödevlerim iz için öze­
tin i çıkarmaya çalıştığım M iskinler Tekkesi’nin ta ­
dına varabilmem için yıllan, özgür okumaları ge­
reksineceğim ...
‘İstanbul’da doğan, Çanakkale’de b ir mahalle 
mektebine giden İzm ir’in ‘Frerler’ Fransız mekte­
binde öğrenimini sürdüren Reşat Nuri, Çalıkuşu’yla 
‘taşra’ yaşantısına açılıyor; Üsküdar’daki çocuk­
luk dönemlerinde lalası Şakir Ağa’nın, masallar 
anlatmış bu eski, Harem İskelesi kayıkçısının do­
ğaçtan yaratıcılığını yaşamı boyunca ilke biliyor...
Reşat Nuri’nin eserinde, toplumun can alıcı so­
runlarını her kesimden okurun kavrayabileceği 
güçlü b ir anlatım, seçik b ir Türkçe karşımıza çıkar. 
Romancıya gönül borcumuz sonsuz.
Dudaktan Kalbe’yi okuduğum günleri hatırlıyo­
rum, yemeden içmeden kesilm iştim .
Şehir Tiyatrosu’nda seyrettiğim  Tanrıdağı Ziya­
fetinden o yıllar pek b ir şey anlayamamıştım. Tıp­
kı Miskinler Tekkesi gibi, Tanndağı Ziyafeti de za­
man geçince allak bullak edecekti. ‘Diktatör’ kim ­
liğinin irdelendiği bu oyunun yeniden sahnelenme­
mesi beni hep üzer.
Günün birinde kendimi Kenan'a benzetmiştim. 
‘Santimantalroman’ sanılmış Dudaktan Kalbe'nin 
Kenan’ı gönlünde birçok şey yıkılıp harap olduk­
tan sonra, kendisini “bir hayat mağlubu”  g ibi gör­
meye başlar. "Büyük hislere artık kabiliyeti” yok­
tur. Sevdaları, tutkuları artık “akaryıldızlar”a ben­
zemektedir...
Reşat Nuri’nin Eski Hastalık adlı romanından ti­
yatroya uyarladığı Eski Şarkı’da uzak b ir deniz fe ­
neri sanki yanıp söner, ışığı belirli aralarla parlayıp 
durur. ‘Gönül eğitimi’ toplum u nasıl aydınlatacak­
sa, o uzak fener de, sıcak, baygın güney gecesin­
de sanki b ir şey söylemek istemektedir. Ama kim­
se dinlemek istemiyor.
M illi Eğitim Başm üfettişi Reşat Nuri’yi, roman­
cının, edebiyatçının yanı sıra, devlet adamını Tür­
kiye hatırlamıyor. Fakat Eski Şarkı’da bayraklar, fe­
nerler geçiyor; uzak b ir deniz feneri güney gece­
sinin bol yıldızlı karanlığında hâlâ ışıyor, gönlün sı­
kıntısına pınltılar serpiyor. Pırıltılar, körlükten kor­
kanların kılavuzu.
Reşat Nuri’nin dergilerde, gazetelerde unutulmuş, 
kitaba evrilmemiş nice yazısı var. En abuk sabuk 
yazıların kitaplaştığı günümüzde, kadirbilir b ir ya­
yınevinin ilgisini Reşat Nuri yazılan bilmem çekmez 
mi?
Takvimde tz  Bırakan:
"Misafir Mustafa Kemal'di. Locada Ibsen’/ 
seyrederken, oyundan sonra yağmurluktu bir as­
ker tarafından sürülen eski ve galiba biraz yana eğil­
miş bir payton içinde Beyoğlu caddesini geçer­
ken, kimin yanında oturduğumu, ne kutsal bir ta­
rih gecesi geçirmekte olduğumu nereden bilebi­
lirdim?” Reşat Nuri Güntekin, “İlk Piyesim", Ay- 
dabir, 1954.
Taha Toros Arşivi


Reşat Nuri'yi hatırlamak

http://openaccess.marmara.edu.tr//bitstream/11424/150059/3/001515775006.pdf

Reşat Nuri'yi hatırlamak

Abstract

Similar works

Full text

Available Versions

Istanbul Sehir University Repository