Taha Toros Arşivi, Dosya No: 77/A-Ermenilerİstanbul Kalkınma Ajansı (TR10/14/YEN/0033) İstanbul Development Agency (TR10/14/YEN/0033

Emiroğlu, Sema

Istanbul Sehir University Repository

Ermenileri yalanladı 
mahkemelik oldu
Mine G.SAULNIER - PARİS
ABD ’li tarihçi Bernard 
Lew is’ in, 1915 - 1916 yılla­
rında Anadolu’da uygula­
maya konulan Ermeni teh­
ciri sırasında çok sayıda 
insanın ölmesinin, Ermeni- 
ler’in yorumladığı gibi bir 
“soykırım” olmadığını söy­
lemesi, ünlü tarihçiyi boy 
hedefi haline getirdi.
Lew is, Ermenilerin en 
büyük çoğunluğunun, aç­
lık, hastalık, yolda bırakıl­
ma ve soğuktan öldüklerini 
söylerken, Fransa’daki Er­
meni Haklarını Savunma 
Komitesi’nin hışmına uğra­
yarak 14 Şubat 1994’te mah­
kemeye verildi. İkinci du­
ruşması 18 Kasım’da yapı­
lacak olan davaya, Le Mon­
de gazetesinin Bernard Le- 
w is ’ le yaptığı bir söyleşi 
yüzünden gelindi.
Fransa'nın en saygın ga­
zetelerinden Le Monde, 16 
Kasım 1993’te “köktendinci 
îslamiyet” in yükselişi ko­
nusunda Lew is'le yapılan 
bir söyleşiyi yayınladı.
Dünyaca ünlü tarihçi 
Bernard Levvis’in, Erme­
nilerin sözde soykırım 
iddiaları karşısında, 
“soykırımın söz konusu 
olmadığım” söyleyerek 
Türkiye’nin ötedenberi 
savunduğu görüşe sa­
hip çıkması, Fransa’da­
ki Ermenilerin hışmına 
uğramasına neden oldu
Söyleşi sırasında, Le 
Monde gazetesinin bir so­
rusu üzerine, 1915 ve 1916 
yıllarında uygulamaya ko­
nulan Ermeni tehciri sıra­
sında, Ermenilerin uğra­
dıkları katliamlardan söz e- 
derken, “Ancak bu katliam­
ları soykırım olarak nitele­
mek, tarihin Ermeni bakış 
açısından yorumudur” 
tümcesini kullandı. Lewis, 
ve katliamların, düzenli bir 
soykırım olmadığı hakkın- 
daki görüşünü, bazı Erme­
ni ölümlerinin biçimine a- 
ç ık lık  getiren belgelerle 
destekledi.
Bu söyleşiye Fransız Er­
meni Komitesi’nin göster­
diği ilk tepki, otuz imzalı 
b ir okur mektubuyla Le 
Monde gazetesinin 27 Ka­
sım 1993 tarihli sayısında 
yer aldı. Davacılar tarafın­
dan bilirkişi olarak dinle­
nen ünlü cerrah Yves Ter- 
non'ın imzası bulunan pro­
testo mektubu, Lewis’i 
Türk hükümetinin tezini 
dile getirmekle suçladı ve 
katliamların “soykırım” ol­
duğunu vurguladı.
Ankara takipte
Güven ÖZALP - ANKARA
FRANSIZ Le Monde gazetesinde 
yayınlanan “Tarihin Ermeni Yoru­
mu” başhklı yazısı nedeniyle ABD’li 
tarihçi Bernard Lewis’e açılan da­
vayı Türkiye yakından izliyor.
Yetkililer, Türkiye’nin davaya 
doğrudan müdahil olamayacağını 
ancak Bernard Lewis’in yazısmda 
be lirttiğ i “ soykırım  yok sürgün 
var” ifadelerinin gerçeklere daha 
yakın olduğunu bu yüzden Türki­
ye’nin davayı yakın takibe alarak 
birtakım çalışmalarda bulunabilece­
ğini ifade ettiler. Davadan sözde Er­
meni soykırımını doğrulayan bir so­
nuç çıkmasının Türkiye’nin çıkarı­
na olmadığını kaydeden yetkililer, 
“Bunu doğrudan etkileyenleyiz an­
cak birtakım lobi faaliyetleri günde­
me gelebilir ” şeklinde konuştular.
PORTRE
Atatürk
uzmanı
