Tezin basılısı İstanbul Şehir Üniversitesi Kütüphanesi'ndedir.Yürütmenin Durdurulmasına İlişkin 6352-6526 Ve 6545 Sayılı Kanun Değişikliklerinin Yargı Kararlarına Etkisi
Akın, Rıdvan. Kamu Hukuku Yüksek Lisans Programı Tez Danışmanı: Prof. Dr. Nihat BULUT Ağustos 2015, 188 sayfa
Hukuk devleti ilkesinin kesintiye uğramadan etkin bir şekilde uygulanması, hukuka aykırı idari işlemlerdeki olumsuz etkilerden bireylerin korunması ve bu amaçla da, onarılması güç veya imkânsız zararların ortaya çıkmasının engellenmesi, idari yargının en önemli hukuki araçlarından biri olan yürütmenin durdurulması müessesesi ile sağlanmaktadır. Şuray-ı Devlet’in kuruluşu ile başlayan süreçte muhtelif değişikliklere uğramış olan yürütmenin durdurulması kurumunun nihai haline ulaşması, 2577 sayılı İdari Yargılama Usul Kanunun da yapılan 6352, 6526 ve 6545 sayılı kanun değişiklikleri ile olmuştur. Tezimizin amacı da; Yürütmenin durdurulması kurumunun, 6352, 6526 ve 6545 sayılı kanun değişiklikleri çerçevesinde açıklanması ve bu değişikliklerin uygulamadaki önemi doğrultusunda, yargı kararlarına yansımasının incelenmesidir.ÖZ ............................................................................................................................... iv
ABSTRACT ................................................................................................................. v
TEŞEKKÜR ................................................................................................................ vi
İÇİNDEKİLER .......................................................................................................... vii
KISALTMALAR ...................................................................................................... xiii
GİRİŞ ........................................................................................................................... 1
BÖLÜMLER
1.YÜRÜTMENİN DURDURULMASI KURUMUNUN VARLIK NEDENLERİ, HUKUKİ NİTELİĞİ VE YÜRÜTMENİN DURDURULMASINDA UYGULANAN SİSTEMLER ................................................................................................................ 4
1.1. Kavramsal Olarak Yürütmenin Durdurulması .............................................. 4
1.2. Yürütmenin Durdurulması Kurumunun Varlık Nedenleri ................................ 5
1.2.1. Hukuk Devleti Ve İdarenin Yargısal Denetimi .......................................... 6
1.2.2. İptal Davası ............................................................................................... 14
1.2.3. İdari İşlem Aleyhine İptal Davası Açmanın Yürütmeyi Durdurmayacağı Kuralı .................................................................................................................. 19
1.2.3.1. İdari İşlem Aleyhine İptal Davası Açmanın Yürütmeyi Durdurmayacağı Kuralını Haklı Kılan Nedenler .......................................... 20
1.2.3.1.1. İdarenin Kamu Yararı Amacı ...................................................... 20
1.2.3.1.2.İdarenin Harekete Geçmesinde Yargıcın İznine Bağlı Olmaması 21
1.2.3.1.3. İdari İşlemlerin İcrailiği ............................................................... 22
1.3.Yürütmenin Durdurulması Kurumunun Önemi ............................................... 28
1.4. Yürütmenin Durdurulması Kararlarının Hukuki Niteliği Ve Benzer Kavramlarla Karşılaştırılması ................................................................................. 30
1.4.1. Yürütmenin Durdurulması Kararının Hukuki Niteliği ............................. 30
1.4.2. Yürütmenin Durdurulması Kararı İle Benzer Kavramların Karşılaştırılması .................................................................................................. 33
1.4.2.1. Yürütmenin Durdurulması Kararı – İhtiyati Tedbir Kararı ............... 33
1.4.2.2. Yürütmenin Durdurulması Kararı – Ara Karar .................................. 36
1.4.2.3. Yürütmenin Durdurulması Kararı - İptal Kararı ................................ 37
1.4.2.4. Yürütmenin Durdurulması - Yürürlüğün Durdurulması .................... 38
1.5. Yürütmenin Durdurulması Kurumunda Kabul Edilen Sistemler .................. 42
1.5.1. Yargısal Başvuru İle Oluşan Durdurucu Etki ........................................... 42
1.5.2. İdari Başvuru Sonucu Verilen Durdurma Kararı ...................................... 44
1.5.3. Geçici Yargısal Koruma ........................................................................... 44
2.YÜRÜTMENİN DURDURULMASI KURUMUNUN GELİŞİMİ, ŞARTLARI VE YÜRÜTMENİN DURDURULMASINA İLİŞKİN ÖZEL DURUMLAR ............... 47
2.1. Yürütmenin Durdurulması Kurumunun Gelişimi ........................................... 47
2.1.1. 669 Sayılı Kanun Dönemi......................................................................... 47
2.1.2. 3456 Sayılı Kanun Dönemi....................................................................... 48
2.1.3. 521 Sayılı Kanun Dönemi......................................................................... 48
2.1.4. 2577 Sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu Dönemi ................................ 51
2.1.4.1. 3622 ve 4001 Sayılı Kanun Değişiklikleri Dönemi ........................... 52