tarihçi
Sema EMİROĞLU 
NEW YORK
"ERM ENİ soykı- 
rımı" gibi bir uygu­
lamanın mevcut ol­
m adığını savunan 
ABD’li tarihçi Ber­
nard Lewis, Prince­
ton Üniversitesi’nde 
“Kemal Atatürk  
Profesörlüğü”nü yü­
rütüyor.
1916’ da Lon­
dra’da doğan Lewis, 
58 yıldır sürdürdü­
ğü Ortadoğu, Os­
manlI İmparatorlu­
ğu ve modern Tür­
kiye üzerindeki ça­
lışm alarla otuzun 
üstünde esere imza­
sını attı.
1936’da, Londra 
Ü n ive rs ites i’nden 
tarihçi olarak birin­
cilik le mezun olan 
Lewis, 1972 yılında 
Türk Tarih  Kuru- 
mu’nun onur üyeli­
ğini, 1973'te Türk 
Kültür Bakanlı­
ğın ın onur ödülünü 
alırken, 1984’te Ata­
türk D il ve Tarih  
Kurumu’nun onur 
üyeliğine layık gö­
rüldü.
Ermeniler, Paris sokaklarında Türkler aleyhine düzenlenen gösterilerden birinde.
‘Hukuki dayanakları yok’
Mine G.SAULNIER - PARİS
ERMENİ KoTriîfesTnin Prof. 
Bernard Lewis’e açtığı “ soykı­
r ım ” davasında,
ABD’li tarihçiyi Paris 
barosunun ünlü avu­
katlarından Thierry 
Levy savunuyor. Ber­
nard Lewis’in avuka­
tıyla yaptığımız söyle­
şi şöyle:
-' Bernard Lew is ’e 
dava açmanın haklı 
gerekçeleri var mı?
- Bu davada kimin haklı, ki­
min haksız olduğunu karar 
günü öğreneceğiz. Eğer mah­
kemeyi kazanırlarsa, davayı 
açmakta haklı olacaklar. Er­
meni Komitesi’nin tutumuna 
gelince, tarihte acı olaylar ya­
şamış olan Ermeni halkı, bu a­
cılan dünyaya duyurmak için 
elbette her fırsatı değerlendir­
mek ihtiyacını duyumsuyor. 
Dolayısıyla bu davayı da ken­
di görüşlerini kamuo­
yuna iletecek bir plat­
form olarak kullan­
makta haklılar.
- Yves Temon, “Lewis, 
soykırım  için ’Tarihin 
Ermeni Yorumu’ deme­
seydi, sorun kapana­
caktı” şeklinde konuşu­
yor.
- Hiç sanmıyorum. Bernard 
Lewis ikinci yazıyı yazmasay- 
dı, yine de dava açarlardı. 
Çünkü kendi görüşlerini du­
yurmak için böyle bir dava ve 
mahkeme kararma ihtiyaçları 
var. Ancak, Lewis’in soykırım
için Tarihin Ermeni Yorumu’ 
tanımını kullanması, biraz sa­
karlık olmuş. Bu başka türlü 
söylenebilirdi.
- Bernard Lewis bu tümceyi 
söylediğine pişman mı?
- Lewis, çok saygı duyduğum 
ve görüşlerine değer verdiğim 
bir uzman. Kendisiyle hiç kar­
şı karşıya gelmedim. Ancak 
hissettiğim kadarıyla soykı­
rım kavramı tarihin Ermeni 
yorumudur’ sözünü sarfetmiş 
olmaktan onun da çok hoşnut 
olduğunu sanmıyorum.
- Bernard Lewis’in, mahkum e- 
dilme olasılığı var mı?
- Davacı taraf, bu konuda 
Bernard Lewis ya da Le Mon­
de gazetelerini mahkum etti­
rebilecek hukuki dayanaktan 
yoksun görünüyor.
Bernard Lewis aleyhine dava açan Ermenileri, avukat Patrick Deveciyan savunuyor, (önde solda)
‘Belge bulmak zor’
^RİS^MİLLİYET
TARİHÇİ Bernard Lewis’in açıkla­
ması üzerine, dava açan Ermeni Komite­
sinin mahkemedeki bilirkişisi Dr. Yves 
Ternon, ünlü bir Fransız cerrahı. An­
cak, özel merakı olan tarih araştırmala­
rıyla da tanmıyor.
Ermeni Hakları Destek Komitesi’nin, 
Lewis’in “soykırım” olmadı tezine karşı, 
“soykırım” olduğunu savunan Yves Ter­