2.1.4.2. 6352-6526-6545 Sayılı Kanun Değişiklikleri Dönemi ...................... 53
2.2. Yürütmenin Durdurulması Kararı Verilebilmesinin Şartları ........................... 56
2.2.1. Usule İlişkin Şartlar .................................................................................. 56
2.2.1.1. Dava Şartı ........................................................................................... 56
2.2.1.2. Talep Şartı .......................................................................................... 57
2.2.1.3. Harç Şartı ........................................................................................... 58
2.2.1.4. Teminat Şartı ...................................................................................... 60
2.2.1.5. Savunma Şartı .................................................................................... 64
2.2.1.6. Gerekçe Şartı ...................................................................................... 72
2.2.1.7. Kararların Onbeş Gün İçerisinde Yazılması ve İmzalanması Şartı ... 76
2.2.1.8. Bir Kez Başvurabilme Şartı ............................................................... 76
2.2.2.Esasa İlişkin Şartlar ................................................................................... 78
2.2.2.1. İdari İşlemin Açıkça Hukuka Aykırı Olması Koşulu ......................... 78
2.2.2.2. İdari İşlemin Uygulanması Halinde Telafisi Güç veya İmkânsız Zararların Doğması Koşulu ............................................................................. 80
2.2.2.3. Açıkça Hukuka Aykırılık ve Telafisi Güç veya İmkânsız Zarar Koşullarının Biraradalığı ................................................................................. 82
2.3. Yürütmenin Durdurulması İstemli Dosyalarda İnceleme Usulü ..................... 85
2.3.1. Öncelikle İnceleme ve Karar Verilme ...................................................... 85
2.3.2. Özel Tebligat Yöntemi.............................................................................. 87
2.3.3. Yürütmenin Durdurulması Kararının Geçerlilik Süresi İçin Bir Kısıtlama Bulunmaması ...................................................................................................... 88
2.4. Yürütmenin Durdurulmasına İlişkin Özel Durumlar ..................................... 91
2.4.1. Olumsuz İşlemlerde Yürütmenin Durdurulması Meselesi ....................... 91
2.4.2. Vergi Davalarında Yürütmenin Durdurulması ......................................... 94
2.4.3. Yürütmenin Durdurulması Kararı Verilemeyecek Durumlar ................... 98
2.4.3.1.İptal Davasına Konu Edilemeyecek İşlemler ...................................... 98
2.4.3.2. Yargı Denetimi Dışında Tutulan İşlemler .......................................... 98
2.4.3.3. Diğer Yargı Kollarının Görev Alanına Giren Konular .................... 100
2.4.3.4. Yoklukla Malul İşlemler .................................................................. 100
2.4.3.5. Özel Kanunlarda Yürütmenin Durdurulmasına İlişkin Kısıtlamalar 100
2.5. Yürütmenin Durdurulmasına İlişkin Kararlara Karşı İtiraz Yolu ................. 108
2.5.1. Genel Olarak ........................................................................................... 108
2.5.2. Yürütmenin Durdurulması Kararlarına Karşı İtirazın Şartları ................ 110
2.5.2.1. Yürütmenin Durdurulması Talebi Hakkında Verilmiş Bir Kararın Olması ........................................................................................................... 110
2.5.2.2. İtiraz Edenin Davanın Taraflardan Biri Olması ............................... 111
2.5.2.3. İtirazın Dilekçe İle Yapılması .......................................................... 112
2.5.2.4. İtirazın Süresinde Yapılması ............................................................ 112
2.5.3. Yürütmenin Durdurulması Kararlarına Karşı İtirazı İnceleyecek Merciler .......................................................................................................................... 113
2.5.4. Yürütmenin Durdurulması Kararlarına Karşı İtirazı İnceleyen Yargı Yerlerince Verilebilecek Kararlar ..................................................................... 114
2.5.4.1. İtirazın Reddi .................................................................................... 114
2.5.4.2. İtirazın Kabulü ................................................................................. 115
2.5.5. İtiraz Üzerine Verilen Kararların Kesinlik Arz Etmesi .......................... 115
2.6.Kanun Yollarında Yürütmenin Durdurulması ................................................ 116
2.6.1. İtiraz İstemlerinde Yürütmenin Durdurulması ....................................... 117
2.6.1.1. Genel Olarak .................................................................................... 117
2.6.1.2.Usule İlişkin Şartlar........................................................................... 117
2.6.1.3.Esasa İlişkin Şartlar ........................................................................... 118
2.6.1.3.1. Davanın(Kısmen veya Tamamen) Reddine İlişkin Kararlarda Yürütmenin Durdurulabilmesi İçin Aranacak Şartlar ............................... 118