non, Lewis’e açılan mahkemede davacı 
tarafın bilirkişisi olarak dinlendi. M illi­
yet muhabirine nazik ve yansız olmasına 
çalıştığı yanıtlar veren Ternon, İstanbul 
kentine “Constantinople” demekte ısrar 
etti. Temon, “Lewis’in kendisi de çok i- 
yi bilir ki, geçmişteki bir soykırımı bel­
gelerle kanıtlamak zordur. Ama tarih, 
Ermenilerin 1915 - 16 yıllarında bir soy­
kırıma uğradıklarını dolaylı olarak gös­
termekte” dedi. Temon, OsmanlInın uy­
gulamaya koyduğu “soykırımın”, “Etnik 
temizlik” diye adlandırılan bir uygulama 
olduğunu öne sürdü.
‘Düşünceye engel’
PARİS - MİLLİYET
BERNARD Lewis’in 1915 yılındaki 
“Ermeni katliamı”na ilişkin Le Monde 
gazetesinde yer alan görüşleri yüzün­
den gerek Lewis, gerekse Le Monde ga­
zetesine karşı Ermenilerce açılan dava­
ya ilişkin, gazetenin avukatı Bernard 
Baudelot, Milliyet gazetesine özel de­
meç verdi.
Avukat Baudelot, dava hakkında 
şunları söylüyor: “Lewis ve Le Monde 
gazetesinin, bu davada hüküm giymele­
ri mümkün değil. Davacılar, Gayssot 
Yasası olarak adlandırılan kanun hü­
kümlerine, 1990 yılında eklenmiş ve in­
sanlığa karşı işlenmiş cinayetleri yadsı­
mayı, hatta tartışmayı engelleyen dü­
şünce suçu maddesine dayanarak mah­
kum ettirmek istiyorlar. Oysa bu yasa­
nın yapısı açısından imkansız olduğu 
gibi, fik ir özgürlüğünü kısıtlayıcı bir 
girişim olmak açısından çok vahim bir 
tavırdır.” Avukata göre, davada düşün­
ce özgürlüğü engellenmek istenilmekte.
Lewis 
ne diyor?
BERNARD Lewis Ermeni o- 
laylarına ilişkin görüşlerini Le 
Monde gazetesinin 16 Kasım 1993 
tarihli sayısmda kendisiyle yapı­
lan söyleşide şöyle açıklamıştı:
Soru: Türkler Ermeni soykı­
rımını tanımayı niçin hep red­
dediyor?
Lewis: Tarihin 'Ermeniler ta­
rafından yapılan yorumunu’ de­
mek istiyorsunuz. Rusların Tür­
kiye’de ilerlemeleri ve bölgede 
Kafkasya’dan gelen Ruslara sem­
pati besleyen Osmanlı aleyhtarı 
bir toplumun varlığı nedeniyle 
Türkler için bir Ermeni sorunu 
mevcut idi. Ayrıca Ermenilerin, 
faaliyetlerinden övgüyle söz et­
tikleri Ermeni Çeteleri de mevcut 
idi ve Türkler de muhakkak ki 
savaş sırasında güvenliğin ko­
runmasına ilişk in  sorunlarla 
karşı karşıyaydüar...
Tehcir sırasında çok kötü şey­
lerin vuku bulduğundan, çok sa­
yıda Ermeni’nin - ve de Türk’ün 
- hayatını kaybettiğinden hiç 
kimse şüphe etmemektedir. Yüz- 
binlerce Ermeni, Suriye’ye doğru 
tehcirleri sırasında açlıktan ve 
soğuktan ölmüştür. Fakat soykı­
rımdan sözetmek için, Ermeni 
milletini sistemli bir şekilde yok 
etmeye yönelik kasıtlı bir politi­
kanın, bir kararın varlığı gerek­
lidir. Bu çok şüphelidir.
Tehcir geniş kitleleri ilgilen­
dirmiş olsa bile, tüm Ermenileri 
kapsamamış, İstanbul ve İzmir 
gibi iki büyük şehirde uygulan­
mamıştır.
Kişisel Arşivlerde İstanbul Belleği 
Taha Toros Arşivi
* 0 0 1 5  1 0 6 6  1 0 0 6 *


Portre:Atatürk uzmanı tarihçi

Abstract

Similar works

Full text

Available Versions

Istanbul Sehir University Repository