2.6.1.3.2. Davanın(Kısmen veya Tamamen) Kabulüne İlişkin Kararlarda Yürütmenin Durdurulabilmesi İçin Aranacak Şartlar ............................... 119
2.6.1.3.4. Yürütmenin Durdurulması İstemleri Hakkında İtiraz Makamınca Verilen Kararlara Karşı İtirazın Mümkün Olmaması ................................... 120
2.6.2. İstinaf Ve Temyiz İstemlerinde Yürütmenin Durdurulması ................... 120
2.6.2.1. Genel Olarak İstinaf Ve Temyiz Yolu ............................................. 120
2.6.2.2. İstinaf Veya Temyiz Taleplerinde Yürütmenin Durdurulması Kararı ....................................................................................................................... 122
2.6.2.2.1. Genel Olarak .............................................................................. 122
2.6.2.2.2.İstinaf/Temyiz Taleplerinde Yürütmenin Durdurulması Kararı Verilirken Aranacak Şartlar ....................................................................... 122
2.6.2.2.3. İstinaf Veya Temyiz Aşamasında Yürütmenin Durdurulması Talebinde Bulunulmasının Dilekçe Teatisine Etkisi ................................. 124
2.6.2.2.4. İstinaf Veya Temyiz Aşamasında Yürütmenin Durdurulması Kararlarının Geçerli Olacağı Süre ............................................................. 125
3.6352-6526-6545 SAYILI KANUN DEĞİŞİKLİKLERİNİN YARGI KARARLARINA YANSIMASI ............................................................................. 127
3.1. Yürütmenin Durdurulması Kararının Verilebilmesinde İzlenecek Usule İlişkin Değişikliklerin Değerlendirilmesi ........................................................................ 128
3.1.1. 6352-6526 sayılı Kanun Değişikliği Öncesi Dönemde Yer Alan Uygulama .......................................................................................................................... 128
3.1.1.1.Yürütmenin Durdurulması İsteminin Davalının Savunması Alınıp Ara Kararı Cevabı Yerine Getirildikten Sonra veya Savunma İçin Verilen Süre Geçtikten Sonra İncelenmesi ............................................................................ 128
3.1.1.2. Yürütmenin Durdurulması İsteminin Savunmaya Alınıncaya Kadar Geçici Olarak Kabulüne.................................................................................... 132
3.1.1.3. Yürütmenin Durdurulması İsteminin Savunma Alınıncaya Kadar Kabulüne ........................................................................................................... 133
3.1.1.4. Yürütmenin Durdurulması İsteminin Bilirkişi, Delil Tespiti ve Keşif İncelemesi Sonucu Alınacak Rapordan Sonra İncelenmesi ............................ 136
3.1.2. 6352-6526 sayılı Kanun Değişikliği Sonrası Dönemde Yer Alan Uygulama .......................................................................................................... 137
3.1.2.1. Yürütmenin Durdurulması İsteminin Davalı İdarenin Savunması Alındıktan Sonra veya Savunma Süresi Geçtikten Sonra İncelenmesi ......... 138
3.1.2.2. Yürütmenin Durdurulması İsteminin Davalı İdarenin Savunması Alındıktan ve Ara Karara Cevap Geldikten Sonra veya Ara Karar ve Savunma Süresi Dolduktan Sonra Verilecek Karara Kadar Kabulüne ......................... 140
3.1.2.3. Yürütmenin Durdurulması İsteminin Delil Tespiti, Bilirkişi ve Keşif İncelemesi Sonucu Alınacak Rapordan Sonra İncelenmesi .......................... 145
3.2. Yürütmenin Durdurulması Kararının Verilebilmesinde Gerekçeli Karar Yazımına İlişkin Değişikliklerin Değerlendirilmesi ............................................ 147
3.2.1. 6352 Sayılı Kanun Değişikliği Öncesinde Gerekçeli Karar Yazımı ...... 150
3.2.1.1. Kabul Kararlarında Gerekçe Yazımı ................................................ 150
3.2.1.2. Ret Kararlarında Gerekçe Yazımı .................................................... 153
3.2.2. 6352 Sayılı Kanun Değişikliği Sonrasında Gerekçeli Karar Yazımı ..... 155
3.2.2.1. Kabul Kararlarında Gerekçe Yazımı ................................................ 157
3.2.2.2.Ret Kararlarında Gerekçe Yazımı ..................................................... 163
3.3. Kanun Hükmünün İptali İstemiyle Anayasa Mahkemesine Başvurulduğu Gerekçesiyle Yürütmenin Durdurulması Verilemez Hükmünün Etkileri ............ 165
3.4. Dava Dilekçesi Ve Eklerinden Yürütmenin Durdurulması İsteminin Yerinde Olmadığının Anlaşılması Üzerine Savunma Alınmadan İstemin Reddine İlişkin Hükmün Etkileri ................................................................................................... 166
3.5. Yürütmenin Durdurulması Kararlarının Onbeş Gün İçerisinde Yazılmasına Ve İmzalanmasına İlişkin Hükmün Etkileri ............................................................... 168
3.6. Aynı Sebeplere Dayanılarak İkinci Kez Yürütmenin Durdurulması İsteminde Bulunulamayacağına İlişkin Hükmün Etkileri ..................................................... 169
SONUÇ .................................................................................................................... 172
KAYNAKÇA ........................................................................................................... 17
